Subseries

Zarząd Ochrony Funkcjonariuszy

Zarząd Ochrony Funkcjonariuszy MSW powołany został zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 0072/74 z 27 grudnia 1984 r. (jego odpowiednikami w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych były inspektoraty, zaś w szkołach i ośrodkach szkolenia MSW wyodrębnione stanowiska ochrony funkcjonariuszy). Przyczynami utworzenia ZOF był wzrost przestępstw kryminalnych popełnianych przez funkcjonariuszy MSW, coraz częstsze wypadki poważnego naruszania dyscypliny, a także współpraca niektórych funkcjonariuszy SB z opozycją. Jednym z powodów decydujących o powołaniu zespołu zajmującego się inwigilacją funkcjonariuszy i pracowników cywilnych MSW był zamordowanie ks. Jerzego Popiełuszki przez funkcjonariuszy Departamentu IV w październiku 1984 r. Według ww. zarządzenia ZOF miał być odpowiedzialny za: „ochronę funkcjonariuszy i pracowników cywilnych resortu spraw wewnętrznych poprzez zapobieganie i zwalczanie popełnianych przez nich najpoważniejszych naruszeń prawa, a także zajmowanych postaw i zachowań mogących wyrządzić poważne szkody interesom resortu spraw wewnętrznych oraz politycznym, społecznym i gospodarczym interesom państwa.”. Do zakresu zadań ZOF należało: analizowanie informacji dotyczących naruszeń prawa przez funkcjonariuszy i pracowników MSW, wyjaśnianie tych informacji oraz prowadzenie rozpracowań operacyjnych w przypadkach szczególnego naruszenia prawa bądź stwierdzenia zajmowania przez podejrzane osoby „szkodliwej” postawy. Rozpracowanie operacyjne podejmowano w przypadku: podejmowania przez funkcjonariuszy lub pracowników MSW działań „przeciwko interesom politycznym PRL”, współpracy z opozycją polityczną, popełnienia przestępstw kryminalnych i gospodarczych „o znacznym stopniu społecznego niebezpieczeństwa”, naruszenia tajemnicy państwowej i służbowej, nadmiernego i nieuzasadnionego wzbogacenia się. ZOF stosował wszystkie środki i metody pracy operacyjnej, posiadał też własne osobowe źródła informacji – tajnych współpracowników, pracowników niejawnych i rezydentów – pozyskanych z pośród funkcjonariuszy i pracowników MSW. Do najpoważniejszych naruszeń prawa kwalifikującego się do wszczęcia sprawy operacyjnego rozpracowania, sprawy operacyjnego sprawdzenia lub postępowania wyjaśniającego zaliczono: podejmowanie działalności przeciw „podstawowym interesom politycznym PRL” (próba tworzenia nielegalnych organizacji, udział funkcjonariusza w nielegalnej organizacji, rozpowszechniania „szkodliwych” wiadomości, dokonanie, usiłowanie i przygotowanie do aktu terrorystycznego lub sabotażu, nielegalny wyjazd za granicę lub odmowa powrotu do kraju), infiltrację resortu spraw wewnętrznych (współpraca z obcym wywiadem oraz opozycją polityczną, kontakty z cudzoziemcami podejrzewanymi o prowadzenie działalności „antypolskiej”), naruszenie tajemnicy państwowej i służbowej (ujawnianie tajemnicy, ujawnianie form i metod pracy operacyjnej, dekonspirowanie osobowych źródeł informacji, przekazywanie informacji i tajnych dokumentów za granicę, ujawnianie wiadomości dotyczących resortu, utrata lub zagubienie tajnych dokumentów), popełnienie przestępstwa kryminalnego i gospodarczego, kontakty z „elementem kryminalnym”, nadmierne i nieuzasadnione wzbogacenie się (prowadzenie działalności gospodarczej przez funkcjonariusza lub członka jego najbliższej rodziny, handel towarami i nieruchomościami, zatrudnianie członków rodziny w przedsiębiorstwach zagranicznych lub o kapitale mieszanym), utratę broni służbowej, odmowę wykonania rozkazów i poleceń służbowych, dezercję (instrukcja dyrektora ZOF z 13 stycznia 1987 r.). Na czele ZOF stał dyrektor (na etacie generała brygady). Strukturę Zarządu tworzyły od początku cztery zespoły: Zespół ds. Służby Bezpieczeństwa, Zespół ds. Milicji Obywatelskiej, Zespół ds. Pracowników Cywilnych oraz Zespół ds. Analitycznych i Ogólnych. Struktura nie uległa zmianom przez cały okres istnienia ZOF. Działalność ZOF oraz jego odpowiedników terenowych zawieszono 1 lutego 1990 r. Zlikwidowany został na podstawie zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 28/90 z 15 lutego 1990 r.