Zespół / zbiór

Komenda Główna Milicji Obywatelskiej w Warszawie 1944-1990

Rzeczpospolita Polska (1944-1952), Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952-1990)

Milicja Obywatelska wraz ze strukturami nią zarządzającymi została faktycznie zorganizowana wraz z pozostałymi instytucjami wykonawczymi Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego; utworzenie MO (przez mające być powołanymi Rady Narodowe) deklarował Manifest Lipcowy PKWN, podstawę funkcjonowania MO miał stanowić dekret PKWN wydany 27 lipca 1944 r. o ustanowieniu Milicji Obywatelskiej (zatwierdzony przez KRN w dniu 15 sierpnia 1944 r.), opublikowany pod poz. 7 w nr 2 Dziennika Ustaw KRN z dnia 15 sierpnia 1944 r.; ten numer Dziennika Ustaw nie został jednak rozpowszechniony i w jego miejsce opublikowano w dn. 22 sierpnia 1944 r. opracowany od nowa numer drugi Dz.U. (poz. 4-8), w którym już wspomniany dekret nie został umieszczony (nb. formalnie prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy KRN przyznała PKWN własną ustawą z dnia 15 sierpnia 1944 r.). Oznaczało to, iż formalnie rzecz biorąc, wspomniany dekret nie miał mocy obowiązującej na terytorium poddanym władzy PKWN z punktu widzenia normatywów uznawanych przez tę instytucję za obowiązujące prawo. Dekret stanowił, że Milicję ustanawia właściwa miejscowo Rada Narodowa (miejska lub gminna) „dla strzeżenia bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie swojego działania”. Wg art. 2 ww. dekretu „miejscowa Milicja Obywatelska podlega organizacyjnie Radzie Narodowej, która ją ustanowiła i działa na podstawie rozporządzeń, zarządzeń i instrukcyj wydanych przez kierownika Resortu Bezpieczeństwa Publicznego”, art. 3 dekretu stanowił, że „władzą nadzorczą i zwierzchnią w stosunku do Milicji Obywatelskiej jest władza bezpieczeństwa publicznego I instancji”. Ww. zapisy oznaczały, że MO miałaby być zdecentralizowaną organizacją porządkową, organizacyjnie podległą miejscowym władzom cywilnym, funkcjonalnie natomiast lokalnym władzom bezpieczeństwa. Dekret ten, mimo na wpół formalnego charakteru, znalazł się jednakże w obiegu wśród instytucji podległych PKWN, na co wskazuje treść niedatowanego (lecz nie wydanego później niż w dniu 1 sierpnia 1944 r.) okólnika kierownika Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN w sprawie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 29 lipca 1944 r. [sic] o ustanowieniu milicji, skierowanego do Wojewódzkich Rad Narodowych, w którym kierownik RBP wyjaśniał iż zgodnie z ww. dekretem utrzymanie MO spada na właściwe miejscowo Rady Narodowe, i nakazywał zakomunikowanie treści tegoż okólnika wszystkim radom narodowym. Okoliczność, iż wwsp. dekret PKWN nie został skutecznie ogłoszony, miała wiązać się z jego zawartością, wg której jednostki MO miały być tworzone przez miejscowe rady narodowe i im podległe finansowo oraz „z punktu widzenia kontroli społecznej”, a dopiero w następnej kolejności miały działać na podstawie normatywów wydawanych przez RBP PKWN i podlegać nadzorowi władz bezpieczeństwa. Taka konstrukcja dekretu nie gwarantowała pełnej kontroli PKWN i RBP nad siłami porządkowymi, nie przewidywała również utworzenia Komendy Głównej MO. MO funkcjonowała bez obowiązującej w rozumieniu norm ustrojowych wprowadzanych przez PKWN podstawy prawnej aż do ogłoszenia dekretu PKWN o Milicji Obywatelskiej z dnia 7 października 1944 r. (co było szczególnie istotne w kontekście wydania przez PKWN w dn. 15 sierpnia 1944 r. dekretu o rozwiązaniu policji państwowej /tzw. granatowej policji/, nakazującego przekazanie MO aktywów materialnych Policji). Faktycznie KG MO została powołana jeszcze w połowie sierpnia 1944 r. (tzn. bez jakiejkolwiek podstawy prawnej), a pierwsze rozkazy personalne komendanta głównego zostały wydane we wrześniu 1944 r. Funkcjonowanie Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej zostało formalnie usankcjonowane dekretem PKWN z dnia 7 października 1944 r. o Milicji Obywatelskiej (Dz.U. KRN 1944, nr 7, poz. 33). Wwsp. dekret wskazywał, że MO podlega kierownikowi Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN (następnie ministrowi bezpieczeństwa publicznego). Komendant główny MO był mianowany przez PKWN (od 1 stycznia 1945 r. przez rząd) na wniosek kierownika RBP PKWN (od 1 stycznia 1945 r. przez ministra bezpieczeństwa publicznego), kierownik RBP (minister bezpieczeństwa publicznego) mianował zastępcę komendanta głównego i komendantów wojewódzkich MO. Wydanie tego dekretu zostało uznane w oficjalnym sztafażu dyktatury komunistycznej za akt założenia MO, co podkreślono wyznaczeniem na 7 października dorocznego „święta Milicji” wzgl. „rocznicy utworzenia SB i MO”. Następnym aktem regulującym czynności MO był jeden z trzech dekretów Rady Państwa PRL z dnia 20 lipca 1954 r., dotyczących instytucji aparatu bezpieczeństwa, tzn. dekret o Milicji Obywatelskiej (Dz.U. PRL 1954, nr 34, poz. 143). Dekret ten przewidywał powoływanie i odwoływanie Komendanta Głównego MO przez Radę Ministrów na wniosek ministra bezpieczeństwa publicznego; prawo mianowania na wszystkie pozostałe stanowiska w MO zatrzymał minister bezpieczeństwa publicznego (lub upoważnieni przezeń przełożeni). Dekret z 20 lipca 1954 r. został uchylony z wejściem w życie ustawy Sejmu PRL z dnia 31 stycznia 1959 r. o stosunku służbowym funkcjonariuszów Milicji Obywatelskiej (Dz.U. PRL 1959, nr 12, poz. 69). Zasadnicza zmiana w podporządkowaniu struktur MO zaszła na mocy dekretu Rady Państwa PRL z dn. 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego (Dz.U. PRL 1954, nr 54, poz. 269); na mocy tego dekretu do kompetencji nowoutworzonego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych weszło m.in. kierowanie działalnością MO, a w do kompetencji ministra spraw wewnętrznych przeszły także wszelkie związane z tym uprzednie uprawnienia ministra bezpieczeństwa publicznego. Wspomniana zmiana prawna podporządkowania MO przyczyniła się do ujęcia w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. (z późn. zm.) o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu odnoszący się do MO (i niektórych innych instytucji) zapisu art. 5 ust. 1 pkt. 4: „Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są: […] jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3 [tzn. RBP PKWN, MBP i KdsBP], a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.”. MO (i wszystkie jej ogniwa dowódcze) w okresie ustawowej podległości RBP PKWN i MBP została uznana za organ bezpieczeństwa państwa, natomiast w przypadku wykonywania przez MO po dniu 14 grudnia 1954 r. czynności związanych z funkcjonowaniem aparatu bezpieczeństwa państwa (w szczególności KdsBP i pionów SB MSW) decydujące znaczenie ma zapis art. 5 ust. 2 ww. ustawy: „Do organów bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, należą także organy i instytucje cywilne i wojskowe państw obcych o zadaniach podobnych do zadań organów, o których mowa w ust. 1.”