Podzespół

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Białej Podlaskiej 1983 - 1990

Województwo bialskopodlaskie utworzone na mocy ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. Nr 16, poz. 91)

Dzieje ustrojowe: Ustawą z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów (Dz.U. Nr 38, poz. 173) wprowadzono natomiast nowe nazewnictwo jednostek terenowych. Dotychczasowe komendy wojewódzkie i rejonowe MO przemianowano odpowiednio na wojewódzkie i rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. W tytulaturze kierownictwa komendanta wojewódzkiego/rejonowego MO zastąpił szef WUSW/RUSW. W przypadku jednostek województwa bialskopodlaskiego zmiany te zostały przeprowadzone w oparciu o Rozkaz Organizacyjny nr BP/013/83 z dnia 12 sierpnia 1983 r. Na jego mocy Komenda Wojewódzka MO w Białej Podlaskiej zmieniła nazwę na Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Białej Podlaskiej, któremu podlegały Rejonowy Urząd Spraw Wewnętrznych (RUSW) w Białej Podlaskiej, RUSW w Łosicach, RUSW w Międzyrzecu Podlaskim, RUSW w Parczewie i RUSW w Radzyniu Podlaskim. Prerogatywy szefów jednostek wojewódzkich zostały określone w Zarządzeniu nr 03/84 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 stycznia 1984 r. w sprawie zakresu działania wojewódzkiego urzędu spraw wewnętrznych. Pierwszym szefem WUSW w Białej Podlaskiej został płk Jan Bernatowicz (1983-1990), a kolejnym jako p.o. szefa WUSW płk Lucjan Kołodziejczyk (1990). Funkcję zastępcy szefa WUSW ds. SB objął w 1983 r. płk Henryk Starek (1983-1990). W 1984 r. do pionu SB WUSW w Białej Podlaskiej został włączony Wydział Łączności Nastąpiło to zgodnie z decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 grudnia 1983 r. w sprawie przekazania wydziałów łączności pod bezpośredni nadzór zastępców szefów wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych ds. SB. W styczniu 1985 roku w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Białej Podlaskiej utworzona została nowa komórka Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. Powstała ona w oparciu o rozkaz organizacyjny Nr 01/BP/85 Szefa WUSW w Białej Podlaskiej z 7 stycznia 1985 r., wydany na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego Nr 0130/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z 27 grudnia 1984 r., w którym polecił szefowi WUSW w Białej Podlaskiej zorganizować tę jednostkę w składzie dwóch funkcjonariuszy (kierownik inspektoratu oraz starszy inspektor). W tym samym czasie doszło do reorganizacji Wydziału IV. Z jego struktur wyłączono sekcje zajmujące się rozpracowywaniem struktur Solidarności RI oraz zabezpieczeniem sektora gospodarki rolnej, leśnictwa i przemysłu drzewnego, tj. sekcje VII i VIII i utworzono z nich Samodzielną Sekcję VI, natomiast pozostała część Wydziału IV została przemianowana na Samodzielną Sekcję IV. W ramach reorganizacji wyłączono również część etatów grup IV Służby Bezpieczeństwa, działających w RUSW w Parczewie (2 etaty), w RUSW w Radzyniu Podlaskim, w Międzyrzecu Podlaskim i w Łosicach (po 1 etacie) i utworzono Grupę VI SB w RUSW w Parczewie i Łosicach (po 3 etaty) oraz w RUSW w Radzyniu Podlaskim i Międzyrzecu Podlaskim (po 2 etaty). Pod koniec 1985 r. na podstawie Rozkazu Organizacyjnego Nr 023/BP/85 Szefa WUSW w Białej Podlaskiej z 9 grudnia 1985 r. obydwie Samodzielne Sekcje (IV i VI) zostały, z dniem 1 grudnia 1985 r., przekształcone w Wydziały odpowiednio IV oraz VI. W związku ze zmianami w sytuacji politycznej kraju po wyborach 4 czerwca 1989 r. nastąpiło przeorganizowanie całego pionu SB. Na podstawie Zarządzenia nr 075/89 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 24 sierpnia 1989 r. rozwiązano departamenty III, IV, V, VI, Inspektorat Ochrony Przemysłu i Biuro Studiów MSW. Na bazie Departamentu III utworzono Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, piony V i VI zasiliły Departament Ochrony Gospodarki, a z połączenia Departamentu IV i Biura Studiów powstał Departament Studiów i Analiz. Przed reorganizacją w 1989 r. (wg zarządzenia organizacyjnego Nr 0462/Org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 listopada 1989 r.) stan etatowy pionu SB kształtował się następująco: Wydział III (15 stanowisk), Wydział IV (8), Wydział V (21), Wydział VI (7), Inspektorat Analityczno-Informacyjny (1). Po wyłączeniu powyższych stanowisk oraz z zespołu stanowisk samodzielnych Wydziału Inspekcji etatu st. inspektora ds. ochrony przemysłu zorganizowano: Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa (15 etatów), Wydział Ochrony Gospodarki (23), Wydział Studiów i Analiz (9). Reorganizacja objęła również terenowe komórki Służby Bezpieczeństwa. W przypadku RUSW w Łosicach zlikwidowano wszystkie Grupy (III-1 etat, IV-1, V-2 oraz VI -3). W ich miejsce zorganizowano Grupę SB w składzie 4 funkcjonariuszy. Analogiczna operacja została przeprowadzona w RUSW w Międzyrzecu Podlaskim, gdzie Grupy: III (1 stanowisko), IV (1), V (2) oraz VI (2) zostały zastąpione przez Grupę SB liczącą również 4 funkcjonariuszy. Z kolei w RUSW w Parczewie Grupy: III (1 etat), IV (2), V (2), VI (3) oraz w RUSW w Radzyniu Podlaskim Grupy III (1 etat), IV (1), V (2), VI (2) zastąpiły Referaty SB liczące po 5 funkcjonariuszy. Reorganizacja ta była zgodna zasadę, że w strukturach RUSW