Zespół / zbiór

Prokuratura Marynarki Wojennej w Gdyni [1945] 1946-1996 [2006]

województwo gdańskie (1945-1990)

Wojskowa Prokuratura Marynarska w Gdańsku (1945-1946). Wojskowa Prokuratura Marynarki Wojennej i Garnizonu Gdyńskiego (1946). Prokuratura Marynarki Wojennej w Gdyni (1946-1961). Prokuratura Garnizonowa Marynarki Wojennej w Gdyni (1962-1974). Prokuratura Marynarki Wojennej w Gdyni (1974-1996).

Po rozformowaniu Prokuratury Marynarki Wojennej w Gdyni wytworzona przez nią dokumentacja, która nie była potrzebna do bieżącej działalności prawnemu następcy gdyńskiego PMW, została przekazana do Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni. W 2004 r. część z tej dokumentacji została przekazana do archiwum IPN w Gdańsku.

W wyniku działalności Prokuratury Marynarki Wojennej (PMW) w Gdyni powstała dokumentacja stanowiąca ogromny materiał badawczy, którego najciekawszą częścią stanowią akta spraw karnych, rozkazy prokuratora PMW w Gdyni i okresowe sprawozdania z działalności prokuratury. Akta spraw karnych pozwalają m.in. na ustalenie danych osób z aparatu śledczego, które nadużyły swojej władzy oraz mogą stanowić materiał dowodowy w postępowaniach sądowych o unieważnienie wyroku i przyznanie odszkodowania za doznane represje. Na ich podstawie można też badać działalność opozycji antykomunistycznej w Marynarce Wojennej. Z kolei sprawozdania statystyczne i opisowe działalności prokuratury oraz rozkazy prokuratora gdyńskiej PMW i naczelnych organów sądownictwa i prokuratury wojskowej (Departamentu Służby Sprawiedliwości MON, Zarządu Sądownictwa Wojskowego, Naczelnej Prokuratury Wojskowej) są niezbędne dla poznania jej struktury organizacyjnej oraz zasad funkcjonowania. Poza tym umożliwiają poznanie charakteru kontaktów omawianej jednostki wojskowej z innymi instytucjami tj. Informacja Marynarki Wojennej. Można w nich także odnaleźć opisy sytuacji społeczno-politycznej na terenie województwa gdańskiego, a analizy i zestawienia problemowe przygotowywane dla władz zwierzchnich i I sekretarza komitetu wojewódzkiego partii komunistycznej pozwalają poznać zasad kreowania polityki karnej prowadzonej przez prokuratora PMW w Gdyni.

Ze względu na rodzaj zgromadzonej w tym zespole archiwalnym dokumentacji wyodrębniono następujące serie: akta administracyjne, akta spraw prokuratorskich oraz pomoce ewidencyjne. Jeżeli chodzi o metodę porządkowania zespołu zdecydowano, że najodpowiedniejszą dla niego metodą będzie odtworzenie układu pierwotnego w wariancie ścisłym, polegającym na rekonstrukcji układu zarejestrowanego za pomocą sygnatur. Dla odtworzenia układu akt w poszczególnych seriach posłużono się repertoriami (akta spraw prokuratorskich), opisami teczek (akta administracyjne) oraz wykazem pomocy kancelaryjnych z Tymczasowego regulaminu urzędowania sądów i prokuratur wojskowych (pomoce ewidencyjne). Po wyodrębnieniu z zasobu archiwalnego gdańskiego IPN akt, których twórcą była PMW w Gdyni, przystąpiono do ich segregacji na serie zgodnie z podziałem opracowanym podczas studiów wstępnych. Następnie przeprowadzono systematyzację jednostek w seriach zgodnie z pierwotnym układem kancelaryjnym. W ramach serii: Akta administracyjne, w pierwszej kolejności ułożono akta jawne, a następnie niejawne (tajne, ściśle tajne). Pomoce ewidencyjne ułożono według układu opartego na wykazie zamieszczonym w Tymczasowym regulaminie urzędowania sądów i prokuratur wojskowych. Systematyzację ostatniej serii akt, którą stanowią akta spraw prokuratorskich, przeprowadzono w oparciu o ich sygnaturę, będącą odbiciem układu zarejestrowanego w repertoriach Prokuratury. Po wykonaniu omówionych czynności ułożono serie akt w ramach zespołu. Na początku umieszczono akta administracyjne), następnie pomoce ewidencyjne w postaci m.in. repertoriów i skorowidzów, a na końcu akta spraw prokuratorskich. Zgodnie z zasadami metodyki archiwalnej po ułożeniu serii należałoby przeprowadzić sygnowanie jednostek archiwalnych w obrębie zespołu (jednostkom powinno się nadać sygnaturę ciągłą cyframi arabskimi w kolejności zgodnej z układem przyjętym w czasie porządkowania), jednak zgodnie z przyjętą w IPN metodą ewidencjonowania, akta PMW w Gdyni w momencie włączenia ich do zasobu otrzymały sygnatury składające się z oznaczenia: literowego przewidzianego dla oddziału IPN w Gdańsku (IPN Gd) i liczbowego stanowiącego numer kolejnego wpływu, łamanego na liczbę porządkową. Jeżeli chodzi o kwestie opracowywania technicznego poszczególnych jednostek archiwalnych to akta PMW w Gdyni nie są opracowywane systematycznie, ale opracowuje się je w momencie przygotowywania do wypożyczenia.

Burczyk D., Metody opracowania i rekonstrukcji zespołu archiwalnego: Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku (1946-1955), „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 3. Burczyk D., Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku (1946-1955), Gdańsk 2012 Burczyk D., Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku 1946-1955. Inwentarz idealny, Gdańsk 2012 Leśkiewicz R., Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu (1946-1955), Organizacja, funkcjonowanie, procesy archiwotwórcze, Warszawa-Poznań 2009. Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999. Muszyński J., Zasady ustrojowe sądownictwa wojskowego i prokuratury wojskowej w Polsce Ludowej, Warszawa 1964. Polan-Haraschin J., Organizacja sądownictwa i prokuratury w Wojsku Polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozprawy i studia” 1961, t. 40. Skazani na karę śmierci przez Wojskowe Sądy Rejonowe w Bydgoszczy, Gdańsku i Koszalinie 1946-1955, red. D. Burczyk, I. Hałagida, A. Paczoska-Hauke, Gdańsk 2009. Skoczek Z., Organizacja pracy w sądach i prokuraturach wojskowych, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1948, nr 1-2. Wójcik C., Rola i zadania sądownictwa wojskowego w okresie represji politycznych 1944-1956, „Pamięć i Sprawiedliwość. Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej” 1996, nr 39. Zaborski M., Ustrój sądów wojskowych w Polsce w latach 1944-1955, Lublin 2005.