Podzespół

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Kaliszu 1983 - 1990

Województwo kaliskie utworzone na mocy ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. Nr 16, poz. 91).

Ustawą z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów (Dz.U. Nr 38, poz. 173) wprowadzono nowe nazewnictwo jednostek terenowych. Z dniem 1 sierpnia 1983 r. dotychczasowe komendy wojewódzkie i rejonowe MO przemianowano odpowiednio na wojewódzkie i rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. W tytulaturze kierownictwa komendanta wojewódzkiego/rejonowego MO zastąpił szef WUSW/RUSW. Prerogatywy szefów jednostek wojewódzkich zostały określone w Zarządzeniu nr 03/84 ministra spraw wewnętrznych z dnia 20 stycznia 1984 r. w sprawie zakresu działania wojewódzkiego urzędu spraw wewnętrznych. Pod koniec stycznia 1984 r. do pionu SB WUSW w Kaliszu został włączony Wydział Łączności. Nastąpiło to zgodnie z decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 grudnia 1983 r. w sprawie przekazania wydziałów łączności pod bezpośredni nadzór zastępców szefów wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych ds. SB. Koniec 1984 r. zaowocował utworzeniem w kaliskim pionie SB nowej komórki organizacyjnej, która miała spełniać rolę „wewnętrznej policji”. Na podstawie Zarządzenia nr 072/84 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 grudnia 1984 r. powołano w WUSW Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. W lutym 1985 r. w WUSW w Kaliszu powołano Wydział VI. Było to wynikiem utworzenia na mocy Decyzji nr 0068/84 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 listopada 1984 r. Departamentu VI, który przejął zadania dotychczasowych wydziałów: VII, VIII i IX Departamentu IV (zabezpieczenie sektora gospodarki żywnościowej, leśnictwa i przemysłu drzewnego, ochrony środowiska i zasobów naturalnych). Między styczniem a marcem 1985 r. w jednostkach terenowych resortu spraw wewnętrznych podzielono dotychczasowe wydziały IV WUSW i w większości województw utworzono wydziały IV, zajmujące się wyłącznie działalnością operacyjną wobec kościołów i związków wyznaniowych oraz wydziały VI kontrolujące sektor rolno-spożywczy. Od 1985 r. w WUSW w Kaliszu w pionie zastępcy szefa ds. SB funkcjonowały: ogniwo pionu I (st. inspektor przy zastępcy szefa ds. SB), starszy inspektor Inspektoratu Analityczno-Informacyjnego zastępcy szefa ds. SB, Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy, Wydział II, Wydział III, Wydział IV, Wydział V, Wydział VI, Wydział Śledczy, Wydział Łączności, Samodzielna Sekcja „A”, Wydział Paszportów, starszy inspektor ds. ochrony przemysłu w Wydziale Inspekcji, Zespół ds. SB w Wydziale Inspekcji. W związku ze zmianami sytuacji politycznej w kraju po wyborach 4 czerwca 1989 r. nastąpiło przeorganizowanie całego pionu SB. W tym samym miesiącu został zlikwidowany Wydział „W”. Na podstawie Zarządzenia nr 075/89 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 24 sierpnia 1989 r. rozwiązano Departamenty III, IV, V, VI, Inspektorat Ochrony Przemysłu i Biuro Studiów MSW. Na bazie Departamentu III utworzono Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, piony V i VI zasiliły Departament Ochrony Gospodarki, a z połączenia Departamentu IV i Biura Studiów powstał Departament Studiów i Analiz. Powyższą reorganizację wprowadzono także w kaliskim aparacie bezpieczeństwa. Na bazie zlikwidowanych komórek organizacyjnych (Wydziały III, IV, V, VI) zorganizowano: Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, Wydział Studiów i Analiz oraz Wydział Ochrony Gospodarki. W przypadku RUSW przyjęto zasadę, że mogła funkcjonować tylko jedna komórka organizacyjna SB (grupa, referat, sekcja lub wydział). W działających na