Zespół / zbiór

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Radomiu [1975] 1983-1990

Województwo radomskie w granicach określonych ustawą z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1975 r., nr 16, poz. 91). W skład województwa radomskiego weszły: miasta: Radom, Białobrzegi, Grójec, Iłża, Kozienice, Lipsko, Mogielnica, Nowe Miasto nad Pilicą, Pionki, Przysucha, Skaryszew, Szydłowiec, Warka, Wyśmierzyce i Zwoleń, gminy: Belsk Duży, Białobrzegi, Błędów, Borkowice, Chlewiska, Chotcza, Chynów, Ciepielów, Drzewica, Garbatka-Letnisko, Gielniów, Głowaczów, Gniewoszów, Goszczyn, Gowarczów, Gózd, Grabów nad Pilicą, Grójec, Iłża, Jasieniec, Jastrząb, Jastrzębia, Jedlnia-Letnisko, Jedlińsk, Kazanów, Klwów, Kowala, Kozienice, Lipsko, Magnuszew, Mirów, Mogielnica, Nowe Miasto nad Pilicą, Odrzywół, Orońsko, Pionki, Pniewy, Policzna, Potworów, Promna, Przyłęk, Przysucha, Radzanów, Rusinów, Rzeczniów, Sieciechów, Sienno, Skaryszew, Solec nad Wisłą, Stara Błotnica, Stromiec, Szydłowiec, Tczów, Warka, Wieniawa, Wierzbica, Wolanów, Wyśmierzyce, Zakrzew i Zwoleń (podstawa prawna: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, Dz.U.1975.17.92).

Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Radomiu (późniejszy WUSW w Radomiu) rozpoczęła działalność z dniem 1 czerwca 1975 r. (znoszenie i powoływanie jednostek milicji leżało w kompetencjach ministra spraw wewnętrznych, na mocy dekretu z dnia 21 grudnia 1955 r. o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej (Dz.U. z 1955 r., nr 46, poz. 311). Jej struktura została określona w zarządzeniu organizacyjnym nr 0100/Org. ministra spraw wewnętrznych (dalej MSW) z 11 czerwca 1975 r., w którym polecono komendantowi wojewódzkiemu zorganizowanie wojewódzkich struktur MO w następujący sposób: komenda wojewódzka w Radomiu, komenda miejska w Radomiu, komisariaty w: Białobrzegach, Grójcu, Iłży, Kozienicach, Lipsku, Pionkach, Przysusze, Szydłowcu, Warce i Zwoleniu, komisariat kolejowy w Radomiu, 51 posterunków, Zmotoryzowany Odwód MO w Radomiu, a także dwa etaty niejawne dla Wydziału III Służby Bezpieczeństwa KWMO w Radomiu. W skład tzw. Kierownictwa jednostki wojewódzkiej wchodził komendant oraz jego trzej zastępcy: ds. SB, ds. MO oraz ds. Administracyjno-Gospodarczych, a od 1981 r. także ds. Polityczno-Wychowawczych. Komenda wojewódzka, a następnie WUSW w Radomiu, była terenowym organem podlegającym Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, przy czym Komendzie Głównej MO podlegała w zakresie działań milicyjnych, zaś kierownictwu SB MSW w odniesieniu do zadań dotyczących bezpieczeństwa. Jednostka szczebla wojewódzkiego liczyła ok. 30 komórek organizacyjnych: wydziałów kierowanych przez naczelników oraz sekcji – przez kierowników. Struktury terenowe KWMO/WUSW w Radomiu utworzone w 1975 r. objęły gminy wchodzące w skład woj. radomskiego, wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1975 r., nr 17, poz. 92). Liczba i obszar działania jednostek terenowych nie uległy do 1990 r. zmianom, za wyjątkiem nazewnictwa, co było wynikiem tzw. reformy gen. Czesława Kiszczaka z 1983 r. Początkowo więc, zarządzeniem nr 6/83 MSW z 20 stycznia 1983 r., podzielono województwa na rejony, którym przyporządkowano komendy miejskie, dzielnicowe i posterunki MO. Komórki Służby Bezpieczeństwa pojawiły się w nich z dniem 1 kwietnia 1983 r., na mocy zarządzenia nr 012/83 MSW z 13 marca 1983 r. W jednostkach terenowych wprowadzono nowe nazwy, co było następstwem uregulowań ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów. Dlatego też od dnia 1 sierpnia 1983 r. pojawiły się wojewódzkie, rejonowe, miejskie i dzielnicowe urzędy spraw wewnętrznych, na czele których stali szefowie, a nie – jak dotychczas – komendanci. Zakres czynności szefów WUSW został szczegółowo określony w zarządzeniu nr 03/84 MSW z 20 stycznia 1984 r. W województwie radomskim, w miejsce dotychczasowych