. Wymienione zapisy art. 5 ustawy o IPN-KŚZpNP dotyczące MO przywoływane są w art. 25.1 nakładającym obowiązek przekazania do IPN dokumentów wytworzonych przez wszystkie ‘organy bezpieczeństwa państwa’ w rozumieniu ww. ustawy. Zmiana podległości MO z MBP na MSW nie wniosła zasadniczych zmian do kompetencji milicji, zmiany strukturalne w KGMO i podległych jej jednostkach związane z ww. zmianą polegały na odbudowie włączonego w 1949 r. do MBP aparatu gospodarczego oraz rozbudowie (przeniesionych w 1949 r. do MBP, a rekonstruowanych od 1953 r.) jednostek kryminalistycznych. W zakresie działania MSW ujętym w uchwale nr 823 Rady Ministrów z dn. 7 grudnia 1954 r. o zakresie działania i organizacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz jego organów terenowych (Monitor Polski PRL 1955, nr 8, poz. 83) ogólnie potwierdzono postanowienia wwsp. dekretu oraz określono strukturę lokalnych organów administracji (w tym jednostek MO) podległych nadzorowi MSW; wsp. uchwała w poważnym stopniu związała funkcjonowanie wojewódzkich komend MO z działaniem struktur podległych Radom Narodowym. Na mocy tej uchwały MO przejęła z kompetencji likwidowanego MBP „sprawy wydawania zezwoleń na broń i na dokonywanie zdjęć fotograficznych, ewidencję elementu przestępczego oraz całokształt zadań w dziedzinie badań naukowo-technicznych dotyczących walki z przestępstwami kryminalnymi”. Dalszy stosunek MO do aparatu bezpieczeństwa państwa uregulowało zarządzenie przewodniczącego KdsBP i ministra spraw wewnętrznych nr 065/55 z dnia 19 lipca 1955 r. o zasadach współpracy organów bezpieczeństwa publicznego i Milicji Obywatelskiej. Zarządzenie to stwierdzało, m.in., że MO miała – w przypadku stwierdzenia przez jej organy przestępstw o cechach „dywersji politycznej”, zawiadamiać „właściwe organy KdsBP, które mogą przejąć dalsze prowadzenie sprawy w całości albo włączyć się do niej”; zarządzenie to ustalało szczegółowe zasady współpracy i podziału kompetencji organów MO i KdsBP; w zasadzie normatyw ten ustalał ścisłą współpracę milicji z organami bezpieczeństwa, zobowiązując MO do niesienia UdsBP pomocy, przekazywania danych operacyjnych, udzielania informacji z zasobów ewidencyjnych, wreszcie do pomocy „w zakresie techniki kryminalnej” i ekspertyz „w zakresie broni i śladów linii papilarnych”. Zadania MO i jej stosunek do administracji terytorialnej w nawiązaniu do dekretu o MO z 1954 r. regulowała uchwała Rady Ministrów nr 140 z dnia 19 lutego 1955 r. (MP PRL 1955, nr 19, poz. 191) w sprawie nadzoru i kontroli prezydiów rad narodowych nad działalnością Milicji Obywatelskiej. Uchwała stanowiła, że nadzór i kontrola nad działalnością MO należy do kompetencji prezydiów właściwych rad narodowych; rola KGMO nie została w ww. uchwale ujęta wprost, jedynie w treści §1 ust. 3, wg którego „w zakresie spraw organizacyjnych, kadrowych, zaopatrzenia i metod walki z przestępczością Milicja Obywatelska działa na podstawie wytycznych i poleceń nadrzędnych jednostek Milicji Obywatelskiej i Ministra Spraw Wewnętrznych” i w §6 ust. 1, który stanowił, że „prezydia rad narodowych opiniują pracę właściwych terytorialnie komendantów Milicji Obywatelskiej na żądanie prezydium rady narodowej wyższego szczebla lub na wniosek komendanta nadrzędnej jednostki Milicji Obywatelskiej”. Kolejnym aktem regulującym pozycję KGMO w strukturach aparatu bezpieczeństwa był dekret Rady Państwa PRL z dnia 21 grudnia 1955 r. o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej (Dz.U. PRL 1955, nr 46, poz. 311), który wnosił liczne zmiany do brzmienia dekretu Rady Państwa PRL z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej (Dz.U. PRL 1954, nr 34, poz. 143). Dekret z dnia 21 grudnia 1955 r. stanowił wyraźnie, że MO „podlega ministrowi spraw wewnętrznych, który kieruje jej działalnością”, określa szczegółową organizację MO, a do jej organów należą: „Komenda Główna, komendy wojewódzkie, miejskie, powiatowe i dzielnicowe, komisariaty i posterunki” (przy czym ministrowi spraw wewnętrznych pozostawiono swobodę powoływania i znoszenia „innych terenowych organów” MO). W wyniku likwidacji KdsBP na mocy ustawy Sejmu PRL z dnia 13 listopada 1956 r. o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego (Dz.U. PRL 1956, nr 54, poz. 241) i włączenia struktur oraz kompetencji KdsBP do MSW, zostały wydane kolejne akty regulujące ustrój wewnętrzny MSW, dotyczące również KGMO. Zarządzenie nr 00238/56 ministra spraw wewnętrznych z dnia 29 listopada 1956 r. w sprawie tymczasowych zmian w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i terenowych organów MO oraz statut MSW nadany ministerstwu uchwałą Rady Ministrów nr 781 z dnia 13 grudnia 1956 r. wymieniały KGMO jako jednostkę organizacyjną MSW wśród tzw. „jednostek o charakterze pionów organizacyjnych” (tzn. dysponujących własną organizacją wewnętrzną) obok KG Straży Pożarnych, KG TOPL, GUGiK oraz Centralnego Zarządu Służby Zdrowia MSW. Następnym aktem regulującym zależność MO od MSW była ustawa Sejmu PRL z dnia 31 stycznia 1959 r. o stosunku służbowym funkcjonariuszów Milicji Obywatelskiej (Dz.U. PRL 1959, nr 12, poz. 69, ze zmianami wniesionymi ustawą Sejmu PRL z dnia 16 grudnia 1972, Dz.U. PRL 1972, nr 53, poz. 343, ustawą Sejmu PRL z dnia 21 listopada 1974 r., Dz.U. PRL 1974, nr 44, poz. 264), która stanowiła m.in., że: na „stanowiska służbowe funkcjonariuszów [MO] mianuje i przenosi oraz zwalnia z tych stanowisk minister spraw wewnętrznych lub upoważnieni przez niego przełożeni”, „oficerów [MO] zwalnia ze służby minister spraw wewnętrznych lub z jego upoważnienia Komendant Główny Milicji Obywatelskiej”, natomiast Komendanta Głównego „powołuje i odwołuje Rada Ministrów na wniosek ministra spraw wewnętrznych”. Niejednolitość zapisów wynikała m.in. z faktu istnienia struktur niepodlegających komendantowi głównemu MO, które jednakże składały się z osób formalnie będących funkcjonariuszami MO (zatrudnionych na „etatach milicyjnych”), tzn. niektórych departamentów MSW nie wchodzących w skład KGMO, a wśród nich w szczególności struktur Służby Bezpieczeństwa. Ustawa o urzędzie ministra spraw wewnętrznych z dnia 14 lipca 1983 r. (Dz.U. PRL 1983, nr 38, poz. 172) w przeciwieństwie do poprzednich aktów prawnych określających stanowisko MO, nie wzmiankowała KGMO wśród struktur podległych ministrowi, ani komendanta głównego MO i nie wymieniała zresztą żadnych struktur centralnych podległych ministerstwu, a wśród struktur terenowych MO podległych ministrowi wskazywała jedynie wojewódzkie, rejonowe, miejskie i dzielnicowe urzędy spraw wewnętrznych oraz komisariaty i posterunki MO. Podobnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 sierpnia 1983 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania ministra spraw wewnętrznych (Dz.U. PRL 1983, nr 48, poz. 216) wskazywało m.in. (§1.2, §1.3, §1.4) zakres obowiązków ministra i podległych mu jednostek związanych z zapobieganiem, wykrywaniem i zwalczaniem przestępczości oraz ochroną porządku publicznego, jednakże bez wiązania ich z określonymi ogniwami organizacyjnymi MSW, nie opisywało również ich struktury. Wśród struktur MSW opisanych w uchwale Rady Ministrów nr 144/83 z dnia 21 października 1983 r. w sprawie nadania statutu organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (niepublikowanej) wymieniona została KGMO jako jedna ze Służb MSW (§6 pkt. 1, ust. 3: „W skład Ministerstwa wchodzą: 1. Służby: […] 3/ Milicji Obywatelskiej – Komenda Główna MO”), a wśród jednostek organizacyjnych MSW wymieniono tam również ogniwa KGMO: Biuro Prewencji, Biuro Ruchu Drogowego, Biuro Kryminalne, Biuro do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, Biuro Dochodzeniowo-Śledcze, Biuro Operacyjne, Biuro Kontroli i Analiz, Zakład Kryminalistyki. Statut organizacyjny MSW z 1983 r. wskazywał również (§3 pkt. 1), że minister spraw wewnętrznych kieruje MSW „przy pomocy podsekretarzy stanu, Komendanta Głównego Milicji Obywatelskiej, dyrektorów generalnych i dyrektorów departamentów (równorzędnych)”. Ww. zmiany prawne podsumowały formalną integrację struktur KGMO ze strukturami MSW; Biura KGMO już od 1967 r. były jednostkami organizacyjnymi MSW na identycznych zasadach jak m.in. departamenty tworzące Służbę Bezpieczeństwa, a ich związek polegał odtąd na utworzeniu z nich