mogła funkcjonować tylko jedna komórka organizacyjna SB (grupa, referat, sekcja lub wydział). Również w listopadzie 1989 r. w związku z zarządzeniem nr 95 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 listopada 1989 r. zostały zlikwidowane Wydział Szkolenia i Wydział Polityczno-Wychowawczy w miejsce, którego powołano Wydział Szkolenia i Wychowania z 9 etatami. W ramach dalszej reorganizacji organów bezpieczeństwa zmiany nastąpiły w funkcjonowaniu pionów pomocniczych SB. W dniu 15 grudnia 1989 r. minister spraw wewnętrznych zarządzeniem organizacyjnym nr 0635/Org polecił Szefowi WUSW w Białej Podlaskiej wyłączenie Wydziału Zabezpieczenia Operacyjnego w składzie 19 funkcjonariuszy i równoczesne zorganizowanie Wydziału „C” o obsadzie 8 etatów. Jednocześnie Dyrektor Biura Organizacyjno-Prawnego MSW polecił Szefowi WUSW w Lublinie włączyć w struktury Wydziału „T” –Grupę „T” w Białej Podlaskiej (5 etatów) oraz w Wydziale „B” utworzyć Grupę „B” w Białej Podlaskiej (3 etaty). Zadania i struktura wewnętrzna poszczególnych komórek organizacyjnych KWMO/WUSW w Białej Podlaskiej przedstawiały się następująco: Starszy inspektor przy zastępcy komendanta wojewódzkiego MO/szefa WUSW ds. SB do współpracy z Departamentem I – celem jego działań było zdobywanie i dostarczanie Departamentowi I MSW dokumentów i informacji z zakresu wywiadu politycznego, naukowo-technicznego i ekonomicznego, działalności obcych służb specjalnych oraz ośrodków wspierających opozycję antykomunistyczną. Realizował on również zadania operacyjno-techniczne zlecone przez Department I, a także koordynował działania wszystkich komórek organizacyjnych KWMO/WUSW w zakresie wywiadu. W początkowym okresie w strukturze KWMO w Białej Podlaskiej nie przewidziano miejsca na to stanowisko. Zostało ono utworzone z dniem 1 maja 1978 r. na podstawie rozkazu organizacyjnego nr 03/BP/78 komendanta wojewódzkiego MO w Białej Podlaskiej. Do tego momentu prawdopodobnie za koordynacje działań na rzecz Departamentu I MSW odpowiedzialny był Wydział II KWMO. Inspektorat Analityczno-Informacyjny zastępcy komendanta wojewódzkiego MO/ szefa WUSW ds. SB – do jego zadań należało utrzymywanie kontaktów z zastępcą komendanta wojewódzkiego MO/szefa WUSW ds. SB i naczelnikami wydziałów operacyjnych w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań służbowych, sporządzanie rocznych i problemowych planów kontroli jednostek i komórek organizacyjnych WUSW i RUSW województwa bialskopodlaskiego, sprawdzanie realizacji wniosków pokontrolnych, opracowywanie okresowych ocen i analiz sytuacji polityczno-operacyjnej, sprawowanie nadzoru nad ochroną tajemnicy państwowej i służbowej. W ramach inspektoratu znajdowało się jedno stanowisko – starszego inspektora Inspektoratu Zastępcy Komendanta Wojewódzkiego ds. SB i zostało ono utworzone z dniem 1 czerwca 1975 r. (rozkaz organizacyjny Nr 01/BP/75). Formalnie, na podstawie zarządzenia organizacyjnego Nr 0462/Org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 listopada 1989 r., Inspektorat Analityczno-Informacyjny Zastępcy Szefa WUSW ds. SB został zlikwidowany z dniem 1 listopada 1989 r. a jego zadania zostały przejęte przez wówczas powstały Wydział Studiów i Analiz SB. Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy – do zakresu jego działania należała ochrona funkcjonariuszy i pracowników cywilnych „w przedmiocie zapobiegania i zwalczania popełnianych przez nich najpoważniejszych naruszeń prawa, zajmowania postaw i zachowań mogących wyrządzić poważne szkody interesom resortu spraw wewnętrznych oraz politycznym, społecznym i gospodarczym interesom państwa”. Zgodnie z przywołanym wcześniej rozkazem organizacyjnym nr 01/BP/85 z dnia 7 stycznia 1985 r. Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy WUSW w Białej Podlaskiej składał się z kierownika, którym przez cały okres działalności był kpt. Tadeusz Szucki oraz stanowiska starszego inspektora. W ramach swych prac Inspektorat miała analizować informacje i meldunki o naruszeniach prawa przez funkcjonariuszy WUSW i przedstawiać wnioski co do dalszego postępowania w sprawach. funkcjonariusze mieli również prawo do wyjaśniania otrzymanych sygnałów za pomocą środków i metod operacyjnych. Rozpoczęcie rozpracowania wymagało formalnie sporządzenia wniosku o wszczęcie sprawy aprobowanego przez szefa WUSW oraz jego zastępcę ds. polityczno-wychowawczych, następnie był on przesyłany do dyrektora Zarządu Ochrony Funkcjonariuszy, a po jego aprobacie trafiał do zatwierdzenia przez Ministra Spraw Wewnętrznych. Analogicznie wyglądała kwestia aprobaty zastosowania środków techniki operacyjnej. Kierownik Inspektoratu Ochrony Funkcjonariuszy WUSW w Białej Podlaskiej zobowiązany był do sporządzania okresowych analiz, ponadto tylko on mógł podejmować czynności sprawdzające i operacyjne względem funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Natomiast starszy inspektor IOF WUSW w Białej Podlaskiej powinien zajmować się wyjaśnianiem informacji o przestępstwach i nieprawidłowościach popełnianych przez funkcjonariuszy pełniących służbę w Milicji Obywatelskiej oraz pracownikach cywilnych WUSW. Działalność Inspektoratu została zakończona z dniem 16 marca 1990 r., kiedy zarządzeniem organizacyjnym Nr 0268/Org. z dnia 14 marca 1990 r. minister spraw