komend miejskich, powołane zostały Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych (RUSW): w Radomiu i Grójcu oraz Miejski USW w Pionkach, a w oparciu o komisariaty utworzono RUSW w Białobrzegach, Kozienicach, Lipsku, Przysusze, Szydłowcu i Zwoleniu. Nadal działały dwa komisariaty znajdujące się na terenie większych rejonów: w Iłży i w Warce, a ponadto Komisariat Kolejowy MO w Radomiu oraz 51 posterunków. W związku ze wspomnianą reformą z 1983 r. Służba Bezpieczeństwa powróciła do jednostek terenowych: funkcjonariusze pracowali w RUSW w Białobrzegach, Grójcu, Kozienicach, Lipsku, Przysusze, Szydłowcu i Zwoleniu, a teren podległy RUSW w Radomiu był „zabezpieczany” przez pracowników SB WUSW w Radomiu. Trzeba jednak zaznaczyć, że w okresie 1975-1983 w dużych jednostkach (późniejszych RUSW) funkcjonowały Referaty Paszportów podległe Wydziałowi Paszportów SB KW MO w Radomiu. Od 1983 r. w RUSW działały grupy, odpowiadające wydziałom operacyjnym SB w WUSW. Zmiany w strukturze SB w KWMO w Radomiu zapoczątkowało powołanie zajmującego się „ochroną” gospodarki Wydziału IIIA, utworzonego w Radomiu w 1979 r., a w 1981 r. przekształconego w Wydział V. W listopadzie 1981 r. pojawił się pion polityczno-wychowawczy, co w terenie oznaczało powołanie zastępcy komendanta wojewódzkiego ds. Polityczno-Wychowawczych oraz Wydziału Polityczno-Wychowawczego (pion ten został rozwiązany jesienią 1989 r.). Z dniem 1 stycznia 1983 r., na bazie stanowiska starszego inspektora ds. ochrony przemysłu w Wydziale Inspekcji, powołany został Inspektorat Ochrony Przemysłu. W 1984 r. dokonano kolejnych zmian organizacyjnych. Do struktur SB włączono Wydział Łączności, co było konsekwencją decyzji MSW z 8 grudnia 1983 r. w sprawie przekazania wydziałów łączności pod bezpośredni nadzór zastępców szefów WUSW ds. SB. Zarząd Łączności MSW (wraz z odpowiednikami terenowymi) został zaliczony w skład Służby Zabezpieczenia Operacyjnego (czyli Służby Bezpieczeństwa), na mocy zarządzenia nr 098/83 MSW z 30 grudnia 1983 r. w sprawie zakresu działania członków Kierownictwa MSW. Na przełomie 1984 i 1985 roku pojawił się liczący dwa etaty Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy, utworzony na podstawie zarządzenia organizacyjnego nr 0130/Org. MSW z 27 grudnia 1984 r. W tym samym okresie dokonano wydzielenia nowego pionu, zajmującego się gospodarką żywnościową – Departament VI MSW (powstał na mocy decyzji nr 0068/84 MSW z 30 listopada 1984 r.). W województwie radomskim WUSW Samodzielną Sekcję VI SB wydzielono z Wydziału IV SB z dniem 1 marca 1985 r., przy czym już od 1 listopada 1985 r., na mocy rozkazu organizacyjnego nr 016/RA/85 szefa WUSW w Radomiu z 23 października 1985 r. w sprawie zmian organizacyjno-etatowych, zmieniono jej nazwę na Wydział VI. Poważne zmiany w funkcjonowaniu WUSW w Radomiu, w odniesieniu do Służby Bezpieczeństwa, nastąpiły w 1989 r. Było to konsekwencją pierwszych, częściowo wolnych wyborów z 4 czerwca 1989 r. i zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej w Polsce. Najpierw w czerwcu 1989 r. zlikwidowano zajmujący się kontrolą korespondencji pion „W”, w oparciu o zarządzenie nr 0116/89 MSW z 30 maja 1989 r. w sprawie reorganizacji działań resortu spraw wewnętrznych na odcinku operacyjnej kontroli obrotu pocztowego. Jesienią natomiast, po wejściu w życie zarządzenia nr 075/89 MSW z 24 sierpnia 1989 r., rozwiązane zostały w MSW Departamenty III, IV, V, VI, Inspektorat Ochrony Przemysłu oraz Biuro Studiów MSW, a w ich miejsce powołano nowe: Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa (dotychczasowy pion III), Departament Ochrony Gospodarki (V i VI), Departament Studiów i Analiz (IV oraz Biuro Studiów). Analogiczna sytuacja nastąpiła w WUSW w Radomiu, gdzie zarządzeniem nr 024/89 szefa WUSW w Radomiu z 21 listopada 1989 r. w sprawie przekształcenia SB w WUSW w Radomiu, utworzono Wydziały: Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa (OKPP), Ochrony Gospodarki (OG) oraz Studiów i Analiz (SiA). Również z 21 listopada 1989 r. pochodzi zarządzenie nr 95 MSW, w wyniku którego rozwiązana została, w centrali i w terenie, służba polityczno-wychowawcza, a jej funkcjonariusze przeszli m.in. do komórek kadr i szkolenia. Reorganizacja SB, polegająca na ukryciu funkcjonariuszy z departamentów najbardziej zaangażowanych w walkę z opozycją czy kościołami i związkami wyznaniowymi, okazała się nieskuteczna w wyniku dokonujących się w Polsce zmian. Proces redukowania liczby etatów SB odzwierciedla zarządzenie nr 3/90 szefa WUSW w Radomiu z 11 stycznia 1990 r. w sprawie zmniejszenia stanów etatowych wydziałów SB w WUSW w Radomiu i likwidacji SB w RUSW woj. radomskiego. Konsekwencją tego zarządzenia było zmniejszenie o 20 procent stanu liczebnego funkcjonariuszy w Wydziałach: OKPP, OG i SiA oraz Śledczym, a także zakończenie, formalnie z dniem 22 stycznia 1990 r., działalności SB w RUSW. Ostateczne przekształcenia dotychczasowych struktur nastąpiły między majem a sierpniem 1990 r. Miesiące te, to okres likwidacji SB, na mocy ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa z 6 kwietnia 1990 r., oraz przekształcenia pionu milicji w Policję, na mocy ustawy o Policji z 6 kwietnia 1990 r. Gdy obie ustawy weszły w życie, w dniu 10 maja 1990 r. minister spraw wewnętrznych wydał zarządzenie nr 043/90 likwidujące SB. Na jej miejsce powołano Urząd Ochrony Państwa, mający w terenie 14 delegatur, w tym w Radomiu. W miejsce pionu milicyjnego natomiast utworzono Komendę Wojewódzką Policji w Radomiu. Likwidacja SB w woj. radomskim nastąpiła na mocy decyzji nr 011/90 szefa WUSW w Radomiu z 21 maja 1990 r. w sprawie realizacji zarządzenia nr 043/90 MSW z 10 maja 1990 r. dot. zaprzestania działalności SB. Formalnie Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Radomiu przestał istnieć 31 lipca 1990 r.

Z chwilą utworzenia KWMO w Radomiu powstał także Wydział „C”, którego jedną z sekcji stanowiło archiwum, przejmujące akta spraw zakończonych po 1 czerwca 1975 r. Zasady funkcjonowania archiwum regulowało zarządzenie nr 034/74 MSW z 10 maja 1974 r. w sprawie postępowania z aktami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych, które zostało znowelizowanie zarządzeniem nr 030/79 MSW z 2 lipca 1979 r. Do archiwum trafiły także zasoby kartoteczne, dotyczące osób mieszkających na terenie woj. radomskiego, przekazane przez KWMO w Kielcach oraz KWMO w Warszawie (w odniesieniu do dawnego powiatu grójeckiego), a także akta osobowe zwolnionych funkcjonariuszy SB, MO i członków ORMO. W przypadku jednostek niższego szczebla zasób archiwalny tworzyły wytworzone przezeń akta. Nazwa jednostki, jaką przyjęto, czyli Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Radomiu, to druga i ostatnia z używanych w odniesieniu do niej. Jak wspominano, od 1 czerwca 1975 r. istniała KWMO w Radomiu, utworzona wraz z wprowadzeniem nowego podziału administracyjnego Polski. Z dniem 1 sierpnia 1983 r. Komenda Wojewódzka została przekształcona w WUSW w Radomiu. Daty skrajne to lata [1975] 1983-1990, a obszar działania obejmował województwo radomskie w granicach z 1975 r. Trzeba jednak podkreślić, że część materiałów operacyjnych czy administracyjnych, zarchiwizowanych w Wydziale „C”, została co prawda wytworzona przez miejscowe jednostki resortu spraw wewnętrznych, jednak podlegające przed 1975 r. innym strukturom szczebla wojewódzkiego. Mamy tutaj do czynienia m.in. z WUBP/WUdsBP/KWMO w odniesieniu zarówno do jednostek z terenu dawnego woj. kieleckiego, jak i warszawskiego. Przykładem mogą być np. oświadczenia osób ujawniających się przed organami BP w 1947 r. o sygn. IPN Ra 02/415 czy protokoły brakowania dokumentów z KMiP MO w Radomiu z 1967 r. o sygn. IPN Ra 02/330. Zagadnienie to nastręcza wątpliwości natury metodologicznej, gdyż sztuczne narzucenie 1975 r., jako daty