Służby MSW i podporządkowaniu Komendantowi Głównemu MO jako Szefowi Służby MO (funkcjonującej na zasadach identycznych jak inne służby w MSW: Służba Bezpieczeństwa, Służba Wywiadu i Kontrwywiadu, Służba Zabezpieczenia Operacyjnego itd.). Za formalną integracją z MSW jednostek KGMO podążało również nazewnictwo: Biura wchodzące uprzednio w skład KGMO, a od sierpnia 1983 r. w skład Służby MO były określane jako jednostki MSW, np. Biuro Kryminalne MSW (choć praktycznie nadal używano nazw jednostek dopełnionych skrótem KGMO). Faktycznie termin „Komenda Główna Milicji Obywatelskiej” nadal był używany w oficjalnych dokumentach MSW na określenie całości jednostek podległych Komendantowi Głównemu MO. Zarządzenie nr 051/85 ministra spraw wewnętrznych z dnia 18 lipca 1985 r. w sprawie zakresu działania kierownictwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wskazywało Biura MSW stale podległe komendantowi głównemu MO i wchodzące tym samym w skład KGMO. Ustawa Sejmu PRL z dnia 31 lipca 1985 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej (Dz.U. PRL 1985, nr 38, poz. 181), mimo iż odnosiła się szczegółowo do zadań i uprawnień MO, nie regulowała w żadnym punkcie funkcji ani pozycji instytucjonalnej KGMO. Na mocy ustawy Sejmu RP z dnia 6 kwietnia o Policji (Dz.U. RP 1990, nr 30, poz. 179) z chwilą utworzenia Policji MO została rozwiązana, a jej funkcjonariusze stali się policjantami (nie dotyczyło to funkcjonariuszy SB). Rola MO i jej struktur kierowniczych zasadniczo sprowadzała się do pełnienia funkcji porządkowych i zwalczania przestępczości kryminalnej. W okresie podległości RBP PKWN i MBP Milicja Obywatelska pełniła również rolę struktury państwa współdziałającej w zwalczaniu podziemia niepodległościowego oraz innych działaniach represyjnych wobec społeczeństwa. Ścisła współpraca MO z jednostkami KdsBP oraz zintegrowanie MO w strukturach MSW z jednostkami SB i pozostałymi ogniwami resortu również tworzyły pozycję milicji jako struktury biorącej udział w czynnościach aparatu bezpieczeństwa. Pełnienie przez MO funkcji porządkowych powodowało, że była ona organizacją znajdującą się „w pierwszej linii” działań represyjnych wobec wystąpień skierowanych przeciwko dyktaturze komunistycznej (zwłaszcza w przypadku demonstracji, zamieszek i strajków, dystrybucji ulotek itd.), dysponowanie przez MO własnym pionem kryminalistycznym powodowało, że jednostki aparatu bezpieczeństwa szeroko korzystały z ekspertyz wykonywanych w Zakładzie Kryminalistyki KGMO lub wojewódzkich laboratoriach kryminalistycznych. Jako szczególny przypadek kompetencji MO wchodzących w zakres motywowanych ideologicznie działań represyjnych państwa należy wymienić prowadzenie przez KGMO pionu do ‘zwalczania wrogiej propagandy pisanej’, ujmowanie w Kartotece Dokumentów Anonimowych cech pism o treści antykomunistycznej lub antypaństwowej, wreszcie funkcjonowanie pionów „do walki z przestępstwami gospodarczymi”, wydzielonych z pionu kryminalnego ze względu na kryminalizację swobody działalności gospodarczej przez komunistyczne władze i w konsekwencji wyróżnienie „przestępstw przeciwko mieniu społecznemu” jako specyficznej kategorii przestępczości. Pierwsze rozkazy personalne, wydawane przez komendanta głównego MO, Franciszka Jóźwiaka „Witolda” we wrześniu 1944 r. powoływały zwierzchników struktur Komendy: Kancelarii, Oddziału Organizacyjnego, Oddziału Personalnego, Oddziału Służby Śledczej, Wydziału Personalnego, Wydziału Propagandy, Wydziału Obserwacji Zewnętrznej, Wydziału Autoinspekcji, Oddziału Gospodarczo-Finansowego, Wydziału Umundurowania, Wydziału Żywnościowego, Wydziału Broni. Na strukturę KG MO w listopadzie 1944 r. składały się: Kancelaria Główna, Oddział Organizacyjny, Oddział Śledczy, Wydział Personalny, Wydział Gospodarczy, Wydział Mobilizacji, Wydział Zapasu, Wydział Wewnętrznych Służb, Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy (ten ostatni powołany rozkazem nr 14 komendanta głównego z dnia 21 października 1944 r.) (poprawność ww. nomenklatury nie jest pewna). W grudniu 1944 r. na KGMO składały się Kierownictwo (do którego oprócz komendanta głównego wchodzili zastępcy komendanta; ds. operacyjnych, ds. personalnych), Sekretariat, Oddział Personalny, Oddział Służby Śledczej, Oddział Paszportowy, Oddział Służby Zewnętrznej, Oddział Gospodarczo-Finansowy i Komendantura; formalnie samodzielna jednostka MO, Batalion Operacyjny, podlegał KGMO i faktycznie wchodził w skład jej struktur. Ukształtowany w 1944 r. i w ciągu 1945 r. ogólny schemat organizacyjny KGMO utrwalił się na następne dziesięciolecia (co poniekąd było związane ze specyfiką zadań milicji), obejmując ogólny podział na główne piony: ogólny (administracyjny), porządkowy („służby zewnętrznej”), kryminalno-dochodzeniowy („służby kryminalnej”, „dochodzeniowy”, „śledczy”), personalny i szkoleniowy, wreszcie służby zaplecza materialnego. Struktura KGMO rozwijała się, tzn. zarówno dotychczasowe ogniwa rozbudowywały się i były dzielone, ale również tworzono dalszymi ogniwami, m.in. sanitarno-zdrowotne, kontroli wewnętrznej, rejestracji cudzoziemców etc. Istotne dla pracy milicji ogniwa operacyjno-techniczne (obserwacji i technicznych środków inwigilacji) znajdowały się poza strukturami MO – w MBP i jednostkach aparatu bezpieczeństwa, do którego w końcu lat 40. włączono część aparatu technicznego MO; MO (z ogniwami KGMO włącznie) dysponowała jednak własnymi jednostkami ewidencji operacyjnej i archiwum. Początkowo KGMO rezydowała w Lublinie, w dniu 18 stycznia 1945 r. zapadła decyzja o przeniesieniu jej siedziby do Warszawy (początkowo do gmachu przy ul. Karowej 14, następnie w pocz. l. 50. XX w. do nowowybudowanego gmachu przy ul. Puławskiej 150 na Ksawerowie, początkowo dzielonego z MBP i UBP m. st. Warszawy). Od lat czterdziestych XX w. komendantowi głównemu MO podlegały również organizacyjnie (nie wchodząc w skład KGMO) szkoły MO oraz jednostki socjalne (przedszkola i kolonie letnie organizowane dla dzieci funkcjonariuszy MO). W pierwszej połowie 1945 r. utworzono Sekcję Naukowo-Techniczną Ekspertyz w KGMO, istniała również w KWMO Katowice Sekcja Ekspertyzy tamtejszego Wydziału Kryminalnego Służby Śledczej, w końcu 1946 r. obie jednostki połączono. Ogniwa kryminalistyczne znalazły się następnie w 1947 r. w Wydziale Służby Śledczej KGMO, gdzie funkcjonowały do przeniesienia ich w struktury MBP w 1949 r. Rozkazem nr 88 komendanta głównego MO z dnia 19 kwietnia 1945 r. wprowadzona została instrukcja służby zewnętrznej i nadzoru administracyjnego MO, regulującą działania porządkowe MO; ujęto w niej m.in. funkcjonowanie pionu służby ruchu drogowego (W KGMO umieszczonego w Oddziale Służby Zewnętrznej, początkowo jako Sekcja II Wydziału II, następnie jako Główny Inspektorat Ruchu Drogowego). Wg zatwierdzonego z dniem 13 czerwca 1945 r. etatu, w KGMO istniał Wydział Sanitarny; funkcjonował on do 1949 r., kiedy to na podstawie rozkazów organizacyjnych: nr 31 komendanta głównego MO z dnia 21 marca 1949 r. i nr 022/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 22 lutego 1949 r. został przeniesiony ze struktur KGMO do Szefostwa Służby Zdrowia MBP z dniem 30 marca 1949 r.; w ramach MBP funkcjonowała na podstawie rozkazu nr 022/org jedynie Izba Chorych KGMO. Na mocy rozkazu nr 53 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 16 września 1945 r. zorganizowano Wydział Konsumów przy KGMO (specjalną jednostkę zaopatrującą funkcjonariuszy w żywność i artykuły pierwszej potrzeby poza reglamentacją). Zgodnie z okólnikiem ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 6 listopada 1945 r., w 1945 