terenie województwa kaliskiego grupach operacyjnych pionów III, IV, V i VI dokonano redukcji etatów, a w pięciu jednostkach rejonowych stworzono wydziały (Kalisz, Ostrów Wielkopolski), sekcje (Jarocin i Kępno) i jeden referat (Krotoszyn) SB. Komórki organizacyjne SB w RUSW zlikwidowano z dniem 15 stycznia 1990 r., pozostawiając w nich jedynie grupy paszportów. Na początku 1990 r. WUSW w Kaliszu znalazł się w gronie trzydziestu jednostek wojewódzkich resortu spraw wewnętrznych, w których w miejsce stanowisk starszych inspektorów przy zastępcy szefa ds. SB do współpracy z Departamentem I powołano Inspektoraty I (rozkaz organizacyjny szefa WUSW w Kaliszu nr 02/90 z dnia 13 stycznia 1990 r.). W związku z likwidacją pionu ochrony funkcjonariuszy w marcu 1990 r. działalność zakończył natomiast IOF kaliskiego WUSW. Podsumowując w latach 1983–1990 struktura pionu SB WUSW w Kaliszu przedstawiała się następująco:  Starszy inspektor przy zastępcy szefa WUSW ds. SB do współpracy z Departamentem I (od stycznia 1990 r. Inspektorat I),  Inspektorat Analityczno-Informacyjny zastępcy szefa WUSW ds. SB,  Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy,  Wydział II,  Wydział III,  Wydział IV,  Wydział V,  Wydział VI,  Wydział Śledczy,  Samodzielna Sekcja „A”,  Wydział „B”,  Wydział „C” (w korespondencji zewnętrznej używano nazw: Wydział ds. Koordynacji Ochrony Tajemnicy lub Wydział Archiwum),  Wydział „T”,  Wydział „W”,  Wydział Paszportów,  Wydział Łączności,  Zespół ds. Służby Bezpieczeństwa w Wydziale Inspekcji,  Starszy inspektor ds. ochrony przemysłu w zespole stanowisk samodzielnych Wydziału Inspekcji,  Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa – powołany w miejsce rozwiązanego Wydziału III,  Wydział Ochrony Gospodarki – utworzony na bazie rozwiązanych Wydziałów V i VI,  Wydział Studiów i Analiz – powołany w wyniku rozwiązania Wydziału IV. WUSW w Kaliszu zakończył działalność w lipcu 1990 r. Służba Bezpieczeństwa została rozwiązana 31 lipca 1990 r. na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz.U. Nr 30 poz. 180), w momencie zwolnienia ze służby ostatnich funkcjonariuszy i likwidacji ostatnich komórek SB, a pion Milicji Obywatelskiej, zgodnie z ustawą z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. Nr 30 poz. 179) przekształcono w Policję. W dniu wejścia w życie ustawy o UOP, 10 maja 1990 r., minister spraw wewnętrznych wydał Zarządzenie nr 043/90 w sprawie zaprzestania działalności SB. Trzeba jednak pamiętać, że wcześniej, bo już w styczniu 1990 r., zlikwidowano ogniwa SB w rejonowych urzędach spraw wewnętrznych, pozostawiając w nich jedynie grupy paszportów. W czerwcu 1990 r. minister spraw wewnętrznych powołał 49 komendantów wojewódzkich policji, którzy jednocześnie pełnili obowiązki szefów WUSW w okresie przejściowym, tj. do chwili zakończenia przekazywania majątku urzędów Policji i UOP. Wyjątek w całym procesie zmian i przekształceń organizacyjnych w jednostkach podległych resortowi spraw wewnętrznych stanowiły wydziały paszportów, które na mocy art. 148 ustawy o Policji miały funkcjonować przy komendach wojewódzkich policji pod bezpośrednim nadzorem ministra spraw wewnętrznych do czasu przekazania spraw paszportowych do właściwości wojewodów. Uległy one likwidacji w kwietniu 1991 r. po wejściu w życie ustawy z 29 listopada 1990 r. o paszportach (Dz.U. z 1991 r. Nr 2, poz. 5), a zgromadzoną przez nie dokumentację, mienie oraz etaty przekazano wojewodom. W miejsce zlikwidowanej SB MSW powołano Urząd Ochrony Państwa, który stworzył sieć 14 delegatur. Województwo kaliskie znalazło się w obszarze działalności Delegatury UOP w Poznaniu. Na bazie kaliskiego pionu milicyjnego powstała natomiast Komenda Wojewódzka Policji w Kaliszu.