wewnętrznych polecił wyłączyć z kierownictwa WUSW w Białej Podlaskiej 2 etatowy inspektorat. Wydział II – jego zadaniem było organizowanie i bezpośrednie wykonywanie zadań operacyjnych polegających na rozpoznawaniu, zapobieganiu i wykrywaniu działalności służb wywiadowczych NATO (zwłaszcza wywiadu USA i RFN) i innych krajów niekomunistycznych, skierowanej przeciwko interesom PRL i innych krajów bloku komunistycznego. W związku z utworzeniem struktur terenowych SB z dniem 1 marca 1983 r. ze struktur Wydziału II wyłączono 5 stanowisk (3 starszych inspektorów i 2 inspektorów. Kolejna redukcja stanu etatowego nastąpiła z dniem 1 stycznia 1984 r. kiedy wyłączono stanowiska: kierownika sekcji oraz 1 starszego inspektora. W okresie 1983-1990 Wydziałem II WUSW w Białej Podlaskie kierował ppłk mjr Edward Gładoch (1983-1990). Wydział III – zajmował się ujawnianiem oraz likwidacją źródeł i skutków zagrożeń wynikających z: dywersji, sabotażu i innych działań antypaństwowych, konfliktów społecznych, nieprawidłowości w funkcjonowaniu zakładów pracy (tzw. bazy) oraz instytucji politycznych, społecznych, kultury i nauki (tzw. nadbudowy), naruszenia tajemnicy państwowej i służbowej. Był on również odpowiedzialny za profilaktyczną ochronę szczególnie narażonych na wymienione powyżej zagrożenia środowisk i instytucji społeczno-politycznych oraz zakładów pracy. Po wyodrębnieniu w strukturze WUSW w 1979 r. pionu IIIA (zagadnienia przemysłu), miał on zajmować się rozpoznawaniem, wykrywaniem, organizowaniem i likwidowaniem antykomunistycznej i antypaństwowej działalności wymierzonej przeciwko ustrojowi PRL. W związku z utworzeniem struktur terenowych SB z dniem 1 marca 1983 r. ze struktur Wydziału III wyłączono pięć stanowisk (zastępcy naczelnika wydziału, kierownika sekcji, 2 starszych inspektorów i 1 inspektora). Wkrótce stan etatowy Wydziału został powiększony, ponieważ z dniem 15 września 1983 r. włączono do niego pięć stanowisk (czterech starszych inspektorów oraz jednego młodszego inspektora. Wydział III przestał istnieć z dniem 1 listopada 1989 r. a w jego miejsce powstał Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa SB. Naczelnikami Wydziału III w okresie 1983-1990 byli: mjr Jan Pryt (1983-1986); mjr Jan Banasiak (1983); kpt. Wacław Przygoda (1987) i kpt. Henryk Kotiuk (1987-1989). Wydział IV (w 1985 r. jako Samodzielna Sekcja IV) – celem jego działań było zabezpieczenie podstaw ustrojowych PRL przed antykomunistyczną działalnością polityczno-społeczną podejmowaną przez Kościół katolicki, oraz inne kościoły i związki wyznaniowe, działaczy i członków stowarzyszeń katolików świeckich, osoby świeckie współpracujące z duchownymi. W związku z utworzeniem struktur terenowych SB z dniem 1 marca 1983 r. ze struktur Wydziału IV wyłączono 10 stanowisk (2 kierowników sekcji, 2 inspektorów, 3 młodszych inspektorów i maszynistkę oraz grupy operacyjne działające w Radzyniu Podlaskim, Międzyrzecu Podlaskim, Parczewie, Łosicach, Terespolu i Łomazach (po 1 stanowisku). Jak wspomniano wcześniej z dniem 1 stycznia 1985 r. ze struktury WUSW w Białej Podlaskiej został wyłączony Wydział IV w całym składzie etatowym. W jego miejsce powstała Samodzielna Sekcja IV SB składająca się z: kierownika samodzielnej sekcji, 4 starszych inspektorów, 3 inspektorów oraz sekretarz- maszynistki. Pod koniec 1985 r. sekcja została z powrotem podniesiona do rangi Wydziału. Wydział IV przestał istnieć z dniem 1 listopada 1989 r. a w jego miejsce powstał Wydział Studiów i Analiz SB. Pracami Wydziału IV w tym okresie kierował ppłk Stanisław Hermaniuk (1983-1989). Wydział V (od II połowy 1979 r. do 1981 r. jako Wydział IIIA) – do jego zadań należała szeroko pojęta ochrona gospodarki, co sprowadzało się m.in. do rozpoznawania nastrojów i sytuacji konfliktowych wśród załóg zakładów przemysłowych, handlowych i komunikacyjnych, spółdzielczości pracy i inwalidzkiej oraz w urzędach administracyjnych. Zajmował się również rozpracowywaniem osób prezentujących poglądy antykomunistyczne, ujawnianiem faktów sabotażu, niegospodarności i nieprawidłowości w międzynarodowej wymianie techniczno – ekonomicznej. W związku z utworzeniem struktur terenowych SB z dniem 1 marca 1983 r. ze struktur Wydziału V wyłączono 9 stanowisk (zastępcę naczelnika, kierownika sekcji, 2 starszych inspektorów, 2 inspektorów i 3 młodszych inspektorów). Z kolei w 1985 przy okazji tworzenia pionu VI z Wydziału wyłączono stanowisko inspektora. W 1986 r. na wniosek Szefa WUSW w Białej Podlaskiej przemianowano stanowisko kierownika sekcji na stanowisko zastępcy naczelnika wydziału. Zgodnie z pismem dyrektora Biura Organizacyjno-Prawnego MSW z dnia 11 kwietnia 1986 r. zatrudniony na etacie kierownika sekcji funkcjonariusz z chwilą przemianowania miał zostać przeniesiony na równorzędne stanowisko w innym wydziale SB. Przez cały okres funkcjonowania Wydziału III „A”/V kierował nim ppłk Franciszek Skawiński (1979-1989). Wydział VI – realizował zadania związane z operacyjnym zabezpieczeniem kompleksu gospodarki żywnościowej i leśnictwa oraz ochrony środowiska i gospodarki wodnej przed działalnością ugrupowań prawicy ludowej oraz opozycji antykomunistycznej. Ochrona obejmowała produkcję, skup, przetwórstwo, transport, obrót surowcami i produktami rolno-spożywczymi oraz