r. istniał w strukturach MBP tzw. Zarząd Informacji Wojsk Wewnętrznych i MO (w strukturach WUBP funkcjonowały tzw. Sekcje Informacji WUBP wzgl. Informacja MO); połączono wówczas Oddziały Informacji Wojsk Wewnętrznych i Sekcje Informacji WUBP w Wojewódzkie Oddziały Kontrwywiadu WBW i MO, funkcjonujące w strukturach WUBP; z funkcjonariuszy struktur Zarządu Informacji Wojsk Wewnętrznych i MO (tzw. Kontrwywiadu WBW) na mocy rozkazu nr 01 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 24 czerwca 1946 r. utworzono z dniem 1 czerwca 1946 r. Wydział Specjalny przy KGMO. Zorganizowany we wrześniu 1945 r. Wydział Konsumów KGMO otrzymał z dniem 28 maja 1946 r. etat opisujący jego strukturę organizacyjną i personalną (w skład Wydziału weszły: Sekcja Handlowa, Sekcja Gospodarstw Rolnych, Sekcja Warsztatów i Stołówek, Sekcja Finansowo-Rachunkowa, Centralny Magazyn). Etaty otrzymały również struktury ORMO umieszczone przy KGMO: z dniem 5 czerwca 1946 r. zatwierdzono etat ORMO przy KGMO (nr 40I/4, w skład weszli: główny inspektor ORMO i instruktorzy), z dniem 7 października 1946 r. zatwierdzono dla KGMO etat dodatkowy nr MOT/5 dla tzw. aparatu dla obsługi ORMO, w skład którego weszła Inspekcja ORMO i redakcja gazety ORMO. Według etatu zatwierdzonego w dniu 27 września 1946 r. KGMO podlegał Batalion Specjalny KG MO (składający się z dowództwa, sztabu i 2 kompanii ochrony); wg etatu nr 72/4, zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. rozkazem organizacyjnym KGMO nr 01/KG/47 z dnia 20 maja 1947 r., (wycofanego rozkazem organizacyjnym MBP nr 051/org z dnia 15 czerwca 1948 r.) Batalion Specjalny KGMO przemianowano na Samodzielny Batalion Specjalny (w składzie: dowództwo, sztab, kompania ochrony). Jednostka ta, później formalnie samodzielna, faktycznie wchodziła w skład KGMO. W dniu 27 września 1946 r. zatwierdzony został etat oficerów dyżurnych KGMO. Rozbudowywane były również struktury logistyczne: w dniu 1 października 1946 r. zatwierdzono etaty podległych Centralnych magazynów KGMO w Łodzi oraz Sekcji Uzbrojenia KGMO i Rusznikarni KGMO, w dniu 4 października 1946 r. etat tzw. dodatkowego aparatu administracyjno-gospodarczego KGMO, tzn. administracji domów mieszkalnych KGMO oraz etat konwojentów/wartowników Wydziału Administracyjno-Gospodarczego KGMO. Rozkazem organizacyjnym nr 022/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 19 kwietnia 1947 r. określono strukturę organizacyjną KGMO i zatwierdzono etaty jej jednostek (zorganizowanych wg struktur ujętych w etatach na mocy rozkazu komendanta głównego nr 01/KG/47 z dnia 20 maja 1947 r.). W skład KGMO weszły: Dowództwo, Zarząd Polityczno-Wychowawczy MO, Wydział Ogólny, Wydział Służby Zewnętrznej, Wydział Służby Śledczej, Wydział Specjalny, Wydział Personalny, Wydział Zaopatrzenia, Wydział Finansowy, Wydział Konsumów, Wydział Sanitarny, Komendantura Gmachu, aparat ORMO, dodatkowy aparat gospodarczy, Batalion Operacyjny, Batalion Specjalny. W skład Dowództwa KGMO, wg etatu nr 70/1 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym ministra bezpieczeństwa publicznego nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.), weszli: komendant główny, zastępca komendanta ds. polityczno-wychowawczych (na mocy rozkazu organizacyjnego MBP nr 060/org z dnia 28 czerwca 1949 r.: zastępca komendanta głównego), zastępca komendanta głównego ds. operacyjnych (w 1949 r. stanowisko zlikwidowano), zastępca komendanta głownego ds. administracyjno-gospodarczych, inspektorzy, oficer do zleceń szczególnych, adiutant komendanta głównego, oficer dyżurny i dyżurny WCz. W skład Zarządu Polityczno-Wychowawczego MO, wg etatu nr 70/2 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 060/org z dnia 1 VII 1949 r.), weszły: Kierownictwo, Kancelaria, Wydział Organizacyjno-Wyszkoleniowy, Wydział Propagandy, Redakcja gazety „Na Straży Demokracji”, Teatr MO i Świetlica KGMO. W skład Wydziału Ogólnego KGMO, wg etatu nr 70/3 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.) weszły: Kierownictwo, Kancelaria, Sekcja Ogólna, Ekspedycja druków. W skład Wydziału Służby Zewnętrznej KGMO, wg etatu nr 70/4 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.), weszły: Kierownictwo, Sekcja ogólna służby zewnętrznej, Sekcja nadzoru administracyjnego, Sekcja operacyjna służby zewnętrznej, Sekcja ruchu drogowego, Sekcja służby kolejowej i wodnej, Sekcja nadzoru nad ochroną obiektów. W skład Wydziału Służby Śledczej KGMO, wg etatu nr 70/5 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.), weszły: Kierownictwo, Sekcja zabójstw i chuligaństwa, Sekcja kradzieży, Sekcja oszustw, fałszerstw, spekulacji i walki ze szkodnictwem gospodarczym, Sekcja walki z nierządem i przestępczością małoletnich, Sekcja statystyki, oraz zlikwidowane następnie rozkazem organizacyjnym nr 084/org z dnia 25 sierpnia 1949 r.: Sekcja rozpoznania daktyloskopijnego, Sekcja gazetki poszukiwanych, Sekcja ekspertyzy. Tymże rozkazem organizacyjnym nr 084/org powołano Sekcję VI i Sekcję VII Wydziału. Dodatkowo z dniem 5 maja 1947r. zatwierdzono zmiany w etacie nr 70/5, przewidujące powołanie V Sekcji operacyjnej, składającej się z Brygady Dochodzeniowej, Brygady Pościgowej i Brygady Informacyjno-Obserwacyjnej. W skład Wydziału Specjalnego, wg etatu nr 70/6 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 082/org z dnia 1 sierpnia 1949 r.), weszły: Kierownictwo, Sekretariat, Sekcja peryferyjna, Sekcja śledczo-polityczna, Sekcja śledczo-kryminalna, Sekcja ewidencji operatywnej, Sekcja personalna; rozkazem organizacyjnym nr 094/org z dnia 17 października 1949 r. dodano do struktur Wydziału areszt. W skład Wydziału Personalnego, wg etatu nr 70/7 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.), weszły: Kierownictwo, Sekcja kadrowa, Sekcja awansów i odznaczeń, Sekcja emerytur i odszkodowań (zlikwidowana rozkazem organizacyjnym MBP nr 018/org z dnia 28 lutego 1948), Sekcja ewidencji, kartoteki i archiwum, Sekcja wyszkolenia (zlikwidowana rozkazem organizacyjnym nr 036/org z dnia 8 kwietnia 1948 r.). W skład Wydziału Zaopatrzenia, wg etatu nr 70/8 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. weszły: Kierownictwo, Sekcja mundurowa, Sekcja uzbrojenia, Sekcja kwaterunkowo-budowlana, Sekcja autotechniczna, Sekcja zaopatrzenia żywnościowego; rozkazem organizacyjnym MBP nr 014/org z dnia 1 lutego 1949 r. Wydział zreorganizowano, pozostawiono Kierownictwo, Sekcję mundurowo-materiałową, Sekcję kwaterunkowo-budowlaną, Sekcję uzbrojenia i Sekcję autotechniczną. W skład Wydziału Finansowego, wg etatu nr 70/9 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 017/org z dnia 9 lutego 1949 r.), weszły: Kierownictwo, Sekcja Finansowo-Budżetowa, Sekcja rewizyjna, Sekcja Rachunkowo-Kasowa; rozkazem organizacyjnym MBP nr 018/org z dnia 28 lutego 1948 r. utworzono Sekcję emerytur i odszkodowań. Wydział Konsumów KGMO otrzymał etat nr 70/10, zatwierdzony w dniu 19 kwietnia 1947 r. W skład Wydziału Sanitarnego, wg etatu nr 70/11, zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r., weszły: Kierownictwo (zlikwidowane na mocy rozkazu organizacyjnego MBP nr 022/org z dnia 22 stycznia 1949 r. w zw. z przeniesieniem jednostki do Centralnego Zarządu Służby Zdrowia MBP), Ambulans i Izba Chorych. W skład Komendantury Gmachu KGMO, wg etatu nr 70/12 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 014/org z dnia 18 lutego 1949 r.) weszły: Kierownictwo, Sekcja Gospodarcza, Administracja Domów KGMO, Warsztat Samochodowy, Garaż. W skład Samodzielnego Batalionu Operacyjnego, wg etatu nr 72/5 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.) weszły: Dowództwo, 2 kompanie operacyjne, pluton samochodów pancernych, pluton CKM, drużyna łączności; na mocy zarządzenia organizacyjnego nr 060/org z dnia 28 czerwca 1949 r. z dniem 1 lipca 1949 r. jednostkę przemianowano na Batalion Szkoleniowo-Rezerwowy. W skład Aparatu ORMO przy KGMO, wg etatu nr 88/1 zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.), weszły: Główny Inspektorat ORMO, Redakcja Gazety ORMO (zlikwidowana rozkazem organizacyjnym MBP nr 084/org z dnia 14 grudnia 1947 r.); etat regulował także struktury inspektoratów ORMO przy KWMO, KPMO i KMMO. W skład dodatkowego aparatu gospodarczego KGMO, wg etatu nr 90/1 (zatwierdzonego w dniu 19 kwietnia 1947 r., wycofanego rozkazem organizacyjnym ministra bezpieczeństwa publicznego nr 072/org z dnia 5 lipca 1949 r.) wchodziły: rusznikarnia (a na mocy rozkazu organizacyjnego ministra bezpieczeństwa publicznego nr 066/org z dnia 5 lipca 1949 r., weszły także warsztaty rusznikarskie KWMO Warszawa, KMMO Warszawa i KMMO Łódź, Sekcja Uzbrojenia KGMO, Sekcja Mundurowa KWMO Warszawa, zlikwidowane rozkazem organizacyjnym nr 014/org z dnia 18 lutego 1948 r.), Centralne Magazyny KGMO, Ochrona Centralnego Magazynu, Pluton Konwojowy Wydziału Administracyjno-Gospodarczego KGMO. Na mocy rozkazu organizacyjnego nr 056 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 26 lipca 1947 r. i rozkazu nr 05/KG/47 z dnia 1 października 1947 r. komendanta głównego MO (wydanego w związku z zarządzeniem Ministra Bezpieczeństwa Publicznego wydanym w porozumieniu z Ministrami: Spraw Zagranicznych, Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 10 lipca 1947 r. o rejestracji cudzoziemców oraz przedłużeniu terminu ważności wiz, wydawaniu administracyjnych wiz pobytowych i zezwoleń na pobyt stały, MP 1947, nr 154, poz. 911), w KGMO utworzono Biuro Rejestracji Cudzoziemców (otrzymało ono etat nr 70/13, zatwierdzony w dniu 26 sierpnia 1947 r.; etat został wycofany rozkazem organizacyjnym nr 080/org z dnia 1 sierpnia 1948 r., na jego miejsce nadano BRC tymże rozkazem etat nr 70/15, wycofany rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.). Ww. zarządzenie z dnia 10 lipca 1947 r. nakładało na cudzoziemców przebywających w Polsce obowiązek rejestracji w KPMO wzgl. KMMO. W skład Wydziału Wyszkolenia, utworzonego rozkazem organizacyjnym nr 036/org z dnia 15 kwietnia 1948 r. MBP z Sekcji Wyszkolenia Wydziału Personalnego KG MO, wg etatu nr 70/14 zatwierdzonego w dniu 8 kwietnia 1948 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 060/org z dnia 1 lipca 1949 r.), weszły: Kierownictwo, Sekcja Organizacyjno-Programowa, Sekcja Studiów i Wydawnictw. W skład Samodzielnego Batalionu Specjalnego KGMO zorganizowanego rozkazem organizacyjnym nr 051/org MBP z dnia 15 czerwca 1948 r., wg etatu nr 72/12 zatwierdzonego w dniu 9 czerwca 1948 r. (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.), weszły: Dowództwo, sztab, 2 kompanie wartownicze, kuchnia. W roku 1948 r. rozpoczęta reorganizację i konsolidację jednostek administracyjno-logistycznych MBP i KGMO, zakończoną w 1949 r. Na mocy rozkazu nr 23 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 28 kwietnia 1948 r. o reorganizacji Konsumów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego zlikwidowano Wydział Konsumów KGMO i powierzono zaopatrzenie KGMO i KW MO Warszawa Oddziałowi II Konsumów MBP. Na mocy rozkazu nr 63 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 20 grudnia 1948 r. o reorganizacji służby zaopatrzenia w organach bezpieczeństwa publicznego, zaopatrzenie MO, KBW i więziennictwa przeszło do kompetencji do Kwatermistrzostwa WUBP, jednostki zaopatrzenia KGMO przeszły do Szefostwa Zaopatrzenia MBP z dniem 1 stycznia 1949 r. Na mocy rozkazu nr 68 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 31 grudnia 1948 r. reorganizacji organów finansowych służb bezpieczeństwa publicznego, organy finansowe KGMO przeszły do Biura Finansowo-Budżetowego MBP z dniem 1 stycznia 1949 r. Zarządzeniem nr 3 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 14 stycznia 1949 r. wydanym w uzupełnieniu rozkazów nr 63 i 68 z dnia 31 grudnia 1948 r. w KGMO utworzono Sekcję Gospodarczą i Sekcję Finansową. Rozkazem organizacyjnym nr 014/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 31 stycznia 1949 r. unieważniono etaty Komendantury Gmachu KGMO i Wydziału zaopatrzenia KGMO i wprowadzono w ich miejsce z dniem 1 lutego 1949 r. etat nr 70/16 Komendantury Gmachu KG MO, do której weszły: 1 Kierownictwo, Sekcja Gospodarcza, Garaż, Administracja Domów (etat wycofano rozkazem organizacyjnym nr 031/org z dnia 15 maja 1950). Na mocy rozkazu organizacyjnego nr 017/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 9 lutego 1949 r. m.in. unieważniono etat Wydziału Finansowego KGMO i potwierdzono etat nr 25/5 Sekcji Finansowej KGMO (wprowadzony rozkazem nr 68 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 31 grudnia 1948 r., wycofany rozkazem organizacyjnym nr 031/org MBP z dnia 15 maja 1950 r.). Rozkazem nr 13 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 18 marca 1949 r. dokonano reorganizacji KGMO i „o ściślejszym zespoleniu MO z UB”. Przemianowano dotychczasowe Wydziały na Oddziały, zlikwidowano Zarząd Polityczno-Wychowawczy, spowodowano m.in. likwidację odrębnych pionów administracyjnych i gospodarczych MO; w wyniku tego rozkazu m.in. na mocy rozkazu organizacyjnego nr 084/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 25 sierpnia 1949 r. przeniesiono placówki ewidencyjne i fotograficzne oraz działy naukowo-techniczne (tj. kryminalistyki) KGMO do Departamentu II MBP. W skład KGMO na mocy rozkazu nr 13 z dnia 18 marca 1949 r. weszły: Oddział Organizacyjny (w składzie: Wydział Organizacyjny, Wydział Sprawozdawczy, Wydział Ogólny-Kancelaria, Inspektorat Główny, Komendantura, Sekcja Gospodarcza, Sekcja Finansowa), Oddział Służby Zewnętrznej (w składzie: Wydział organizacji służby i nadzoru administracyjnego, Wydział nadzoru nad ochroną obiektów państwowych i spółdzielczych, Wydział bezpieczeństwa ruchu pieszego i kołowego, Wydział milicji kolejowej i wodnej, Wydział organizacji służby i posterunków MO miejskich i wiejskich, Wydział walki z nierządem, przestępczością nieletnich oraz włóczęgostwem i żebractwem), Oddział Służby Śledczej (w składzie: Wydział walki z bandytyzmem, Wydział walki z kradzieżami, Wydział walki z fałszerstwami i oszustwem, Wydział walki z przemytem, handlem walutą i narkotykami Wydział walki z przestępstwami urzędniczymi, podatkowymi i spekulacją, Wydział statystyki kryminalnej i studiów), Oddział Szkoleniowo-Polityczny (w składzie: Wydział pracy z oficerami, Wydział szkolenia politycznego, Wydział szkolenia fachowego, Wydział studiów, Wydział wydawnictw), Inspektorat ORMO, Biuro Rejestracji Cudzoziemców, Samodzielny Wydział Personalny, Samodzielny Wydział Specjalny. Na mocy rozkazu organizacyjnego nr 060/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 28 czerwca 1949 r. zlikwidowano Zarząd Polityczno-Wychowawczy i Wydział Szkolenia KG MO oraz stanowiska oficerów polityczno-wychowawczych w MO; w miejsce ZPW KGMO utworzono Oddział Szkoleniowo-Polityczny KGMO. Do ww. Oddziału, wg etatu nr 87/1, weszły: Kierownictwo, Kancelaria, Wydział Szkolenia Zawodowego, Wydział Szkolenia Politycznego, Wydział Wydawnictw (etat wycofano rozkazem organizacyjnym MBP nr 031/org z dnia 15 maja 1950 r.). Rozkazem organizacyjnym nr 082/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 20 sierpnia 1949 r., z dniem 1 sierpnia 1949 r. wprowadzono etat nr 09/2 Oddziału Specjalnego przy KGMO (wycofany rozkazem organizacyjnym