Subfonds

Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Koninie 1975 - 1983

Powołanie do życia Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Koninie było konsekwencją utworzenia w 1975 r., przez komunistyczny sejm województwa konińskiego. Zatem prawne podstawy funkcjonowania nowej jednostki wyznaczały: ustawa o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, ustawa o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego wraz z odpowiednimi zarządzeniami organizacyjnymi MSW i rozkazami organizacyjnymi Komendanta Wojewódzkiego MO w Koninie. Najogólniej ujętym zadaniem nowopowstałej jednostki było rozpoznawanie i zapobieganie wrogiej antypaństwowej działalności na obszarze województwa. W kierowaniu jednostką komendantowi pomagało kilku zastępców (ds. Milicji Obywatelskiej, ds. Służby Bezpieczeństwa, ds. Administracyjno-Gospodarczych i ds. Polityczno-Wychowawczych). Wspomniane stanowiska wraz ze starszym inspektorem zastępcy komendanta MO ds. SB oraz I sekretarzem KZ PZPR tworzyli Kierownictwo. Od czerwca 1975 r. (Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. III: 1975–1990, s. 154–157) w konińskiej komendzie działały następujące komórki organizacyjne: Wydział II z zadaniami kontrwywiadowczymi, Wydział III z zadaniami zwalczania działań antysocjalistycznych, Wydział IV z zadaniami inwigilacji Kościoła katolickiego, innych wyznań oraz gospodarki żywnościowej, Samodzielna Sekcja „A” z zadaniami łączności szyfrowej, Wydział Śledczy z zadaniami prowadzenia postępowań przygotowawczych, Wydział „B” z zadaniami obserwacji, Wydział „T” z zadaniami techniki operacyjnej, Wydział Paszportów z zadaniami w zakresie międzynarodowej wymiany osobowej, Wydział Inspekcji z zadaniami kontrolnymi. Naczelnik Wydziału „W” z zadaniami cenzury oraz perlustracji korespondencji objął stanowisko dopiero od 1 listopada 1975 r. (rozkaz organizacyjny Komendanta Wojewódzkiego MO w Koninie nr 020/KN/81). Z kolei naczelnik Wydziału „C” rozpoczął pracę 1 lutego 1976 r. (Aparat bezpieczeństwa..., s. 156.). W okresie stanu wojennego Wydział „W” przekształcono w Wojewódzki Urząd Cenzury (P. Piotrowski, Struktury służby bezpieczeństwa MSW 1975–1990, „Pamięć i sprawiedliwość” 2003, nr 1, s. 92). W lipcu 1982 r. dotychczasowe Wydziały: „B”, „C”, „T” i „W” zlikwidowano powołując w ich miejsce Wydziału Zabezpieczenia Operacyjnego złożonego z czterech sekcji (P. Piotrowski, Struktury..., s. 56). Taki stan rzeczy trwał do czasu likwidacji WZO w grudniu 1989 r., co pociągnęło za sobą reaktywowanie Wydziału „C” (Aparat bezpieczeństwa. Kadra kierownicza..., s. 50; P. Piotrowski, Struktury..., s. 91–92), praktycznie już do końca działalności konińskich organów bezpieczeństwa. W kwietniu 1977 r. roku do swoich obowiązków przystąpił starszy inspektor zastępcy kierownika MO ds. SB (IPN Po 0132/385 – akta osobowe). Zatrudniony na tym stanowisku oficer realizował m.in. zadania na rzecz Departamentu I (decyzja komendanta wojewódzkiego MO w Koninie nr 0018/81 z 10 lutego 1981 r.). 