zaopatrzenie i usługi dla rolnictwa, przemysł drzewny i papierniczy, placówki handlu zagranicznego, wyższe uczelnie rolnicze oraz średnie i zawodowe szkolnictwo rolnicze i leśne. Pion VI SB WUSW w Białej Podlaskiej powstał w efekcie reorganizacji Wydziału IV, który do końca 1984 r. był odpowiedzialny za zabezpieczenie kompleksu gospodarki żywnościowej, leśnictwa oraz działalności opozycyjnej w środowisku wiejskim. W styczniu 1985 r. powołano Samodzielną Sekcję VI składającą się z następujących stanowisk: kierownika samodzielnej sekcji, 4 starszych inspektorów, 2 inspektorów i sekretarz-maszynistki (rozkaz organizacyjny Nr 02/BP/85 szefa WUSW z dnia 1 lutego 1985 r.). Status komórki został wkrótce, bo już 1 grudnia tego samego roku, podniesiony do rangi Wydziału, bez jakiejkolwiek zmiany strukturalnej (rozkaz organizacyjny Nr 02/BP/85 szefa WUSW z dnia 9 grudnia 1985 r.) Wydział VI przestał istnieć z dniem 1 listopada 1989 r. a w jego zadania zostały przejęte przez Wydział Ochrony Gospodarki SB. Wydziałem (w 1985 r. Samodzielną Sekcją) kierował kpt. Zdzisław Gieruszka (1985-1989). Wydział Śledczy – prowadził postępowania karne w sprawie przestępstw przeciwko istotnym interesom politycznym i gospodarczym PRL oraz zapewniał specjalistyczną obsługę prawną jednostek operacyjnych. W szczególności przyjmował zawiadomienia o przestępstwach, prowadził czynności sprawdzające, wszczynał i prowadził postępowania przygotowawcze, inspirował wystąpienia do instytucji i zakładów pracy w przypadku nieprawidłowości kwalifikujących się do postępowania administracyjnego lub dyscyplinarnego, współdziałał z jednostkami operacyjnymi i koordynował czynności procesowe z operacyjnymi. Ogólnie rzecz ujmując, Wydział Śledczy był odpowiedzialny za realizację zadań SB w zakresie zapobiegania, rozpoznawania i wykrywania (poprzez ściganie karne) sprawców przestępstw przypisanych do zwalczania tej służbie. W okresie 1983-1990 Wydziałem Śledczym kierowali: ppłk Edward Walczak (1983-1990), którego na czas jego pobytu na przeszkoleniu w Wyższej Szkole KGB w Moskwie w 1984 r. zastępował por. Wiesław Wołoch. Samodzielna Sekcja „A” – zapewniała KWMO/WUSW łączność szyfrową i kodową z jednostkami i komórkami organizacyjnymi podległymi MSW i innym resortom. Prowadziła szkolenia dla funkcjonariuszy jednostek terenowych w województwie bialskopodlaskim. Ponadto w początkowym okresie miała zapewnić pomoc organizacyjno-techniczną oraz koordynować działalność komórek szyfrowych i kodujących przy tworzących się organach administracyjnych województwa bialskopodlaskiego. Ponadto Samodzielna Sekcja „A” zobowiązana była do zorganizowania tajnego miejsca przechowania sprzętu i dokumentacji szyfrowej na wypadek bezpośredniego zagrożenia państwa i w czasie wojny. W ramach planów mobilizacji resortu na wypadek wojny Samodzielna Sekcja „A” WUSW w Białej Podlaskiej (analogicznie jak we wszystkich WUSW-ach) miała być przemianowana na Wydział i wzmocniona kadrowo, ponadto komórki szyfrowe miały być tworzone w rejonowych urzędach spraw wewnętrznych. W omawianym okresie pracami Samodzielnej Sekcji „A” WUSW w Białej Podlaskiej kierowali: mjr Tomasz Mućka (1983-1989) i por. Jan Trubalski (1989-1990). Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego – do jego zakresu działania należało prowadzenie prac będących dotychczas w gestii wydziałów „B”, „C”, „T”, oraz zabezpieczenie wspólnego dla wszystkich sekcji zaplecza technicznego w zakresie konserwacji, napraw i ewidencji sprzętu oraz obróbki laboratoryjnej. Struktura utworzonego z dniem 1 sierpnia 1982 r. Wydziału przedstawiała się następująco: -naczelnik Wydziału, -sekretarz-maszynistka, -Sekcja „B” – kierownik, starszy inspektor, inspektor, -Sekcja „C” – kierownik, inspektor, dwóch młodszych inspektorów, -Sekcja „T” –kierownik, starszy inspektor, dwóch inspektorów, pięciu młodszych inspektorów. Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego przestał istnieć z dniem 15 grudnia 1989 r. zgodnie z decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 grudnia 1989 r. (zarządzenie organizacyjne Nr 0635/Org.). Na bazie Sekcji „C” utworzono wydział z 8 etatami. Natomiast sekcje „B” i „T” zostały włączone jako grupy zamiejscowe w Białej Podlaskiej odpowiednio do Wydziałów „B” i „T” WUSW w Lublinie. Wydziałem Zabezpieczenia Operacyjnego kierowali: płk Czesław Wlizło (1982-1986) i kpt. Adam Trela (1987-1989). Wydział Paszportów – do jego zadań należało prowadzenie wstępnego rozpoznania operacyjnego międzynarodowego ruchu osobowego na terenie Białej Podlaskiej oraz nadzór i kontrola nad realizacją tego zadania przez referaty paszportów; podejmowanie decyzji i wydawanie dokumentów paszportowych uprawniających do przekraczania granicy; prowadzeniem spraw związanych z udzielaniem wiz i wydawaniem dokumentów cudzoziemcom, współpraca z urzędami konsularnymi, organami celnymi i ruchu granicznego w sprawach osób zamieszkujących na terenie województwa, utrzymywanie kontaktów z przedstawicielami biur podróży; prowadzenie ewidencji paszportów oraz rejestracji osób zastrzeżonych, odmawiających powrotu i ich rodzin. Trzeba również pamiętać, że realizując zadania związane z międzynarodowym ruchem osobowym mieszkańców województwa bialskopodlaskiego, Wydział współdziałał z jednostkami operacyjnymi