Archiwa IPN

Ustawa z 18.12.1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U.2023.102), ustawa z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U.2023.342).

Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Radomiu (dalej: DIPN w Radomiu) gromadzenie zasobu archiwalnego rozpoczęła w 2001 r. Do 31 grudnia 2020 r. zgromadzono 824,33 mb dokumentacji. Zasób radomskiej Delegatury kształtował się od 2001 r., kiedy to powołano do życia radomską komórkę pionu archiwalnego, na podstawie której w następnych latach utworzony został Wydział Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów DIPN w Radomiu. Zasób archiwalny narastał poprzez przejmowanie materiałów z terenu dawnego woj. radomskiego. W początkowym okresie, tzn. od 2001 r., do zasobu przejmowano przede wszystkim materiały archiwalne wytworzone bądź zarchiwizowane przez sądy i prokuratury powszechne, m.in. przez: Sąd Okręgowy w Radomiu, Sądy Rejonowe w: Radomiu i Lipsku, Prokuraturę Okręgową w Radomiu, Prokuratury Rejonowe w: Radomiu i Kozienicach. Były to przede wszystkim akta spraw i postępowań osób represjonowanych politycznie w latach 1945-1990 oraz akta spraw o unieważnienia wyroków i odszkodowania za represje polityczne w okresie PRL. W 2002 r. przejęte zostały pierwsze materiały wytworzone przez miejscowe instytucje penitencjarne – były to akta wytworzone przez Areszt Śledczy w Radomiu dotyczące osób represjonowanych w latach 1976-1986 (dokumentacja ta w kolejnych latach została uzupełniona o akta osobowe funkcjonariuszy Służby Więziennej, w późniejszym okresie przejęto także podobne materiały wytworzone przez Zakład Karny w Żytkowicach). Także w 2002 r. do zasobu DIPN w Radomiu trafiały pierwsze kolekcje i zbiory osób prywatnych (do dnia 31 grudnia 2011 r. przejęto już ich kilkadziesiąt). Wśród tego typu materiałów na szczególną uwagę zasługuje przekazana w 2011 r. kolekcja Arkadiusza Kutkowskiego, która zawiera kilkaset różnych czasopism i ulotek wydawanych w tzw. „drugim obiegu” w okresie PRL na terenie całego kraju. Od 2006 r. do zasobu archiwalnego radomskiej Delegatury przejmowano materiały wytworzone przez cywilne organy bezpieczeństwa państwa, są to akta przekazane przez Komendę Wojewódzką Policji z siedzibą w Radomiu i podległe jej jednostki terenowe, wśród których znajdują się akta osobowe funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa Komendy Wojewódzkie Milicji Obywatelskiej/Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Radomiu. W 2007 r., w związku z zakończeniem prac remontowych w DIPN w Radomiu i oddaniem do użytku magazynów archiwalnych, z zasobu Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Warszawie został przejęty główny zbiór akt cywilnych organów bezpieczeństwa państwa funkcjonujących na terenie regionu radomskiego (wcześniej materiały te zostały przekazane do Warszawy przez Delegaturę Urzędu Ochrony Państwa, następnie jego sukcesora - Delegaturę Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Radomiu). Były to przede wszystkim akta operacyjne, administracyjne, osobowe i paszportowe wytworzone w latach 1975-1990 przez Komendę Wojewódzką Milicji Obywatelskiej/Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Radomiu. W transzy tej zostały przejęte także materiały wytworzone w latach 1945-1954 przez Komendy Powiatowe Milicji Obywatelskiej w: Radomiu, Kozienicach i Grójcu. W kolejnych latach zgromadzony zasób był sukcesywnie uzupełniany poprzez przejmowanie następnych materiałów odnalezionych w różnych instytucjach, w tym także w wyniku porządkowania zasobu w innych jednostkach organizacyjnych Instytutu Pamięci Narodowej. Charakteryzując zasób archiwalny należy podkreślić, że większość zgromadzonych w nim dokumentów została wytworzona w latach 1975-1990, w okresie funkcjonowania woj. radomskiego. Niewiele zawiera on dokumentów wytworzonych w okresie wcześniejszym (po 1945 r.), a praktycznie wcale nie zawiera dokumentów wytworzonych przez aparat administracyjny i organa represji z okresu okupacji niemieckiej w latach 1939-1945 (np. akta radomskiego Gestapo pozostają nadal w zasobie Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Warszawie). Zasób archiwalny DIPN w Radomiu to w ogromnej większość dokumentacja aktowa. Zawiera on także dość duży zbiór wydawnictw (książek i czasopism) zarówno tych resortowych (zasób dawnej biblioteki Komendy Wojewódzkie Milicji Obywatelskiej/Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Radomiu), jak również tych wydawanych w tzw. „drugim obiegu” (wspomniane dary osób prywatnych). Delegatura w Radomiu posiada także w swoich zbiorach powielacz oraz magnetofon szpulowy.

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. Delegatura w Radomiu [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej (stan na dzień 31 grudnia 2008 roku), pod red. Jerzego Bednarka i Rafała Leśkiewicza, Warszawa 2009, s. 783-794.

sierpień oraz dni ustawowo wolne od pracy

Delegatura IPN w Radomiu znajduje się w centrum miasta, w budynku przy ul. Żeromskiego 53 (wejście od ul. Niedziałkowskiego). Odległość od dworców PKP i PKS wynosi około 1 km i można z nich bezpośrednio dojechać do delegatury korzystając z komunikacji miejskiej – autobus linii nr 19.

Na podstawie ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 102) oraz ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 342), IPN realizuje następujące typy wniosków: (1) o udostępnienie do wglądu dokumentów dotyczących wnioskodawcy lub nieżyjącej osoby najbliższej (2) o udostępnienie oraz wydanie kopii dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa (3) o udostępnienie dokumentów na potrzeby prowadzenia badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego; (4) o udostępnienie dokumentów w celu wykonywania zadań ustawowych; (5) o udostępnienie do wglądu kopii akt spraw lustracyjnych; (6) o udostępnienie informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa dotyczących osób pełniących funkcje publiczne; Udostępnienie wybranych kolekcji, zespołów i zbiorów archiwalnych warunkują również dwustronne umowy zawierane pomiędzy IPN i instytucjami współpracującymi, w szczególności zagranicznymi, oraz osobami prywatnymi (dot. kolekcji, zbiorów oraz archiwów prywatnych i rodzinnych). Nie udostępnia się oryginałów materiałów w złym stanie technicznym oraz poddanych czynnościom cyfryzacji.