1 lipca 1979 r. utworzono Wydział IIIA z zadaniami ochrony gospodarki, który w końcu 1981 r. przekształcono w Wydział V (rozkaz organizacyjny Komendanta Wojewódzkiego MO w Koninie nr 020/KN/81 z 16 grudnia 1981 r.). Wydział zlikwidowano w 1989 r. Utworzony w czerwcu 1975 r. Wydział IV z zadaniami inwigilacji Kościoła katolickiego i innych wyznań oraz zagadnieniami gospodarczymi na wsi, w okresie od lutego do listopada 1985 r. funkcjonował jako Sekcja IV, by od grudnia tego roku działać ponownie jako Wydział (Aparat bezpieczeństwa..., s. 156). Pion VI z zadaniami ochrony kompleksu gospodarki żywnościowej, w województwie konińskim utworzono w formie samodzielnej sekcji w lutym 1985 r., przekształcając ją w styczniu 1986 r. w odrębny Wydział (Aparat bezpieczeństwa..., s. 48, 155). Niedostateczne zabezpieczenie terenu po zlikwidowaniu komend powiatowych MO starano się zażegnać wprowadzając rejonizację województw. Powstałe wówczas komendy rejonowe i dzielnicowe MO, składające się m.in. z zastępcy komendanta rejonowego MO ds. SB oraz, w zależności od liczby etatów, grupy (II–VI). Od lutego 1983 r. w konińskiej KWMO funkcjonowały komendy rejonowe w: Koninie, Słupcy, Kole i Turku. Obejmowały one następujące posterunki: KMMO w Koninie (Posterunek Kolejowy MO w Koninie, Posterunki MO w: Golinie, Grodźcu, Kazimierzu Biskupim, Kramsku, Kleczewie, Krzymowie, Rychwale, Ślesinie, Skulsku, Wilczynie, Rzgowie i Starym Mieście); KMO w Słupcy (Posterunki MO w: Lądku, Orchowie, Ostrowitem, Pyzdrach, Strzałkowie, Witkowie, Zagórowie); KMO w Kole (Posterunki MO w: Babiaku, Dąbiu, Grabowie, Chodowie, Grzegorzewie, Kłodawie, Kościelcu, Olszówce, Osieku Małym, Przedeczu, Sompolnie, Wierzbinku); KMO w Turku (Posterunki MO w: Brudzewie, Dobrej, Kawęczynie, Malanowie, Przykonie, Tuliszkowie, Uniejowie, Władysławowie, Świnicach Warckich). Na mocy ustawy z lipca 1983 r. w resorcie wprowadzono nowe nazewnictwo przemianowując Komendę Wojewódzką MO na Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych. Wytwarzana w toku bieżącej pracy dokumentacja KWMO podlegała archiwizacji. Rolę miejscowego archiwum pełnił Wydział „C” a od 1982 r. Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego. Ramy jego funkcjonowania wyznaczała instrukcja z 1974 r. Przewidywała ona ewidencjonowanie akt w inwentarzu, oddzielnego dla każdego rodzaju akt (operacyjne, osobowe i administracyjne). Swoje inwentarze prowadził też pion MO oraz WOP. W przypadku akt administracyjnych inwentarz nosił nazwę Rejestr spisów akt przekazanych. Przekazywane do archiwum akta grupowano w serie numerowane od I do IX przyporządkowując jednocześnie kategorie archiwalne: „A” (nie podlegających brakowaniu) i „B” (przeznaczonych do brakowania po upływie okresu przechowywania od 1 do 50 lat). Uzupełnieniem ewidencji archiwalnej były tworzone skorowidze tematyczne (dla akt agenturalnych) i karty tematyczne i skorowidze zagadnieniowe (dla akt operacyjnych, obiektowych i agenturalnych). W kartotece ogólno-informacyjnej przechowywano karty z informacjami na temat osób, występujących a aktach. Znajdujące się w archiwum akta powinny zostać następnie opracowane. Opracowanie to polegało raczej na sporządzeniu analizy ich przydatności operacyjnej niż, jak w przypadku metodyki archiwalnej, wyodrębnieniu i opracowaniu zespołu archiwalnego. W wyodrębnianym zespole dotychczas nie odnaleziono informacji o całokształcie procesu mikrofilmowania akt. W 1983 r. wytworzoną przez pion bezpieczeństwa KWMO w Koninie dokumentację, na zasadzie sukcesji czynnej, przejął nowoutworzony pion bezpieczeństwa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Koninie. Dlatego też w skład zespołu nie wchodzą ani akta osobowe ani akta operacyjne, a jedynie niewielka część akt administracyjnych, których z uwagi na daty skrajne nie można było zakwalifikować do zespołu WUSW.