MO, SB, WSW. W związku z utworzeniem struktur terenowych SB z dniem 1 marca 1983 r. ze struktur Wydziału Paszportów wyłączono referaty paszportów w Radzyniu Podlaskim i Parczewie (łącznie trzy etaty). Z dniem 1 lipca 1984 r. na mocy rozkazu organizacyjnego Nr 06/BP/84 szefa WUSW w Białej Podlaskiej z dnia 5 lipca 1984 r. do Wydziału Paszportów włączono etat starszego referenta techniki operacyjnej. W maju 1986 r. zlikwidowano etat starszego referenta techniki operacyjnej, a dodatkowo utworzono stanowisko inspektora, starszego referenta i referenta. Pracami Wydziału Paszportów przez cały okres jego funkcjonowania kierował ppłk Roman Zdunek (1975-1990). Wydział Polityczno-Wychowawczy – prowadził zadania mające na celu indoktrynację funkcjonariuszy KWMO/WUSW w Białej Podlaskiej. Zgodnie z rozkazem organizacyjnym 014/BP/81 z dnia 14 listopada 1981 r., tworzącym struktury tej komórki, do kierownictwa KWMO włączono stanowisko zastępcy komendanta ds. polityczno-wychowawczych będącego jednocześnie naczelnikiem wydziału polityczno-wychowawczego. Początkowo wydział liczył 5 etatów (zastępca naczelnika, 2 stanowiska starszych inspektorów, inspektor oraz sekretarz maszynistka). W 1985 r. Szef WUSW w Białej Podlaskiej zlikwidował stanowisko zastępcy naczelnika, tworząc jednocześnie etat naczelnika Wydziału. Pion polityczno-wychowawczy formalnie przestał istnieć z dniem 21 listopada 1989 r.(zarządzenie organizacyjne Nr 045/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 stycznia 1990 r.) a faktyczna jego likwidacja nastąpiła z dniem 10 stycznia 1990 r. wraz z przekazaniem majątku i dokumentacji będącej na stanie Wydziału Polityczno-Wychowawczego i Wydziału Szkolenia. W miejsce obydwu komórek powstał wówczas Wydział Szkolenia i Wychowania. Wydział Łączności – realizował zadania techniczne związane z zapewnieniem właściwej pracy urządzeń łączności przewodowej (specjalnej, telefonicznej, telegraficznej, dowodzenia, dyspozytorskiej) i radiowej (krótkofalowej, ultrakrótkofalowej), będących w dyspozycji jednostek i komórek MO i SB, władz politycznych i administracyjnych województwa bialskopodlaskiego. Zajmował się również organizowaniem, zabezpieczaniem, nadzorem wymiany i transportu (konwoju) przesyłek listowych, których ekspedycja podlegała poczcie specjalnej. Poza omówionymi wyżej komórkami w strukturach KWMO/WUSW w Białej Podlaskiej funkcjonowały stanowiska SB: Starszy inspektor ds. ochrony przemysłu w zespole stanowisk samodzielnych Wydziału Inspekcji –Stanowisko starszego inspektora ds. ochrony przemysłu zostało zlikwidowane z dniem 1 listopada 1989 r. a zadania realizowane przejął Wydział Ochrony Gospodarki SB. Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa – powołany w miejsce rozwiązanego Wydziału III na podstawie zarządzenia organizacyjnego Nr 0462/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 listopada 1989 r. W ramach jednostki utworzono następujące stanowiska: naczelnika wydziału, zastępcy naczelnika, ośmiu starszych inspektorów, czterech inspektorów oraz sekretarz maszynistki. Pracami wydziału kierował kpt. Henryk Kotiuk (1989-1990). Wydział Ochrony Gospodarki – utworzony na bazie rozwiązanych Wydziałów V i VI, wspomnianym już wyżej zarządzenia organizacyjnego Nr 0462/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 listopada 1989 r. Zakresem działania objął ochronę przed penetracją gospodarki przez obce służby, naruszenie przepisów w postępowaniu z wiadomościami stanowiącymi tajemnicę państwową, poważne zakłócenia w funkcjonowaniu infrastruktury gospodarczej państwa, badanie nastrojów niezadowolenia pracowników zakładów pracy o podłożu politycznym i ekonomiczno-socjalnym. Zgodnie z założeniami Wydział Ochrony Gospodarki miał być najliczniejszym wydziałem SB w WUSW w Białej Podlaskiej. Jego struktura wyglądała następująco: naczelnik wydziału, zastępca naczelnika, kierownik sekcji, 13 starszych inspektorów, 6 inspektorów oraz sekretarz-maszynistka. Struktura Wydziału Ochrony Gospodarki WUSW w Białej Podlaskiej miała być powieleniem Departamentu Ochrony Gospodarki MSW. Sekcja I miała dokonywać analizy i oceny stanu zagrożeń w gospodarce, przygotowywać informacje dla kierownictwa WUSW. Sekcja V (odpowiednik Wydziałów IV, V i IX Departamentu Ochrony Gospodarki) miał zapobiegać próbom penetracji instytucji gospodarczych przez przedstawicieli innych państw. Do jej zadań należało również zapobieganie ujawnianiu danych o stanie gospodarki, w tym finansów państwa, stanowiących tajemnice państwową, ujawnianie przestępstw aferowych na szkodę skarbu państwa. Jednocześnie miał odpowiadać za ochronę zakładów sektora górnictwa, energetyki i atomistyki. Sekcja VII (odpowiednik Wydziałów VI i VII) miała zapewniać ochronę systemu transportu kolejowego, funkcjonowania rynku wewnętrznego. Sekcja IX (odpowiednik Wydziałów VIII i IX) miała odpowiadać za ochronę sektora gospodarki żywnościowej, rolnej, leśnej oraz środowiska naturalnego. Naczelnikiem Wydziału Gospodarki przez cały okres funkcjonowania był kpt. Zdzisław Gieruszka (1989-1990). Wydział Studiów i Analiz – powołany został na podstawie przywołanego wcześniej zarządzenia organizacyjnego Nr 0462/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 listopada 1989 r. , zgodnie z którym miał on się składać z naczelnika