Podzespół

Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Kielcach 1954 - 1983

Województwo kieleckie, w granicach określonych przez n/w akty normatywne: Dekret z dnia 26 lutego 1945 r. o zmianie granic województw kieleckiego i krakowskiego (Dz.U. 1945 nr 8 poz. 38), Dekret z dnia 7 lipca 1945 r. o zmianie granic województw: śląskiego, krakowskiego, kieleckiego, białostockiego i warszawskiego (Dz.U. 1945 nr 27 poz. 167), Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa (Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255), Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91).

Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Kielcach powstała w wyniku wejścia w życie dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej oraz dekretu z dnia 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego. Do „kierowania administracją spraw wewnętrznych” ustanowiono wówczas Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, któremu przez 2 lata podlegała Milicja Obywatelska. Działalność MO w nowych warunkach została szczegółowo unormowana dekretem z dnia 21 grudnia 1955 r. o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej. W strukturze KWMO w Kielcach na przestrzeni lat 1954–1983 istniały następujące wydziały i samodzielne inspektoraty, od 1957 r. podległe pionowi MO: administracyjne – Inspektorat Kierownictwa, Inspektorat do spraw specjalnych, Wydział Gospodarki Materiałowo-Technicznej, Kwatermistrzostwo, Służba Zaopatrzenia Technicznego, Wydział Kwaterunkowo-Budowlany, Wydział Społeczno-Administracyjny, Wydział Obsługi Transportu, Wydział Transportu, Wydział Zaopatrzenia, Zarząd Zdrowia i Spraw Socjalnych, Samodzielna Sekcja Ogólno-Organizacyjna, Wydział Ogólny, Wydział Polityczno-Wychowawczy, Wydział Kadr, Inspektorat Szkolenia Zawodowego, Wydział Inspekcji, Wydział Szkolenia; operacyjne – Wydział do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, Wydział Dochodzeniowo-Śledczy, Wydział Dochodzeniowy, Wydział Finansowy, Wydział Inwestycji i Remontów, Wydział Kolejowy, Wydział Kryminalistyki, Wydział Kryminalny, Wydział Poszukiwań, Informacji i Rozpoznania, Wydział Prewencji, Wydział Ruchu Drogowego, Wydział Specjalny, Wydział Zabezpieczenia, Inspektorat Operacyjno-Mobilizacyjny, Inspektorat Operacyjny, Wojewódzkie Stanowisko Kierowania. Ustawą z dnia 13 listopada 1956 r. o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego zniesiono Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego przy Radzie Ministrów, tym samym w stan likwidacji przeszły również jego terenowe jednostki organizacyjne – Wojewódzkie Urzędy do spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Formalnie nowa formacja odpowiedzialna za bezpieczeństwo państwa, pod nazwą Służba Bezpieczeństwa, powstała 28 listopada 1956 r. na mocy zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 235/56. Na jego podstawie nastąpiło przekazanie „spraw ochrony ustroju ludowo-demokratycznego ustalonego w Konstytucji PRL i interesów Państwa przed wrogą działalnością szpiegowską i terrorystyczną do zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych”. Służba Bezpieczeństwa włączona została jako osobny pion do struktury Milicji Obywatelskiej. Na gruncie kieleckim nowa formacja faktycznie zaczęła funkcjonować jako jeden z pionów Komendy Wojewódzkiej MO w Kielcach w marcu 1957 r. (według rozkazów organizacyjnych, prawnie od dnia 1 stycznia 1957 r.). W wyniku połączenia dwóch instytucji, przeorganizowano także strukturę SB, która od tego momentu składała się z przeorganizowanych pionów operacyjnych i operacyjno-technicznych. Pozostałe włączone zostały w struktury pionu MO Komendy Wojewódzkiej MO w Kielcach. Struktura pionu SB KWMO w Kielcach była dość płynna, zmiany były