Słownik pojęć

Słownik pojęć

Instrukcja / Zakres danych / Działy Archiwum  / Słownik / Informator / Przegląd archiwalnyO projekcie / Informacje


Słownik najważniejszych pojęć używanych przez organa bezpieczeństwa PRL, które można znaleźć w opisach materiałów archiwalnych

Słownik
A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | W | Z

"C", PION

określenie jednostek SB, których zadaniem było prowadzenie kartotek i archiwów SB oraz dokonywanie wszystkich czynności związanych z rejestracją czynności operacyjnych SB, przechowywaniem, ewidencją, wypożyczaniem i udostępnianiem akt, udzielaniem informacji z kartotek i koordynacji „zainteresowań operacyjnych” jednostek operacyjnych SB. Na pion „C” składały się Biuro „C” MSW oraz wydziały „C” terenowych jednostek SB (KWMO, od 1983 WUSW, KSMO i od 1983 r. SUSW) oraz Sekcje „C” Wydziałów Zabezpieczenia Operacyjnego.


CHARAKTERYSTYKA

(1) ogólne określenie dokumentu, w którym opisywano („charakteryzowano”) np. przebieg działań operacyjnych podejmowanych w ramach sprawy, zawartość dokumentacji zgromadzonej w aktach, życiorys i działalność osoby objętej inwigilacją, postępowaniem opiniodawczym itd., przebieg i okoliczności współpracy oraz cechy osobiste współpracownika, działalność i skład organizacji wywrotowej, podziemnej, zbrojnej etc. (por. niżej pkt. 2). „Charakterystyki” były sporządzane do celów sprawozdawczych, opiniodawczych, wzgl. dla zreferowania podejmowanych działań instancji kierowniczej bądź partyjnej; „charakterystyki” tajnych współpracowników były sporządzane okresowo oraz na zakończenie współpracy (umieszczano je w teczce personalnej TW obok postanowienia o zakończeniu współpracy). (2) Charakterystyka (faktologia) – opracowanie historyczne, sporządzone na podstawie zarchiwizowanych akt spraw operacyjnych, śledztw, teczek personalnych informatorów/agentów/tajnych współpracowników itd. „Faktologie” opracowywano w latach 70. XX w. dla zbiorczego opisania działających w latach 1944-1956 organizacji, oddziałów (określanych jako „bandy”) i grup niepodległościowych zwalczanych przez aparat bezpieczeństwa. „Charakterystyka (faktologia)” zwykle zawierała opracowanie zwięźle opisujące dzieje, skład, działalność i okoliczności rozbicia przez aparat bezpieczeństwa danej organizacji, oraz wypełniony z osobna na każdą osobę należącą do organizacji „kwestionariusz osobowy na członka nielegalnej organizacji-bandy”, „kwestionariusz osobowy na pomocnika nielegalnej organizacji-bandy”, a także „karty na czyn przestępczy”, w których opisywano najistotniejsze wystąpienia, akcje i działania opisywanej organizacji. Sporządzone „charakterystyki (faktologie)” dotyczyły w większości organizacji zbrojnych walczących z dyktaturą komunistyczną i radzieckimi siłami okupacyjnymi w Polsce, ale również działających w ukryciu („nielegalnych”) organizacji politycznych, młodzieżowych, samokształceniowych, samopomocowych i in., a także działających do 1949 r. partii politycznych, które nie należały do „bloku” stronnictw podporządkowanych partii komunistycznej. „Charakterystyki (faktologie)” opracowywano w Wydziałach „C” Komend Wojewódzkich MO z wykorzystaniem informacji ujętych w kartotekach zagadnieniowych oraz szeroko wykorzystywanych akt spraw operacyjnych i śledztw. „Charakterystyki (faktologie)” porządkowano wg sporządzających je Wydziałów „C” KWMO i nadawano kolejne numery i tytuły odpowiadające nazwom organizacji (lub nazwiskom ich dowódców-kierowników), ich drugie egzemplarze były przesyłane do Biura „C” MSW; do „charakterystyk (faktologii)” niekiedy dołączano dodatkowe materiały (np. odciski pieczęci oddziałów i organizacji, kopie ulotek etc.), a także „kwestionariusze osobowe” i „karty na czyn” sporządzone w innych jednostkach pionu „C” (o ile te przechowywały archiwalia dotyczące działalności organizacji bądź jej członków).