wydziału, zastępcy naczelnika, 5 starszych inspektorów, 2 inspektorów oraz sekretarz-maszynistki. Na stanowisko naczelnika powołany został ppłk Stanisław Hermaniuk. Głównym celem swojego działania wydział uczynił operacyjne zabezpieczenie działalności ruchów społeczno-politycznych. Struktura organizacyjna Wydziału Studiów i Analiz WUSW w Białej Podlaskiej miała być odwzorowaniem struktur i zakresu działania Departamentu Studiów i Analiz MSW i powinna wyglądać następująco: Grupa I (odpowiednik Wydziałów I i II DSiA MSW) – gromadzenie, systematyzacja informacji wpływających z Wydziałów: II, OKPP i OG WUSW i opracowywanie analiz i ocen wydziału, prowadzenie spraw mobilizacyjno-obronnych. Grupa II (odpowiednik Wydziału III DSiA MSW) – ochrona masowych ruchów społecznych przed ich wykorzystywaniem do działań destrukcyjnych, w tym również przed infiltracją przez ośrodki zagraniczne. Szczególne zagrożenie widziano tutaj w organizacjach mniejszości ukraińskiej. grupa ta miła również zajmować się ekstremalnymi środowiskami politycznymi. Grupa III – (odpowiednik Wydziałów: IV, V i VI DSiA MSW) –opracowanie analiz i ocen i prognoz dotyczących wszelkiego aktom terroru i sabotażu, analizowanie i ocena zjawisk w związku z konfliktami na tle wyznaniowym i światopoglądowym. Terenowe ogniwa SB. Jak wspomniano wcześniej w marcu 1983 r. odtworzono struktury terenowe SB umiejscawiając je w byłych miastach powiatowych sprzed reformy 1975 r. SB RUSW w Łosicach. Struktury SB w Komisariacie MO w Łosicach powstały z dniem 1 marca 1983 r. na podstawie rozkazu organizacyjnego nr 02/BP/83 z dnia 8 marca 1983 r. Pracami SB kierował zastępca kierownika komisariatu ds. SB (po 1 sierpnia 1983 r. zastępca szefa RUSW ds. SB). Utworzone zostały również grupy (II, III oraz IV) będące terenowymi odpowiednikami wydziałów w KWMO. W styczniu 1985 r. z Grupy IV wyłączono stanowisk inspektora, co umożliwiło utworzenie jednocześnie Grupy VI składającej się z 2 starszych inspektorów oraz inspektora. W listopadzie 1989 r. nastąpiła reorganizacja struktur SB w RUSW w Łosicach, a mianowicie zlikwidowane zostały wszystkie grupy: III – 1 stanowisko, IV –1 stanowisko, V – 2 stanowiska oraz VI – 3 stanowiska. W ich miejsce powstała grupa SB składająca się z 3 starszych inspektorów oraz 1 inspektora. Pracami pionu SB w Łosicach kierowali: por. Bronisław Proskura (1983-1985); kpt. Stanisław Ossowski (1985-1987), por. Janusz Szczepaniak (1987-1988) i kpt. Tadeusz Grzejdak (198-1990). SB RUSW Międzyrzecu Podlaskim. Struktury SB w Komisariacie MO we Międzyrzecu powstały na podstawie tego samego rozkazu organizacyjnego nr nr 02/BP/83 z dnia 8 marca 1983 r. (28 stanowisk etatowych). Pracami SB kierował zastępca kierownika komisariatu ds. SB (po 1 sierpnia 1983 r. zastępca szefa RUSW ds. SB). Podobnie jak w przypadku SB RUSW w Łosicach w styczniu 1984 r. nastąpiło przesunięcie etatu z inspektora z Grupy II do V. W styczniu 1985 r. z Grupy IV SB RUSW w Międzyrzecu Podlaskim wyłączono stanowiska inspektora co pozwoliło utworzyć Grupę VI, składającą się ze starszego inspektora i inspektora. W listopadzie 1989 r. w wyniku kolejnej reorganizacji zlikwidowano grupy: III – 1 stanowisko, IV – 1 stanowisko, V – 2 stanowiska, VI – 2 stanowiska. W ich miejsce powołano Grupę SB składającą się z 3 starszych inspektorów oraz 1 inspektora. Pracami SB w Międzyrzecu Podlaskim kierowali: por. Zdzisław Gruszka (1983-1985); kpt. Stanisław Tumiłowicz (1985-1986) oraz por. Marian Chajbos (1987-1990). SB RUSW w Parczewie. Struktury SB w Komisariacie MO w Parczewie powstały również na podstawie rozkazu organizacyjnego nr 02/BP/83 z dnia 8 marca 1983 r. Początkowo przydzielono w tym celu 28 stanowisk etatowych. W styczniu 1985 r. z Grupy IV SB RUSW w Parczewie wyłączono stanowiska starszego inspektora i inspektora co pozwoliło utworzyć Grupę VI, składającą się z 2 starszych inspektorów i inspektora. Reorganizacja pionu SB w listopadzie 1989 r. nie ominęła również RUSW w Parczewie, podobnie jak w pozostałych RUSW zlikwidowano grupy: III –1 stanowisko, IV – 2 stanowiska, V – 2 stanowiska, VI – 3 stanowiska. W ich miejsce powołano Referat SB, składający się z 4 starszych inspektorów oraz 1 inspektora. Pracami SB w Parczewie kierowali: por. Tadeusz Szucki (1983-1985); kpt. Henryk Kotiuk (1985-1986) i por. Ryszard Krawczyński (1986-1990). SB RUSW w Radzyniu Podlaskim. Struktury SB w Komisariacie MO w Radzyniu Podlaskim powstały także na podstawie rozkazu organizacyjnego nr nr 02/BP/83 z dnia 8 marca 1983 r. Początkowo przydzielono w tym celu 32 stanowiska etatowe. W styczniu 1985 r. z Grupy IV SB RUSW w Radzyniu Podlaskim wyłączono stanowiska starszego inspektora co pozwoliło utworzyć Grupę VI, składającą się ze starszego inspektora i inspektora. W wyniku kolejnej reorganizacji pionu SB w listopadzie 1989 r. podobnie jak w przypadku RUSW w Parczewie zlikwidowano grupy: III –1 stanowisko, IV – 1 stanowisko, V – 2 stanowiska, VI – 2 stanowiska. W ich miejsce powołano Referat SB, składający się z 4 starszych inspektorów oraz 1 inspektora. Pracami SB w Radzyniu Podlaskim przez cały okres funkcjonowania RUSW kierował mjr Zenon Kuźmiuk (1983-1990). Dzieje zespołu archiwalnego: Nazwa jaką przyjęto, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Białej Podlaskiej, jest