Zespół / zbiór

Archiwum osobiste: Michał Witkowski

Polska, Wielka Brytania

Michał Witkowski urodził się 20.02.1910 r. w Warszawie, jako syn Władysława i Małgorzaty. Na początku lat 30-tych XX w. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Saperów w Centrum Wyszkolenia Saperów w Twierdzy Modlin. Następnie przeniósł się do Stanisławowa, potem do Krakowa gdzie służył w 1 Batalionie Mostów Kolejowych. Pełnił funkcję oficera administracyjno-materiałowego. We wrześniu 1939 r. był zastępcą dowódcy Grupy Wojsk Kolejowych nr 52. Z jednostką tą przeszedł szlak bojowy przez Dębicę, Łańcut, Lwów, Stanisławów i Kołomyję. W dniu 19 września 1939 r. przekroczył granicę z Rumunią w Kutach. Internowany w obozie w Rosiory de Vede, w listopadzie 1939 przedostał się do Paryża. Tam zgłosił się do Stacji Zbornej Żołnierzy Polskich, następnie od stycznia do marca 1940 r. uczył się w Szkole Wojskowej i Inżynieryjnej Versailles w Paryżu. W marcu 1940 r. został przydzielony do Samodzielnej Kompanii Saperów. W czerwcu 1940 ewakuowany wraz z wojskiem polskim do Wielkiej Brytanii. Służył w pociągu pancernym „G” stacjonującym we wsi Heacham w hrabstwie Norfolk, 161 km na północ od Londynu. Jednostka ta wchodziła w skład I Dywizjonu Pociągów Pancernych. Służąc w tej jednostce por. Michał Witkowski ukończył 19 listopada 1941 r. Oficerski Kurs Motoryzacji. Od sierpnia 1942 r. przebywał na terenie Afryki oraz na Bliskim Wschodzie. Od 15 marca 1943 r. służył w 11 Batalionie Saperów Kolejowych, który wchodził w skład 2 Korpusu Polskiego. Jednostka ta do końca sierpnia 1943 r. stacjonowała na terenie Iraku, następnie we wrześniu 1943 r. została przetransportowana do Egiptu. Michał Witkowski na początku grudnia 1944 r. wrócił do Wielkiej Brytanii. Od 15 września 1946 r. do 16 września 1948 r. służył w Polskim Korpusie Rozmieszczenia i Przysposobienia w Wielkiej Brytanii. Z dniem 16 września 1948 r. został zdemobilizowany. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. 29 grudnia 1954 r. w Dunfermline, w Szkocji, wstąpił w związek małżeński. W połowie lat 50-tych XX w. rozpoczął pracę w firmie L.G. Mouchel & Partners. Przeprowadził się wówczas do Johannesburga. Jednocześnie w 1957 r. uzyskał obywatelstwo brytyjskie. W 1961 r. wrócił do Europy. Dalsze losy Michała Witkowskiego pozostają nieznane.

Materiały archiwalne były najprawdopodobniej przechowywane przez członków jego rodziny lub spadkobierców. Zostały przekazane do zasobu IPN w dniu 30 września 2018 r. przez pana Williama Blaira.

Zachowana dokumentacja pozwala na szczegółowe odtworzenie przebiegu służby wojskowej od początku lat 30-tych XX w. aż do 1948 r. Wśród tych materiałów znajdują się m. in. legitymacja osobista, zaświadczenie o ukończeniu Oficerskiego Kursu Motoryzacji, dokument upoważniający do wjazdu na teren Wielkiej Brytanii oraz materiały dotyczące służby w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Jednym z najciekawszych dokumentów wchodzących w skład zespołu jest album fotograficzny Michała Witkowskiego. Zawiera on 140 czarno-białych odbitek pozytywowych. Większość zdjęć umieszczonych w albumie dotyczy służby aktotwórcy w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Znajdują się tam zarówno fotografie legitymacyjne jak i sytuacyjne (zbiorowe oraz indywidualne) Michała Witkowskiego, jak również innych osób (prawdopodobnie znajomych lub członków rodziny). Pozostałe materiały umożliwiają poznanie jedynie podstawowych faktów biograficznych, w tym związanych z działalnością zawodową prowadzoną po demobilizacji. W niewielkim zakresie materiały odnoszą się również do życia rodzinnego.

Pod względem formy fizycznej „Archiwum osobiste: Michał Witkowski” dzieli się na dwie grupy, składające się z dokumentacji aktowej (wraz z załącznikiem w postaci odznak wojskowych) oraz dokumentacji fotograficznej. Dokumentacja w całości zalicza się do materiałów o charakterze biograficznym, z czego większa część związana jest ze służbą wojskową. 5. Materiały przekazano w stanie nieuporządkowanym (rozsyp), przy czym poszczególne dokumenty zostały ujęte w wykazie stanowiącym część protokołu przekazania materiałów archiwalnych do zasobu IPN. Akta i dokumentację fotograficzną podzielono na jednostki archiwalne i usystematyzowano na podstawie Wytycznych Archiwum Polskiej Akademii Nauk z 1990 r. opracowania spuścizn archiwalnych po uczonych. Tematyka zdjęć będąca podstawą wydzielenia jednostek z dokumentacją fotograficzną, nie pozwoliła na ich ścisłe przyporządkowanie do jednostek z dokumentacją aktową. Stanowią one osobną grupę w końcowej części spisu. W ramach poszczególnych jednostek dokumenty zostały ułożone chronologicznie.