Podzespół

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Słupsku 1983 - 1990

Byłe województwo słupskie (istniejące w latach 1975-1998). Obecnie jest to teren województwa pomorskiego (powiaty: słupski, lęborski, bytowski i człuchowski, gmina Konarzyny z powiatu chojnickiego) i zachodniopomorskiego (gminy: Sławno i Postomino z powiatu sławieńskiego).

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i podległych mu organów uporządkowała wprowadzone w pierwszej połowie tego roku zmiany w strukturze cywilnych organów bezpieczeństwa państwa wprowadzając m.in. ujednoliconą terminologię. W miejsce komend wojewódzkich MO z komendantem na czele wprowadzono wojewódzkie urzędy spraw wewnętrznych kierowane przez szefów. Dotychczasowe komendy miejskie i komisariaty pełniące funkcje jednostek rejonowych zostały przekształcone w rejonowe urzędy spraw wewnętrznych także kierowane przez szefów, którym podlegali zastępcy do spraw Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa. Na terenie województwa słupskiego zostały utworzone Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych w Bytowie, Człuchowie, Lęborku, Miastku, Sławnie i Słupsku. Podstawową jednostką organizacyjną w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych był wydział kierowany przez naczelnika, który mógł posiadać jednego lub dwóch zastępców. Część wydziałów dzieliła się na sekcje, na których czele stał kierownik. Istniały również samodzielne sekcje. W celu usprawnienia zarządzania licznymi wydziałami komendy nastąpił podział kompetencji w jej kierownictwie. Struktura słupskiego Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych oraz zakres kompetencji szefa WUSW i jego w 1985 r. przedstawiała się następująco: szefowi WUSW podlegali: 1. zastępca szefa WUSW ds. Służby Bezpieczeństwa, 2. zastępca szefa WUSW ds. Służby Milicji, 3. zastępca szefa WUSW ds. administracyjno-gospodarczych, 4. zastępca szefa WUSW ds. polityczno-wychowawczych oraz wydziały: 1. Wydział Ogólny, 2. Wydział Kadr, 3. Wydział Inspekcji, 4. Zespół Organizacyjno-Prawny, 5. Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy; zastępcy szefa WUSW ds. Służby Bezpieczeństwa podlegały: 1. Wydział II, 2. Wydział III, 3. Wydział IV, 4. Wydział V, 5. Wydział VI, 6. Wydział Łączności, 7. Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego, 8. Wydział Paszportów, 9. Wydział Śledczy, 10. Samodzielna Sekcja „A”, 11. starszy inspektor przy zastępcy szefa WUSW ds. Służby Bezpieczeństwa, 12. starszy inspektor Inspektoratu Analityczno-Informacyjnego zastępcy szefa WUSW ds. Służby Bezpieczeństwa; zastępcy szefa WUSW ds. Służby Milicji podlegały: 1. Wydział Kryminalny, 2. Wydział do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, 3. Wydział Dochodzeniowo-Śledczy, 4. Wydział Prewencji, 5. Wydział Ruchu Drogowego, 6. Wydział Kryminalistyki, 7. Wojewódzkie Stanowisko Kierowania, 8. Zmotoryzowany Odwód Milicji Obywatelskiej; zastępcy szefa WUSW ds. administracyjno-gospodarczych podlegały: 1. Wydział Inwestycji i Remontów, 2. Wydział Zdrowia i Spraw Socjalnych, 3. Wydział Gospodarki Materiałowo-Technicznej,; 4. Wydział Finansowy zastępcy szefa WUSW ds. polityczno-wychowawczych podlegały: 1. Wydział Polityczno-Wychowawczy, 2. Wydział Szkolenia. W 1984 r. na mocy Zarządzenia nr 098/83 z dnia 30 grudnia 1983 r. służbie zabezpieczenia operacyjnego podporządkowano między innymi Zarząd Łączności. Decyzją ministra Wydział Łączności został przekazany pod bezpośredni nadzór zastępcy szefa WUSW ds. Służby Bezpieczeństwa. W 1985 r. w strukturze Służby Bezpieczeństwa zostały utworzone dwie nowe komórki: Wydział VI, który przejął część zadań Wydziału IV, oraz Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. Kolejna poważna reorganizacja Służby Bezpieczeństwa nastąpiła w 1989 r. Wobec zmian politycznych po wyborach do Sejmu i Senatu w czerwcu 1989 r. nastąpiło oficjalne zredukowanie zadań i struktury SB. Na mocy Zarządzenia nr 075/89 Ministra Spraw Wewnętrznych z 24 sierpnia 1989 r. likwidacji uległy prawie wszystkie wydziały operacyjne SB – III, IV, V i VI. W ich miejsce zorganizowano nowe, które w miejsce dotychczas stosowanych numerów otrzymały nazwy – Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, Wydział Ochrony Gospodarki, Wydział Studiów i Analiz. Zmiany w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Słupsku weszły w życie 1 listopada 1989 r. Znaczącej redukcji uległa także struktura Służby Bezpieczeństwa w terenie. W wyniku