skrajnej w inwentarzach opracowywanych obecnie w IPN dla KWMO/WUSW utworzonych w 1975 r., zamyka czy komplikuje możliwość rzeczywistego opisania dokumentacji powstałej w latach 1945-1975. Do archiwum KWMO/WUSW w Radomiu trafiły także materiały dotyczące tajnych współpracowników Wojskowej Służby Wewnętrznej. Zasady wykorzystywania TW oraz przekazywania dokumentów dotyczących tych osób między cywilnymi a wojskowymi organami bezpieczeństwa regulowało porozumienie o współpracy między SB MSW a Szefostwem WSW z 17 listopada 1981 r. W omawianym okresie wydano także zarządzenie nr 049/85 MSW z 8 lipca 1985 r. w sprawie organizacji i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych. Zgodnie z tym dokumentem, Wydział „C” był miejscem przechowywania materiałów wytworzonych przez WUSW w Radomiu, a także dokumentacji o kategorii B-5 jednostek rejonowych, komisariatów i posterunków MO. Tak ukształtowany zespół akt WUSW w Radomiu dotrwał do lat 1989-1990, gdy w wyniku zmian politycznych w Polsce rozpoczęto niszczenie dokumentów na masową skalę. Proceder ten, realizowany we wszystkich komórkach resortu spraw wewnętrznych, miał na celu ukrycie wiedzy o metodach działania stosowanych przez SB i ich konsekwencjach. W całym kraju niszczono materiały archiwalne bez przestrzegania okresu przechowywania akt zgodnego z nadanymi kategoriami, bezprawnie przekwalifikowywano i niszczono materiały archiwalne kategorii „A”. W WUSW w Radomiu przykładem może być niszczenie dokumentacji dawnego Wydziału IV a następnie Wydziału SiA. Przed 12 września 1989 r. zniszczono 442 TEOK oraz 177 TEOP. Pół roku później, na polecenie zastępcy szefa WUSW ds. SB płk Antoniego Kopija, zniszczono jeszcze akta 16 spraw obiektowych (w tym 5 już zarchiwizowanych), akta 59 tajnych współpracowników (9 zarchiwizowanych), teczki 16 kandydatów na TW, jednego kandydata na LK oraz akta dwóch LK. Wszystkie kategorie zachowanej dokumentacji są zdekompletowane, przy czym stopień zniszczeń jest różny w odniesieniu do każdej z nich. Oceniając poziom zniszczeń w zarchiwizowanych aktach operacyjnych (I, II, III i IV) należy stwierdzić, że w największym stopniu dotknęły one materiały osobowych źródeł informacji: zachowało się ponad 76 %, natomiast w odniesieniu do spraw operacyjnych jest to ponad 86 %, postępowań przygotowawczych – 100% (w dwóch przypadkach dokonano przerejestrowania do innych spraw), a w sprawach obiektowych – niemal 99 %. Należy jednak zauważyć, że niszczenie zarchiwizowanych akt osobowych źródeł informacji spowodowane było głównie eliminacją dokumentacji, której upłynął okres przechowywania. Natomiast w znacznie większym stopniu wzmożone niszczenie akt operacyjnych tego rodzaju, jak to motywowali funkcjonariusze SB: „z uwagi na znikomą wartość operacyjną czy historyczną”, dotyczyło osób znajdujących się w czynnym zainteresowaniu tej służby. Zagadnienie to wymaga jednak dalszych badań. W 1990 r., po likwidacji WUSW w Radomiu, akta operacyjne i administracyjne SB zostały wydzielone i przekazane do Delegatury UOP w Radomiu. W archiwum KWP w Radomiu pozostały akta osobowe byłych funkcjonariuszy SB i MO. Zgodnie z ustawą z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. z 1998 r., nr 63, poz. 424 z późn. zmianami), materiały po byłej SB WUSW w Radomiu zostały w 2001 r. przejęte przez Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Akta te trafiły do Radomia w 2007 r., po zakończeniu remontu pomieszczeń magazynowych Delegatury IPN w Radomiu, podlegającej Oddziałowi IPN w Lublinie. Niewielkie ilościowo nabytki po byłej SB z lat 2007-2012, to głównie akta osobowe byłych funkcjonariuszy oraz akta administracyjne przekazane przez KWP z siedzibą w Radomiu oraz Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego Delegatura w Radomiu. W maju 2009 r. do zasobu Delegatury IPN w Radomiu trafiła także wydzielona część kartoteki ogólnoinformacyjnej b. SB WUSW w Radomiu.