nr 031/org z 15 maja 1950 r.), i unieważniono etat nr 70/6 Wydziału Specjalnego KGMO; w skład Oddziału Specjalnego weszły: Kierownictwo, Sekretariat, Wydział I Operacyjny, Wydział II Śledczy, Sekcja Ewidencyjno-Operatywna, Areszt; dawna Sekcja Personalna Wydziału Specjalnego została na mocy rozkazu organizacyjnego nr 094/org z dnia 17 października z dniem 1 sierpnia 1949 r. przeniesiona do Wydziału Personalnego KGMO. Rozkazem nr 43 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 15 lipca 1949 r. zlikwidowano Oddziały I i II Konsumów MBP i powołano Oddział I Konsumów MBP, który miał obsługiwać MBP, KGMO, Dowództwo KBW, Główny Inspektorat Ochrony Pogranicza, UBP m. st. Wwy, K MO m.st. Wwy, Szpital Centralny MBP. W roku 1950 doszło do kolejnej reorganizacji struktur KGMO, w ramach której nazwy Oddziałów KGMO otrzymały dodatkowo numery i zmieniono ich strukturę etatową. W skład KGMO wg rozkazu organizacyjnego nr 031/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 6 kwietnia 1950 r., weszły z dniem 15 maja 1950 r.: Dowództwo, Oddział I (Ogólno-Organizacyjny), Oddział II (Służby Zewnętrznej), Oddział III (Służby Kryminalnej), Oddział IV (Szkoleniowo-Polityczny), Oddział V (Personalny), Oddział VI (Specjalny przy KGMO), Inspektorat KGMO, Główny Inspektorat ORMO, Biuro Rejestracji Cudzoziemców. Rozkazem organizacyjnym nr 052/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 23 VI 1950 r., z dniem 1 lipca 1950 r. w KGMO zorganizowano Centralne Biuro Paszportowe przy KGMO, jednocześnie unieważniono etat Biura ds. Dowodów Osobistych MBP (przeniesionego tym samym do KGMO). Centralne Biuro Paszportowe przy KGMO przemianowano na Centralne Biuro Dowodów Osobistych przy KGMO na mocy rozkazu organizacyjnego MBP nr 0124/org z dnia 31 października 1950 r., w zw. z uchwałą Prezydium Rady Ministrów z dnia 28 czerwca 1950 r. (niepublikowaną), dotyczącą sporządzenia ewidencji ludności i wydania nowych dowodów tożsamości. Na mocy zarządzenia nr 021/51 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 11 kwietnia 1951 r., wydanego w ślad za uchwałą nr 237 Prezydium Rady Ministrów z dnia 24 marca 1951 r. w sprawie likwidacja organów Ochrony Skarbowej (niepublikowanej), KGMO z dniem 1 maja 1951 r. przejęła archiwum spraw wywiadowczych i dochodźczych oraz bieżące rozpracowania wywiadowcze i sieć informacyjną ochrony skarbowej (odpowiednia ustawa Sejmu Ustawodawczego – o likwidacji ochrony skarbowej – została uchwalona w dniu 26 maja 1951 r., por. Dz.U. PRL 1951, nr 31, poz. 243 – z mocą obowiązującą od 1 maja 1951 r.). Zgodnie z rozporządzeniem ministra skarbu z dnia 5 sierpnia 1947 r. o organizacji i zakresie działania ochrony skarbowej (Dz.U. PRL 1947, nr 56, poz. 307), organy ochrony skarbowej były uprawnione (niezależnie od MO i MBP) do „prowadzenia samodzielnie wywiadu aż do wszczęcia dochodzenia”, tzn. do działań operacyjnych, a także do prowadzenia dochodzeń. Przejęcie bieżących oraz zarchiwizowanych spraw prowadzonych przez organy ochrony skarbowej spowodowało, iż w zasobie archiwalnym OBUiAD IPN znalazły się akta wytworzone przez terenowe Inspektoraty Ochrony Skarbowej. Kompetencje ws. ewidencji i kontroli ruchu ludności oraz wydawania dowodów tożsamości zostały powierzone MBP uchwałą Prezydium Rady Ministrów nr 479 z dnia 18 lipca 1951 r. w sprawie ewidencji i kontroli ruchu ludności oraz systemu dowodów osobistych (niepublikowaną), a zarządzeniem nr 048/51 ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 6 sierpnia 1951 r. zadecydowano o przejęciu KGMO odpowiednich kompetencji, sprzętu, pracowników i pomieszczeń od dnia 6 sierpnia 1951 r. Rozkazem organizacyjnym nr 090/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 27 lipca 1951 r. dokonano reorganizacji Centralnego Biura Dowodów Osobistych przy KGMO z dniem 1 sierpnia 1951 r.; w skład CBDO KGMO weszły: Kierownictwo, Kancelaria, Wydział I organizacyjny, Wydział II inspekcji, Wydział III, prac przygotowawczych, Wydział IV szkolenia, Wydział V kartoteki, Wydział VI sprawozdawczo-statystyczny, Wydział VII technicznego odbioru, Wydział VIII zaopatrzenia, Samodzielna Sekcja Personalna. Rozkazem organizacyjnym nr 0128/org ministra bezpieczeństwa publicznego z dnia 5 września 1951 r., w zw. z uchwałą 479 Prezydium Rady Ministrów z dnia 18 lipca 1951 r., utworzono Centralne Biuro Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych w KGMO (przekształcone z Centralnego Biura Dowodów Osobistych). W skład CBELiDO weszły: Kierownictwo, Oddział Ewidencji Ludności, Oddział Dowodów Osobistych, Samodzielny Wydział Kontroli, Samodzielna Sekcja Przepisów, Samodzielna Sekcja Personalna. Formalnie o powierzeniu spraw ewidencji ludności i dowodów osobistych MO postanowił wydany w dniu 22 października 1951 r. dekret o dowodach osobistych (Dz.U. PRL 1951, nr 55, poz. 382), który ustalał obowiązek posiadania dowodu osobistego i zlecał wydawanie dowodów Biuro Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych zorganizowanych przy komisariatach i komendach MO. W 1952 r. rozkazem organizacyjnym nr 030/org MBP z dnia 21 kwietnia 1952 r., z dniem 1 maja 1952 r. zreorganizowano Oddział III (Służby Śledczej) KGMO, który został przemianowany na Oddział III (Służby Kryminalnej), i wyodrębniono z niego nowe Oddziały: Oddział IV (Walki z Przestępstwami Gospodarczymi) i Oddział Śledczy (o zadaniach dochodzeniowych). Utworzono również odrębną Centralę telefoniczną KGMO, Samodzielny Wydział Ewidencji i Statystyki KGMO i Biuro do szczególnych zleceń Komendanta Głównego MO. Rozkazem organizacyjnym nr 027/org MBP z dnia 10 kwietnia 1952 r. zorganizowano z dniem 15 kwietnia 1952 r. Komisariat Specjalny MO w Warszawie podległy bezpośrednio KGMO. Rozkazem organizacyjnym nr 0124/org MBP z dnia 20 sierpnia 1952 r. utworzono w Centralnym Biurze Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych KGMO Główne Biuro Adresowe (przekształcone z Wydziału Kartoteki Dowodów Osobistych w Oddziale Dowodów Osobistych CBELiDO KGMO). Rozkazem organizacyjnym nr 0175/org MBP z dnia 24 października 1952 r. z dniem 1 listopada 1952 r. przemianowano Oddział Personalny KGMO na Oddział Kadr KGMO. Rozkazem organizacyjnym nr 0154/org MBP z dnia 2 grudnia 1953 r. dokonano reorganizacji jednostek zajmujących się statystyką, m.in. zlikwidowano Samodzielny Wydział Ewidencji i Statystyki i utworzono Wydział III Statystyki w Oddziale I KGMO oraz Wydział III Operacyjnych poszukiwań w Oddziale III KGMO; utworzono rówież Samodzielna Sekcja Ewidencji i Laboratorium Fotograficzne w Oddziale Śledczym KGMO (076/1). W 1953 r. przystąpiono w KGMO do odbudowania utraconych na rzecz MBP w 1949 r. jednostek kryminalistycznych: rozkazem organizacyjnym nr 0171/org MBP z dnia 31 grudnia 1953 r. przeniesiono do KGMO z Wydziału VI Departamentu II MBP Dział ekspertyzy śladów linii papilarnych i śladów narzędzi włamań oraz ekspertyzy pisma wykonywanej dla jednostek MO (w Centralnym Laboratorium Ekspertyz Departamentu II MBP), Registraturę 10-palcową, z Sekcji V Wydziału I Departamentu II MBP – Dział Publikacji Gazetki Poszukiwanych, utworzono w Wydziale III Operacyjnych Poszukiwań Oddziału III KGMO Sekcję Publikacji Gazetki Poszukiwanych, zlikwidowano w Oddziale Śledczym KGMO Samodzielną Sekcję Ewidencji i Laboratorium Fotograficzne, i przeniesiono je wraz z jednostkami przejętymi z Departamentu II MBP do utworzonego Samodzielnego Wydziału Naukowego KGMO (w składzie: Kierownictwo, Laboratorium Ekspertyz, Laboratorium Fotograficzne, Sekcja Nadzoru Pracy Terenu w Zakresie Techniki Kryminalistycznej, Registratura Daktyloskopijna) (przekształconego