reorganizacji uległy likwidacji struktury wzorujące się na strukturze wydziałów w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych; w ich miejsce utworzono na poziomie RUSW jedną komórkę organizacyjną SB. W RUSW w Lęborku zlikwidowano Grupy III i IV oraz Referaty V i VI SB, w ich miejsce utworzono jedną Sekcję SB. W RUSW w Bytowie zlikwidowano Grupy III, IV, V i VI SB i utworzono Referat SB. W RUSW w Człuchowie zlikwidowano Grupy III, IV, V i VI SB i utworzono Referat SB. W RUSW w Miastku zlikwidowano Grupy III, IV, V i VI SB i utworzono Grupę SB. W RUSW w Sławnie zlikwidowano Grupy III, IV, V i VI SB i utworzono Referat SB. Ostatecznie etaty SB w rejonowych urzędach spraw wewnętrznych zostały zlikwidowane z dniem 1 lutego 1990 r. W końcu listopada 1989 r. został zlikwidowany Wydział Polityczno-Wychowawczy. W grudniu 1989 r. likwidacji uległ Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego. Na jego miejsce nie przywrócono jednak struktury wydziałów technicznych sprzed sierpnia 1982 r. Reaktywowany został Wydział „C”, natomiast w miejsce sekcji „B” i „T” utworzono włączone w skład odpowiednich wydziałów WUSW w Koszalinie zamiejscowe grupy z siedzibą w Słupsku. Sekcja „W” została zlikwidowana już w czerwcu 1989 r. i włączona w skład Wydziału II jako Grupa ds. obrotu w komunikacji. W końcu grudnia 1989 r. w miejsce starszego inspektora przy zastępcy szefa WUSW ds. SB do współpracy z Departamentem I powołano nową komórkę – Inspektorat I. Służba Bezpieczeństwa została rozwiązana na mocy ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa z dnia 6 kwietnia 1990 r. Weszła ona w życie 10 maja 1990 r. Tego dnia Minister Spraw Wewnętrznych wydał zarządzenie w sprawie zaprzestania działalności SB. Jednakże Służba Bezpieczeństwa funkcjonowała jeszcze do 31 lipca 1990 r., w którym to czasie zdawała obowiązki i dokumenty nowych jednostkom ochrony państwa, rozwiązywała także sprawy kadrowe i zaopatrzenia funkcjonariuszy. W przypadku dokumentacji paszportowej pieczątkę z napisem „Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych” można spotkać jeszcze na dokumentach z 1991 r., do czasu przekazania spraw paszportowych urzędom wojewódzkim. W skład materiałów zgromadzonych w podzespole Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Słupsku wchodzą następujące rodzaje akt: Materiały operacyjne: Sygnatura I – teczki personalne i pracy osobowych źródeł informacji (tajnych współpracowników, kontaktów operacyjnych, konsultantów SB, tajnych współpracowników jednostek Wojskowej Służby Wewnętrznej i Zwiadu Wojsk Ochrony Pogranicza), teczki personalne dysponentów lokali kontaktowych, kandydatów na osobowe źródła informacji i dysponentów mieszkań konspiracyjnych; Sygnatura II – akta spraw operacyjnego sprawdzenia i operacyjnego rozpracowania dotyczących osób, środowisk i wydarzeń, kwestionariusze ewidencyjne i materiały wstępne. Materiały dotyczą przede wszystkim niegospodarności i marnotrawstwa w zakładach pracy; sabotażu; wrogiej propagandy; nielegalnego przekroczenia granicy; Sygnatura III – akta kontrolne postępowań przygotowawczych i spraw śledczych prowadzonych przez Wydział Śledczy prowadzonych przeciwko podejrzanym osobom. Dokumentacja dotycząca działalności w nielegalnych organizacjach (przede wszystkim NSZZ „Solidarność”); udziału w nielegalnych demonstracjach, manifestacjach i kolportażu wydawnictw bezdebitowych, zniszczenia mienia społecznego, współpracy z okupantem w czasie wojny, nadużyć finansowych, defraudacji, ujawnienia tajemnicy państwowej, fałszowania dokumentów, nielegalnego przekroczenia granicy; Sygnatura IV – akta spraw obiektowych i zagadnieniowych dotyczących: zakładów pracy; obywateli krajów kapitalistycznych, mieszkańców utrzymujących kontakty z zagranicą, zachodnioniemieckich grup ziomkowskich, państwowych gospodarstw rolnych, osób, które odmówiły powrotu z zagranicy; zabezpieczenia kontrwywiadowczego i antyterrorystycznego; mniejszości narodowych; rozpracowania opozycji w stanie wojennym. Akta osobowe: Sygnatura V – akta osobowe funkcjonariuszy SB oraz funkcjonariuszy UB pełniących służbę w Urzędach Bezpieczeństwa Publicznego na terenie późniejszego województwa słupskiego; Sygnatura VI – akta osobowe funkcjonariuszy MO pełniących służbę w jednostkach Milicji Obywatelskiej na terenie późniejszego województwa słupskiego; Sygnatura VII – akta osobowe pracowników cywilnych pracujących w jednostkach UB i MO na terenie późniejszego województwa słupskiego. Materiały