zgodna z ostatnią stosowaną w praktyce. Do końca lipca 1983 r. terenowa jednostka resortu spraw wewnętrznych z Białej Podlaskiej funkcjonowała jako Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej. Zmiana w nazewnictwie nastąpiła na mocy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów (Dz. U. Nr 38, poz. 172). Przez cały okres funkcjonowania Komendy, a następnie Urzędu, nie zmieniły się jednak ich struktury: pionowa (system podległości i zwierzchnictwa) i pozioma (podział na wydziały sekcje, inspektoraty, samodzielne stanowiska). KWMO/WUSW w Białej Podlaskiej podlegał w zakresie działań milicyjnych Komendzie Głównej MO, a w zakresie poczynań pionu bezpieczeństwa – kierownictwu Służby Bezpieczeństwa. Pełnił natomiast rolę zwierzchnika nad komendą miejską w Białej Podlaskiej oraz komisariatami w Łosicach, Międzyrzecu Podlaskim, Parczewie i Radzyniu Podlaskim , które w 1983 r. zostały przekształcone w rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. Daty krańcowe stanowią lata 1983-1990. Problematyka akt dotyczy województwa bialskopodlaskiego w granicach z 1975 r. Wszystkie serie i podserie akt w zespole są zdekompletowane i posiadają poważne luki. Istotne braki występują również w dokumentacji zdawczo-odbiorczej przekazywania akt do archiwum. Zespół WUSW w Białej Podlaskiej to zespół prosty, zamknięty i fragmentaryczny. Prosty, bo wytworzony przez jednego odrębnego ustrojowo twórcę, którego kompetencje i organizacja nie ulegały większym zmianom powodującym sukcesje materiałów. Fakt zarchiwizowania się w omawianym zespole materiałów wytworzonych przez rejonowe urzędy spraw wewnętrznych był efektem systemu obiegu akt spraw i nie wynikał z istnienia w ramach WUSW kilku niezależnych i równorzędnych kancelarii. Akta jednostek podległych nie stanowiły również oddzielnych zespołów w zasobie i ewidencji archiwum bialskopodlaskiej jednostki. W ramach Wydziału „C” KWMO, a od 1982 r. Sekcji „C” Wydziału Zabezpieczenia Operacyjnego KWMO/WUSW w Białej Podlaskiej funkcjonowało archiwum, które gromadziło akta spraw zakończonych. Przejmowanie akt regulowały obowiązujące w resorcie spraw wewnętrznych instrukcje archiwalne. Najpierw Zarządzenie nr 034/74 MSW z dnia 10 V 1974 r. w sprawie postępowania z aktami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych, znowelizowane Zarządzeniem nr 030/79 MSW z dnia 2 VII 1979 r. Zgodnie z tym ostatnim normatywem w skład zasobu archiwalnego Wydziału „C” (w którym znajdowało się archiwum), utworzonej po 1975 r. KWMO w Białej Podlaskiej wchodziły wytworzone przez nią akta oraz materiały przejęte zgodnie z pertynencją terytorialną z Wydziału „C” Komendy Wojewódzkiej MO w Lublinie (istniejącej przed podziałem administracyjnym): kopie kartotek odnoszących się do osób zamieszkałych na terenie nowo utworzonego województwa, akta osobowe zwolnionych funkcjonariuszy SB, MO, członków ORMO zamieszkałych na terenie województwa bialskopodlaskiego. Kolejnym normatywem regulującym sposób postępowania z materiałami administracyjnymi było Zarządzenie nr 049/85 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 lipca 1985 r. w sprawie organizacji i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych. Zespół WUSW w Białej Podlaskiej jest zamknięty, gdyż został przejęty po zakończeniu działalności twórcy zespołu. Z uwagi na stan zachowania należy go określić jako fragmentaryczny, bo zawiera dokumentację tylko niektórych komórek organizacyjnych WUSW w Białej Podlaskiej, skupionych w ramach jednego pionu SB. W zespole zachowały się materiały administracyjne wytworzone w Wydziale II, Wydziale III, Wydziale IV, Wydziale V, Wydziale Śledczym, Samodzielnej Sekcji „A”, Wydziale Zabezpieczenia Operacyjnego, Wydziale Ochrony Gospodarki, Wydziale Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa. Należy dodać, że niemal 2/3 materiałów administracyjnych, zachowanych w zespole WUSW Biała Podlaska stanowią materiały wytworzone przez Wydział Paszportów. W WUSW w Białej Podlaskiej obowiązywały zasady pracy kacelaryjnej zgodne z instrukcją kancelaryjną wprowadzoną dla jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych. Na wpływającym piśmie (lub kopercie) odciskano pieczęć wpływu (prezentę), w obrębie której wpisywano datę wpływu, numer sprawy i ilość załączników. Prezenty wszystkich komórek organizacyjnych WUSW w Białej Podlaskiej miały ten sam wygląd. Na wszystkich była wpisana nazwa jednostki: Woj. Urząd Spraw Wewn. w Białej Podlaskiej. Przekazywanie korespondencji w obiegu wewnętrznym odbywało się za pośrednictwem sekretariatów lub kancelarii ogólnej. Ich odbiór następował po pokwitowaniu w książce doręczeń przesyłek miejscowych lub w dzienniku podawczym. Akta spraw będących w toku załatwiania przechowywał funkcjonariusz realizujący sprawę (referent). Akta WUSW w Białej Podlaskiej po przekazaniu do archiwum były wykorzystywane do celów operacyjnych. Stąd wynikała potrzeba szybkiego ich wyszukiwania, a co za tym idzie stworzenia odpowiednich pomocy ewidencyjnych i oznaczenia materiałów sygnaturą archiwalną. W MSW obowiązywała trójczłonowa sygnatura archiwalna złożona z kolejnego numeru spisu akt (inwentarza) łamanego przez pozycję (liczbę porządkową) danego spisu (inwentarza) łamanego przez odpowiedni symbol akt (cyfrę rzymską). Występowały