widoczne szczególnie po wprowadzeniu reformy administracyjnej w 1975 r. Organizacja części wydziałów, szczególnie w początkowym okresie funkcjonowania była dostosowywana do nowych warunków, w jakich przyszło funkcjonować aparatowi bezpieczeństwa. Wydział II SB zajmował się w dalszym ciągu (podobnie jak Wydział II WUdsBP) kontrwywiadem. Wydział III SB zajmował się zwalczaniem szeroko pojętej opozycji, w 1962 r. wydzielono z niego samodzielny Wydział IV zajmujący się zwalczaniem Kościoła. Wydział Śledczy SB mimo krótkiego okresu, w którym funkcjonował jako Samodzielna Sekcja Śledcza, od 1960 r. został przywrócony jako jeden z wydziałów SB KWMO w Kielcach. W ramach pionów operacyjno-technicznych powstały: Wydział „B” SB – obserwacja zewnętrzna, Wydział „T” SB – technika operacyjna, Samodzielna Sekcja/Wydział „W” SB – perlustracja korespondencji. Dwa ostatnie wydziały powstały ze zlikwidowanego Wydziału IX WUdsBP. Wydział X WUdsBP zastąpiono utworzonym Wydziałem Ewidencji Operacyjnej, który następnie przemianowano na Wydział „C” SB. W kilku przypadkach w latach 1956–1975 doszło do pewnych przesunięć miedzy pionami MO a SB, np. w 1967 r. milicyjny wydział „A” włączony został do esbeckiego Wydziału „B”. W latach 1962–1967 wydzielono z Wydziału Kadr i Wydziału Ogólnego KWMO w Kielcach samodzielne sekcje zajmujące się obsługą pionu SB. Były to: Samodzielna Sekcja Kadr i Szkolenia, Samodzielna Sekcja Ogólnoinformacyjna oraz Samodzielna Sekcja Informacji i Sprawozdawczości. Analogicznie wyglądała sytuacja z wydzieloną z pionu MO Samodzielną Sekcją Rejestracji Cudzoziemców SB (w latach 1965–1972 jako Samodzielna Sekcja Kontroli Ruchu Granicznego). W 1959 r. utworzono Samodzielną Sekcję Paszportów Zagranicznych, która po kilku zmianach organizacyjnych od stycznia 1975 r. funkcjonowała jako Wydział Paszportów SB. Od 1975 r., w związku z reformą administracyjną, nastąpiło zlikwidowanie jednostek terenowych SB, od tego czasu koordynacją działań w terenie zajmowała się SB KWMO w Kielcach. Od 1 stycznia 1978 r. powołano Wydział IIIA, który od 1 grudnia 1981 r. funkcjonował jako Wydział V, z kolei w lutym 1981 r. z Wydziału IIIA wyodrębniono Wydział VI (zadania z zakresu gospodarki rolnej i środowisk chłopskich). Od maja 1975 r. Inspektorat Kierownictwa SB zastąpiono Zespołem ds. SB Wydziału Inspekcji KWMO w Kielcach, który zajmował się kontrolą pracy komórek SB w województwie. Powołano również Inspektorat Analityczno-Informacyjny, w którym zajmowano się sporządzaniem planów działania, analiz oraz informacji dziennych i okresowych dla kierownictwa komendy wojewódzkiej i MSW. W zakresie działań prowadzonych bezpośrednio na rzecz Departamentu I MSW odpowiedzialni byli starsi inspektorzy przy Zastępcy Komendanta ds. SB. Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Kielcach w opisanej powyżej strukturze działała do momentu wejścia w życie ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów (Dz.U. 1983 nr 38, poz. 173). Jej obowiązki przejął Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Kielcach. Dokumenty wytworzone przez KWMO w Kielcach rejestrowane i archiwizowane były w Wydziale Ewidencji Operacyjnej / Wydziale „C” SB KWMO w Kielcach, a następnie przez jej prawnego następcę w Wydziale „C” SB WUSW w Kielcach. W 1990 r. materiały wytworzone przez pion MO pozostały w Archiwum Komendy Wojewódzkiej Policji w Kielcach, zaś dokumenty pionu SB przejął Urząd Ochrony Państwa. W 2001 r. UOP przekazał je do archiwum Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Warszawie. W 2005 r. przekazane zostały do archiwum Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Krakowie, zaś w 2008 r., zgodnie z zasadą pertynencji terytorialnej, znalazły się w archiwum Delegatury IPN w Kielcach.