administracyjne (Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa): Akty normatywne wydane przez Ministra Spraw Wewnętrznych, Komendanta Głównego Milicji Obywatelskiej oraz szefa WUSW w Słupsku (zarządzenia, rozkazy, decyzje, instrukcje, wytyczne); rozkazy personalne i organizacyjne, regulaminy, zakresy działań, etaty poszczególnych wydziałów WUSW i rejonowych urzędów; dzienniki podawcze i korespondencyjne, rejestry przesyłek miejscowych kancelarii i sekretariatów wydziałów; rejestry teczek dokumentów tajnych, dzienników i książek ewidencyjnych, plany i kierunki pracy, sprawozdania opisowe i statystyczne, sprawozdania, plany i protokoły kontrolne, analizy, informacje o sytuacji społeczno-politycznej, protokoły z narad i odpraw, oceny bezpieczeństwa i porządku publicznego, rejestry śledztw i dochodzeń, książki służby i wydarzeń, dokumentacja prowadzonych szkoleń (plany, programy, wykazy uczestników); protokoły i spisy zdawczo-odbiorcze akt przekazanych do archiwum, protokoły brakowania i zniszczenia dokumentacji niearchiwalnej; listy obecności, zwolnienia lekarskie i podania o urlop funkcjonariuszy i pracowników wydziałów; rozliczenia funduszu „O”; korespondencja związana z zagadnieniami pracy operacyjnej wydziałów WUSW i rejonowych urzędów w wyżej wymienionych zagadnieniach. Znaczącą pozycję w materiałach administracyjnych stanowią pomoce ewidencyjne. Wśród kartotek możemy wyróżnić: kartotekę ogólno-informacyjną (była to kartoteka alfabetyczno-fonetyczna ułożona według nazwisk, spełniała trzy podstawowe funkcje: informacyjną – dostarczała wszystkich informacji o osobach będących w zainteresowaniu organów bezpieczeństwa; koordynacyjną – wykluczała możliwość zainteresowania się tą samą osobą przez dwie jednostki operacyjne; zabezpieczającą – zabezpieczała zbiory kartoteki przed dekonspiracją); kartotekę odtworzeniową (sporządzona przez Wydział Ewidencji i Archiwum Delegatury UOP w Gdańsku w latach 90-tych, jej zadaniem było zewidencjonowanie zachowanych materiałów SB wobec zniszczenia oryginalnych kartotek); kartotekę osobową funkcjonariuszy i pracowników cywilnych MO, UB i SB; kartotekę paszportową osób, które wyjechały z terenu województwa słupskiego na stałe za granicę; kartotekę zgłoszeń pobytu czasowego cudzoziemców, kartotekę osób będących w zainteresowaniu WOP i WSW; kartotekę osób upoważnionych do dostępu do tajemnicy państwowej, kartotekę rejestracyjną ewidencji operacyjnej uszeregowaną według nazwisk, kryptonimów spraw oraz nazw zabezpieczanych zakładów pracy. W zasobie oddziału IPN znajduje się także kserokopia dziennika rejestracyjnego KW MO/WUSW w Słupsku, w którym były zapisywane wszystkie sprawy, jakie znajdowały się w zainteresowaniu SB – osobowe źródła informacji, sprawy operacyjne, osoby inwigilowane. Każda kategoria materiałów operacyjnych i osobowych posiadała własny, odrębny dziennik archiwalny, w którym akta były wpisywane zgodnie z kolejnością wpływu. Oddział IPN w Gdańsku kserokopiami dzienników archiwalnych spraw śledczych (sygnatura III) i obiektowych (sygnatura IV). Wszystkie pozostałe zostały zniszczone. W latach 90-tych pracownicy Delegatury UOP w Gdańsku sporządzili spisy z natury dla akt osobowych źródeł informacji (sygnatura I) i spraw operacyjnych (sygnatura II), których kserokopie przekazano do IPN. Materiały obronne: Dokumentacja postępowań związanych z dopuszczeniem do prac obronnych stanowiących tajemnicę państwową (tzw. „MOB”), wykazy pracowników zakładów pracy województwa słupskiego dopuszczonych do prac obronnych. Analizy stanu ochrony tajemnicy w zakładach pracy województwa słupskiego. Plany operacyjno-obronne, bieżących zamierzeń oraz materiały informacyjne o aktualnym stanie przygotowań obronnych. Zarządzenia obowiązujące w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Materiały jednostek terenowych: Instrukcje alarmowe, informatory o osobach skazanych za działalność antypaństwową, plany zabezpieczenia świąt i uroczystości państwowych i kościelnych, wizyt delegacji i dostojników krajowych i zagranicznych, wyborów, protokoły zdawczo-odbiorcze, dokumentacja akcji prewencyjno-porządkowych, plany pracy, harmonogramy, sprawozdania, protokoły narad i odpraw, materiały szkoleniowe, rejestry śledztw i dochodzeń, książki kontroli osób zatrzymanych, książki wydarzeń, dzienniki korespondencyjne, rejestry poczty. Akta paszportowe: Materiały dot. osób zamieszkałych na terenie województwa elbląskiego ubiegających się o wyjazd zagraniczny.