jednak różnice w budowie sygnatur poszczególnych rodzajów materiałów archiwalnych. Przy oznaczaniu materiałów operacyjnych nie pojawiał się człon drugi, a przy sygnowaniu materiałów administracyjnych nie obowiązywał człon trzeci. Materiały operacyjne były ewidencjonowane w inwentarzach (dziennikach) archiwalnych prowadzonych oddzielnie dla każdego symbolu akt: I – akta osobowych źródeł informacji SB, dysponentów lokali kontaktowych, mieszkań konspiracyjnych, kandydatów na osobowe źródła informacji, dysponentów lk, mk (w przypadku kandydatów symbol powinien być dodatkowo złamany/uzupełniony literą „k” – np. I/k, I-k), II – akta rozpracowań operacyjnych SB, III - akta postępowań przygotowawczych SB, IV – akta spraw obiektowo-zagadnieniowych SB. Podobne sygnatury, wzbogacone o wyróżnik literowy, otrzymywały także materiały pozostałych pionów MSW: I-m, II-m, III-m, IV-m dla dokumentacji MO, I-w, II-w, III-w, IV-w dla akt Zwiadu WOP, Szefostwa WSW MON, WSW jednostek podległych MSW. Analogicznie do materiałów operacyjnych postępowano z przejętymi do archiwum aktami osobowymi funkcjonariuszy, żołnierzy zawodowych i pracowników cywilnych resortu. Prowadzono inwentarze dla następujących symboli akt: V – akta funkcjonariuszy SB, VI – akta funkcjonariuszy MO, VII – akta pracowników cywilnych resortu spraw wewnętrznych, VIII – akta żołnierzy zawodowych resortu spraw wewnętrznych. Wpływające do archiwum materiały administracyjne pozostawały w zasadzie w niezmienionym układzie opartym na spisach zdawczo-odbiorczych. Ze względu na proweniencję i wartość źródłową w materiałach poszczególnych serii można wyróżnić: 1) akta własne wytworzone przez komórki organizacyjne WUSW w Białej Podlaskiej, posiadające znaczenie podstawowe, 2) materiały nadesłane przez MSW oraz podległe WUSW jednostki z terenu województwa bialskopodlaskiego o charakterze uzupełniającym, 3) dokumentację proweniencji nieresortowej, przesłaną do wiadomości i wykorzystania, o charakterze pomocniczym. Na pozostawienie w zespole materiałów obcych, mających luźny związek treściowy z produkcją kancelaryjną wytwórcy akt, miał z kolei wpływ obieg informacji w ówczesnym systemie politycznym, który zakładał współpracę MSW (i jednostek podległych) z PZPR, organizacjami politycznymi, instytucjami społeczno-gospodarczymi, urzędami administracji państwowej itp. Akta WUSW w Białej Podlaskiej są przechowywane jako poszyty, w teczkach wiązanych przesznurowanych tasiemką, a część ze względu na ich formę fizyczną luzem (księgi, repertoria, dzienniki, skorowidze). Materiały zachowały się w stanie dobrym, a pewna ich część jeszcze przed 1990 r. została zmikrofilmowana. Zawartość podzespołu: W podzespole akt WUSW w Białej Podlaskiej zachowały się akta w następującym układzie rzeczowym: Materiały operacyjne: I Teczki personalne i pracy osobowych źródeł informacji (tajnych współpracowników, kontaktów operacyjnych, konsultantów SB, tajnych współpracowników WSW i Zwiadu WOP), teczki personalne dysponentów lokali kontaktowych, kandydatów na osobowe źródła informacji i dysponentów lokali kontaktowych; II Akta spraw operacyjnego sprawdzenia i operacyjnego rozpracowania odnoszących się do osób, środowisk i wydarzeń, kwestionariusze ewidencyjne dotyczące osób; III Akta postępowań przygotowawczych Wydziału Śledczego prowadzonych przeciwko osobom i środowiskom; IV Akta spraw obiektowych odnoszących się do zakładów pracy, organizacji, wydarzeń. Materiały administracyjne: Zarządzenia, decyzje, rozkazy, instrukcje, wytyczne, MSW, MO, szefa WUSW w Białej Podlaskiej; biuletyny informacyjne Biura Paszportów MSW oraz WUSW w Białej Podlaskiej; wykazy etatów poszczególnych wydziałów WUSW i rejonowych urzędów; protokoły z narad kierownictwa WUSW; dzienniki podawcze i korespondencyjne wraz ze skorowidzami, dzienniki wykonanych dokumentów, rejestry przesyłek miejscowych kancelarii i sekretariatów wydziałów, dzienniki zrządzeń i przepisów służbowych; rejestry teczek, dokumentów tajnych, dzienników i książek ewidencyjnych; książki kontroli zabezpieczeń pomieszczeń; księgi inwentarzowe; plany oraz sprawozdania opisowe i statystyczne wydziałów WUSW i rejonowych urzędów; protokoły z kontroli; protokoły i spisy zdawczo-odbiorcze akt przekazanych do archiwum, protokoły brakowania i zniszczenia dokumentacji niearchiwalnej; dokumentacja szkoleń pracowników; ewidencja obecności w pracy (listy obecności, książki dyżurów) i podania o urlop funkcjonariuszy i pracowników wydziałów; rozliczenia funduszu „O”; listy płac; dokumentacja dotycząca akt paszportowych (rejestry wydanych akt i książeczek paszportowych, wykazy niepożądanych cudzoziemców, zastrzeżenia wyjazdów za granicę, kontrola ruchu granicznego, dokumentacja dotycząca wiz); okresowe oceny stanu bezpieczeństwa województwa; dokumentacja postępowań związanych z dopuszczeniem do prac obronnych stanowiących tajemnicę państwową (tzw. „mob”); korespondencja wydziałów WUSW i rejonowych urzędów w wyżej wymienionych zagadnieniach. Materiały obronne: Dokumentacja planów obronnych, zarządzenia, decyzje i wytyczne Szefa WUSW w Białej Podlaskiej, mapy, instrukcje i korespondencja wydziałów WUSW związana z przygotowaniem do działań w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego na terenie województwa bialskopodlaskiego.