Akta znajdujące się w zespole byłego WUSW w Radomiu tworzą następujący układ rzeczowy: Materiały operacyjne: I – Teczki personalne i pracy osobowych źródeł informacji (tajnych współpracowników, kontaktów operacyjnych, konsultantów SB, tajnych współpracowników WSW i Zwiadu WOP), teczki personalne dysponentów lokali kontaktowych, kandydatów na osobowe źródła informacji i na dysponentów lokali kontaktowych; II – Akta spraw operacyjnego sprawdzenia i operacyjnego rozpracowania odnoszące się do osób, środowisk i wydarzeń, kwestionariusze ewidencyjne dotyczące osób; III – Akta postępowań przygotowawczych i spraw śledczych Wydziału Śledczego SB, prowadzonych przeciwko osobom i środowiskom; IV – Akta spraw obiektowych dotyczących zakładów pracy, organizacji i wydarzeń. Akta osobowe V – Teczki personalne funkcjonariuszy SB; VI – Teczki osobowe funkcjonariuszy MO; VII – Teczki osobowe pracowników cywilnych. Akta administracyjne – zarządzenia, decyzje, rozkazy, wytyczne MSW, KGMO, komendanta wojewódzkiego MO/szefa WUSW w Radomiu; regulaminy organizacyjne, zakresy działań, etaty poszczególnych wydziałów i jednostek terenowych; dzienniki podawcze i korespondencyjne wraz ze skorowidzami, rejestry przesyłek miejscowych kancelarii i sekretariatów wydziałów i jednostek terenowych; plany, sprawozdania opisowe i statystyczne wydziałów i jednostek terenowych; charakterystyki kontrwywiadowcze woj. radomskiego, dokumentacja prowadzonych szkoleń; protokoły i spisy zdawczo-odbiorcze stanowisk oraz akt przekazanych do archiwum, protokoły brakowania i zniszczenia dokumentacji; rozliczenia funduszu „O”; dokumentacja związana z dopuszczeniem do prac stanowiących tajemnicę państwową (tzw. „MOB”), korespondencja wydziałów i placówek terenowych dot. powyższych zagadnień. Akta obronne – plany, meldunki, mapy, zestawienia statystyczne i korespondencja wydziałów oraz jednostek terenowych dot. przygotowania do działań w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa oraz wojny (tzw. „PZ” i „W”). Materiały ewidencyjne – kartoteka ogólnoinformacyjna, kartoteki pomocnicze (zagadnieniowa; TW według adresów, miejsc pracy, zawodu, znajomości języków obcych; spraw według adresu, kryptonimu, miejsca pracy; kartoteka dopuszczenia do prac tajnych MOB), karty ewidencyjne do akt funkcjonariuszy i pracowników SB/MO; książka mikrofilmów, dziennik oraz kartoteka koordynacyjna, dziennik rejestracyjny. Biblioteka – część zbioru bibliotecznego znajdującego się na stanie KWMO/WUSW w Radomiu.