rozkazem organizacyjnym nr 04/KG/55 komendanta głównego MO z dnia 15 maja 1955 r. w Zakład Kryminalistyczny KGMO). W 1954 r. dokonano kolejnej reorganizacji w KGMO, na mocy rozkazu organizacyjnego nr 039/org MBP z dnia 29 maja 1954 r., zmieniono strukturę etatową jednostek Komendy, do której weszły: Oddział I Organizacyjno-Ogólny, Oddział II Służby Zewnętrznej, Oddział III Służby Kryminalnej, Oddział IV do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, Oddział Śledczy, Oddział Szkoleniowy, Oddział Kadr, Główny Inspektorat ORMO, Biuro do Szczególnych Zleceń Komendanta Głównego MO, Biuro Rejestracji Cudzoziemców, Komendantura Gmachu, Batalion Specjalny; zlikwidowano: Oddział VI Specjalny, Inspektorat KGMO, Centralę Wewnętrzną KGMO, Batalion Szkoleniowo-Rezerwowy. Rozkazem organizacyjnym MBP nr 041/org z dnia 7 czerwca 1954 r. zlikwidowano w KGMO Centralne Biuro Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych, Główne Biuro Adresowe CBELiDO KGMO i zorganizowano z nich Oddział Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych KGMO. Rozkazem organizacyjnym MBP nr 051/org z dnia 21 czerwca 1954 r. zorganizowano w KGMO Inspektorat ds. Zaopatrzenia, Wydział Administracyjno-Gospodarczy, i Samodzielny Wydział Finansowy. Rozkazem organizacyjnym MBP nr 080/org z dnia 13 września 1954 r. zlikwidowano w Samodzielnym Wydziale Naukowo-Technicznym KGMO Dział Ekspertyzy śladów linii papilarnych, śladów narzędzi włamań itp. i utworzono tam: Dział Ekspertyz daktyloskopijnych, Dział ekspertyz śladów, narzędzi włamań itp. Zmiana podporządkowania MO spowodowania rozwiązaniem MBP i powołaniem MSW nie odbiła się dalece na strukturach KGMO; jednostki administracyjno-logistyczne i kryminalistyczne, potrzebne do funkcjonowania MO, które zostały przeniesione do MBP w 1949 r., zostały w l. 1953-1954 odtworzone, a struktura obowiązków powierzonych MO przez akty prawne nie zmieniła się. Spowodowało to, że struktura KGMO ustabilizowała się do czasu rozpoczęcia procesu ponownej integracji jej struktur ze strukturami MSW, jako rozpoczął się w połowie lat 60. XX w. Wyjątkami były utworzone Oddziały KGMO: Oddział V Kolejowej MO, Oddział Finansowy, Oddział Szkół. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 011/KG/56 z dnia 3 maja 1956 r. zreorganizowano struktury KGMO i formalnie zlikwidowano Oddział I (organizacyjny), Oddział II (Służby Zewnętrznej), Oddział III (Służby Kryminalnej), Oddział IV (do walki z przestępstwami gospodarczymi), Oddział V Kolejowej MO, Oddział Śledczy (z wyjątkiem Zakładu Kryminalistyki), Oddział Kadr, Oddział Szkół, Oddział ELiDO, Oddział Finansowy, Główny Inspektorat ORMO, BRC, Biuro do szczególnych zleceń, Samodzielny Wydział Kultury i Oświaty, Redakcja „W Służbie Narodu”, Komendantura Gmachu, Kwatermistrzostwo MO, Wydział Administracyjno-Gospodarczy, Inspektorat Kontroli Ruchu Drogowego, Grupę Polityczną (nie zlikwidowano etatów jednostek: Sekcji elementu przestępczego w Wydziale Kartoteki i Ewidencji Operacyjnej Oddziału I, Biura Adresowego w Oddziale ELiDO), wyłączono z etatu KGMO: Zakład Kryminalistyczny (dotąd w Oddziale Śledczym), Garaż Garnizonu Warszawskiego, Centralne Warsztaty Garnizony Warszawskiego, Centralne Magazyny KGMO w Łodzi i zreorganizowano jako jednostki podległe KGMO (bez zmiany nazw). Tym samym rozkazem od nowa zorganizowano Oddział I (Organizacji i Ewidencji), Oddział III (Służby Milicyjnej), Oddział III (Służby Kryminalnej), Oddział Ewidencji Ludności i Dowodów, Oddział Kadr i Szkolenia, Oddział Finansowy, Kwatermistrzostwo MO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 012/kg/57 z dnia 15 III 1957 utworzono Inspektorat Komendanta Głównego MO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 020/KG/57 z dnia 20 kwietnia 1957 z dniem 1 maja 1957 r. zlikwidowano Oddział Kadr i Szkolenia i zorganizowano osobne: Oddział Szkolenia KGMO, Biuro do Szczególnych Zleceń Komendanta Głównego, Redakcję „W Służbie Narodu”, Oddział Kadr KGMO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 024/KG/57 z dnia 28 maja 1957 r. zorganizowano Biuro Ewidencji Operacyjnej Oddziału I KGMO z dniem 1 czerwca 1957 w składzie: Kierownictwo, Sekcja Ogólna (Dział segregacji i ekspedycji, Dział układu kartotecznego), Wydział Ewidencji Operacyjnej (Sekcja ewidencji sieci i spraw agenturalnych, Sekcja publikacji poszukiwań ogólnokrajowych i przedmiotów), Główne Biuro Adresowe (Dział liter A-J, Dział liter J-M, Dział liter N-R, Dział liter S-Z, Brygada Awaryjna), w Zakładzie Kryminalistycznym KGMO utworzono Sekcję centralnej registratury daktyloskopijnej. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 038/kg/57 z dnia 2 października 1957 r. nadano strukturę etatową Oddziałowi IV KGMO, do którego weszły: Kierownictwo, Kancelaria, Wydział I do walki z przestępstwami w przemyśle, Wydział II do walki z przestępstwami w handlu, Wydział III do walki z przestępstwami w rolnictwie, Wydział IV do walki z przestępstwami dewizowymi i w handlu zagranicznym, Wydział V dochodzeniowy. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 043/KG/57 z dnia 11 października 1957 r. powołano Oddział Dochodzeniowy w składzie: Kierownictwo, Sekretariat, Wydział I Dochodzeniowy, Wydział II Nadzoru. Oddział Dochodzeniowy utworzono z przekazanych z Oddziału Służby Kryminalnej Inspektoratu Dochodzeniowego, z Oddziału IV Wydziału V Dochodzeniowego. Zarządzeniem nr 88 MSW z dnia 17 maja 1958 r. uregulowano organizację i podstawowe zadania Zakładu Kryminalistyki KGMO, ustalono podział Zakładu na Działy: Badań Broni, Chemii i Biologii, Daktyloskopii i innych Środków Identyfikacji Osób, Badań Dokumentów, Badań mechanoskopijnych, Laboratorium Fotograficzne, Inspektorat, Redakcję Wydawnictw Naukowych, Bibliotekę Naukową. Zarządzeniem nr 0127/60 MSW z dnia 12 lipca 1960 r. z dniem 1 lipca 1960 r. powołano Biuro Rejestracji Cudzoziemców w składzie MSW i zlikwidowano BRC w Oddziale Ewidencji Ludności i Dowodów KGMO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 023/KG/60 z dnia 14 grudnia 1960 r. z dniem 1 stycznia 1961 zorganizowano Biuro Dyżurnych KGMO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 018/KG/60 z dnia 13 października 1960 r. w zw. z zaleceniem kolegium MSW i decyzją MSW z dnia 17 września 1960 r. podporządkowano Komendzie Głownej MO Batalion Specjalnego KMO m. st. Wwy. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 013/KG/61 z dnia 14 lipca 1961 r., z dniem 1 sierpnia 1961 zlikwidowano Oddział Kolejowej MO KGMO i utworzono Oddział V KGMO (do walki z przestępstwami gospodarczymi w transporcie publicznym i łączności); z kolei rozkazem organizacyjnym KGMO nr 011/KG/61 z dnia 12 lipca 1961 z dniem 1 sierpnia 1961 r. zreorganizowano Oddział IV (do walki z przestępstwami gospodarczymi). Zgodnie ze strukturą etatową KGMO w 1962 r., w Komendzie istniały m.in. Kwatermistrzostwo, Oddział I Organizacji i Ewidencji, Oddział II Służby Milicyjnej, Oddział III Służby Kryminalnej, Oddział IV do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, Oddział V do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi w Transporcie Publicznym i Łączności, Inspektorat Komendanta Głównego MO, Biuro Dyżurnych, Biuro Wojskowe, Batalion Specjalny, Oddział VI Łączności, Oddział VII dochodzeniowy, Oddział Szkolenia, Oddział Kadr, Redakcja „W Służbie Narodu”. W 1964 r. rozkazem organizacyjnym KGMO nr 014/KG/64 z dnia 25 listopada 1964 r. przekazano Zarządowi Łączności MSW centralę telefoniczną KGMO, i połączono magazyny ZŁ MSW i Oddziału Łączności KGMO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 013/KG/64 z 28 października 1964 