Zespół archiwalny WUSW w Radomiu jest zespołem prostym, gdyż został wytworzony przez jednego, odrębnego ustrojowo aktotwórcę, którego kompetencje i organizacja w omawianym okresie nie ulegały zmianie. Zespół ten jest zamknięty, gdyż zarchiwizowano go po zaprzestaniu działalności przez wytwórcę. Jest też zespołem fragmentarycznym z dwóch powodów. Po pierwsze: część dokumentacji została zniszczona w latach 1989-1990 w okresie transformacji ustrojowej. Po wtóre: w zespole znajduje się przede wszystkim dokumentacja pionu bezpieczeństwa, natomiast materiały wytworzone przez pion milicji, administracyjno-gospodarczy czy polityczno-wychowawczy, a dotyczące działalności SB są stosunkowo nieliczne. Jest to konsekwencją uregulowań ustawowych: artykuł 5 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej precyzuje, jaka część zasobu archiwalnego byłych organów bezpieczeństwa państwa kwalifikuje się do przejęcia przez IPN i ogranicza go jedynie do komórek SB różnych szczebli. System kancelaryjny stosowany w kancelarii WUSW w Radomiu opierał się na dzienniku korespondencyjnym. Regulowała go instrukcja kancelaryjna, stanowiąca załącznik do zarządzenia nr 9/75 MSW z 5 lutego 1975 r. w sprawie zasad pracy kancelaryjnej w resorcie spraw wewnętrznych. Materiały trafiały do archiwum, jednak jego specyfika w resorcie spraw wewnętrznych powodowała, iż zasób WUSW w Radomiu nigdy nie został opracowany zgodnie z zasadami metodyki archiwalnej. Nie dokonano zatem jego uporządkowania, zakończonego opracowaniem inwentarza archiwalnego ze wstępem. Dzienniki archiwalne były narzędziem ewidencyjnym, odnotowującym dopływ poszczególnych rodzajów akt z jednostek organizacyjnych do archiwum. Opracowaniem archiwalnym było zaś dokonanie analizy tych akt w celu wychwycenia pojawiających się tam osób, zjawisk i tematów interesujących SB. Zamiast wypełnienia karty inwentarzowej i stworzenia pełnego opisu akt, wypisywane były jedynie karty ewidencyjne i tematyczno-zagadnieniowe, trafiające następnie do odpowiednich kartotek, a także sporządzano streszczenia akt i charakterystyki głównych figurantów. Przyczyną takiego stanu rzeczy było stałe wykorzystywanie tych materiałów do celów operacyjnych, a zatem niezbędnym było wypracowanie metod szybkiego dotarcia do potrzebnych informacji. Po przekazaniu do archiwum materiały operacyjne były ewidencjonowane w inwentarzach/dziennikach archiwalnych, prowadzonych dla każdej z kategorii akt. Stosownie do tego akta otrzymywały sygnaturę archiwalną. Struktura zespołu akt WUSW w Radomiu jest pochodną zarządzenia nr 049/85 MSW z 8 lipca 1985 r. w sprawie organizacji i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych. Ta instrukcja archiwalna określała cztery rodzaje materiałów wytwarzanych przez SB: operacyjne, osobowe, administracyjne i obronne. Przed rozpoczęciem prac nad inwentarzem WUSW w Radomiu dokonano przeglądu i analizy literatury dotyczącej organizacji pracy cywilnych organów bezpieczeństwa państwa, jak i metod ich działania. Podczas prac nad inwentarzem dokonywana jest analiza każdej jednostki. Znajdujące się w zespole WUSW w Radomiu akta były przejmowane na podstawie wielu spisów zdawczo-odbiorczych, o różnej wielkości i zawartości. W trakcie porządkowania prowadzone jest rozpoznawanie zasobu oraz jego merytoryczne opisywanie. Wszystkie jednostki zespołu są opisywane w elektronicznej formie inwentarza, czyli Systemie Informacji Archiwalnej NEXUS, zgodnie zaleceniami Zespołu Metodycznego oraz Rady IPN.

Białek S., Brakowanie i niszczenie dokumentacji SB w województwie opolskim w latach 1987-1990. Ustalenia wstępne, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, t. 2. Krzysztofik M., Kutkowski A., Komunistyczne organy bezpieczeństwa na Ziemi Radomskiej, [w:] Twarze radomskiej bezpieki, Lublin 2008. Pawlik D., Busse K., Organizacja pracy oraz zadania Wydziału Studiów i Analiz Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Radomiu, [w:] Wartość naukowa i stan opracowania zasobu archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej (Studia i materiały) poznańskiego IPN, t. XIII), Poznań-Warszawa 2010. Perzyna P., Problematyka rozpoznania struktury zasobu i zespołowości akt cywilnych organów bezpieczeństwa oraz ich informatycznego opisu, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, t. 2. Piotrowski P., Struktury Służby Bezpieczeństwa MSW 1975-1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 1. Piotrowski P., Służba Bezpieczeństwa w latach 1975-1990 [w:] Aparat Bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3 (1975-1990), Warszawa 2008.