r. rozbudowano Zakłady Kryminalistyki: Dział IV (fizyko-chemii) podzielono na Działy: Dział IV (Fizyko-chemii), Dział V (biologii), Dział VIII (badań techniki kryminalistycznej), zmieniono dotychczasową numerację Działu V na Dział VI (daktyloskopii i innych środków identyfikacji osób), i Działu VI na Dział VII (badań wypadków specjalnego znaczenia). Na mocy rozkazu organizacyjnego KGMO nr 013/KG/65 z dnia 30 października 1965 r. (w ślad za zarządzeniem organizacyjnym nr 0137/org MSW z dnia 20 października 1965 r.) z dniem 15 października 1965 r. zlikwidowano Biuro Wojskowe KGMO. Rozkazem organizacyjnym KGMO nr 010/KG/65 z dnia 22 października 1965 r. zlikwidowano Kwatermistrzostwo MO, Oddział Finansowy KGMO, etaty pracowników kontraktowych Wydziału Administracyjno-Gospodarczego Kwatermistrzostwa MO, Służby Samochodowej i Garażu KGMO. W grudniu 1965 r. nastąpiła likwidacja Oddziału V (do walki z przestępstwami gospodarczymi w transporcie i łączności) KGMO, którego struktury i kompetencje włączono do Oddziału do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi. Zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 89/65 z dnia 17 września 1965 r. o organizacji i zakresie działania Zakładu Kryminalistyki Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej i laboratoriów kryminalistycznych komend wojewódzkich Milicji Obywatelskiej (równorzędnych) potwierdzono funkcjonowanie Zakładu Kryminalistyki na prawach Oddziału KGMO i ogólnie określono jego zadania i ustrój. W skład ZK KGMO wchodziły wg ww. zarządzenia laboratoria (w tym wymienione Laboratorium Fotograficzne), pracownie specjalistyczne, Redakcja Wydawnictw Naukowych oraz aparat pomocniczy: kancelaria, sekretariat, biblioteka naukowa, referat gospodarczy. Przy ZK KGMO powołano Radę Naukową. Zarządzenia nr 19/71 MSW z dnia 4 lutego 1971 w sprawie ewidencji kryminalno-rozpoznawczej w MO i nr 101/72 MSW z dnia 25 września 1972 r. regulowały kwestie rejestracji daktyloskopijnej, łusek, pocisków, broni utraconej oraz dokumentów anonimowych. Kartoteki i zbiory techniczne w ZK KGMO (w szczególnosci Kartoteka Dokumentów Anonimowych) były - za pośrednictwem ZK KGMO - wykorzystywane do ekspertyz i działań operacyjnych i sledczych SB. Od 1965 r. postępowała integracja ogniw KGMO ze strukturami MSW. W pierwszej kolejności doszło do przeniesienia funkcji logistycznych do odpowiednich struktur MSW, przede wszystkim na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 0125/65 z dnia 14 grudnia 1965 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Administracyjno-Gospodarczego (które powierzało ZAG MSW zaopatrzenie KGMO w środki materialne, pieniężne, transport i usługi, i ochronę obiektów Komendy), oraz towarzyszącej serii zarządzeń ministra spraw wewnętrznych regulujących zakresy działalności ogniw logistyczno-finansowych w odniesieniu do wszystkich jednostek resortu spraw wewnętrznych (zarządzenie nr 0126/65 z dnia 14 grudnia 1965 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu Inwestycji MSW, zarządzenie nr 0127/65 z dnia 14 grudnia 1965 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu Finansowego MSW, zarządzenie nr 0130/65 z dnia 23 grudnia 1965 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Transportu MSW, zarządzenie nr 0131/65 z dnia 23 grudnia 1965 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Centralnego Zarządu Służby Zdrowia MSW, zarządzenie nr 0132/65 z dnia 23 grudnia 1965 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Zaopatrzenia MSW; por. także uprzednie zarzadzenie ministra spraw wewnętrznych nr 06/65 z dnia 4 lutego 1965 r. Ws. nadania regulaminu organizacyjnego Zarządowi Łączności MSW, które podporządkowywało Oddział Łączności KGMO ZŁ MSW). Następnie do Biura „C” MSW na mocy zarządzenia organizacyjnego ministra spraw wewnętrznych nr 03/org z dnia 9 stycznia 1967 r. włączono Biura Ewidencji Operacyjnej Oddziału I KGMO, a na mocy zarządzenia organizacyjnego nr 080/org z dnia 27 czerwca 1967 r. kartotekę rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa (dotychczas znajdującej się w Biurze Kryminalnym KG MO); archiwum operacyjne KGMO znalazło się w Wydziale II Biura „C” MSW, centralna kartoteka rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa oraz centralna kartoteka osób poszukiwanych oraz kancelaria registratury MO znalazły się w Wydziale VI Biura „C” MSW, Centralne Biuro Adresowe oraz Centralna Kartoteka Kryminalna znalazły się w Wydziale VII Biura „C” MSW. Sprawy kadrowe oraz szkoleniowe KGMO i ogniw jej podległych zostały powierzone Departamentowi Kadr i Szkolenia MSW; zgodnie z ogłoszonym zarządzeniem nr 02/66 dyrektora gabinetu Ministra MSW z dnia 30 marca 1966 r. tekstem jednolitym regulaminu organizacyjnego Departamentu Kadr i Szkolenia MSW (wprowadzonego zarzadzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 0196/63 z dnia 10 grudnia 1963 r.), Departament Kadr i Szkolenia MSW odpowiadał za sprawy kadrowe i wyszkolenia funkcjonariuszy MO, w tym KGMO. Reorganizacja na mocy zarządzenia organizacyjnego ministra spraw wewnętrznych nr 020/org z dnia 23 lutego 1967 r. Departamentu Kadr i Szkolenia Zawodowego MSW objęła m.in. włączenie do struktur nowoutworzonego Departamentu Szkolenia i Wydawnictw MSW również struktur odpowiedzialnych za szkolenie funkcjonariuszy MO, redakcji „W Służbie Narodu” i ogniw „kulturalno-oświatowych” KGMO, a do struktur Departamentu Kadr MSW struktur odpowiedzialnych za kwestie personalne w MO, uprzednio wchodzących w skład Kwatermistrzostwa Oddziału I KGMO oraz Oddziału Kadr KGMO. W ten sposób piony KGMO: administracyjne, logistyczne oraz ewidencji operacyjnej i archiwum zostały włączone w całości do struktur MSW; jedynie Zakład Kryminalistyki, dzięki specyficznej strukturze zadań oraz okoliczności, iż pozostałe piony operacyjno techniczne resortu spraw wewnętrznych znajdowały się w strukturach SB, pozostał ogniwem MO. Kolejnym etapem integracji KGMO w strukturach MSW było przekształcenie i reorganizacja w 1967 r. istniejących Oddziałów KGMO w Biura MSW. Utworzono wówczas Biura: Prewencji i Ruchu Drogowego (następnie podzielone na Biuro Prewencji i Biuro Ruchu Drogowego), Kryminalne, do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, Biuro Dochodzeniowo-Śledcze, Biuro Operacyjne, Oddział Kontroli, Badań i Analiz KGMO (przekształcony następnie w Biuro Kontroli i Analiz MSW); swoją nazwę utrzymał Zakład Kryminalistyki KGMO. Biuro Prewencji i Ruchu Drogowego (przekształcone z Oddziału Służby Zewnętrznej KGMO) prowadziło prace kontrolne i sztabowe wobec ogniw porządkowych MO, Biuro Operacyjne pełniło rolę jednostki planistycznej i sztabowej, Biuro Kryminalne poniekąd kontynuowało rolę Oddziału Służby Kryminalnej, tj. odpowiadało za prowadzenie pracy operacyjno-dochodzeniowej, własnej sieci TW, spraw operacyjnych, przeprowadzanie kombinacji operacyjnych etc., Biuro Kontroli i Analiz objęło funkcje nadzorcze, analityczne i statystyczne d. Oddziału I, Biuro do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi (przekształcone z Oddziału do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi KGMO) miało zakres czynności w ramach swego zakresu zadań identyczny z zakresem czynności Biura Kryminalnego. Podporządkowanie w ramach ministerstwa Głównego Inspektoratu Ochrony Przemysłu komendantowi głównemu MO (m.in. na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 02/67 z dnia 6 stycznia 1967 r. ws. regulaminu organizacyjnego Głównego Inspektoratu Ochrony Przemysłu MSW, oraz kolejnych zarządzeń o podporządkowaniu jednostek organizacyjnych MSW, gdzie komendanta głównego MO z zasady wskazywano jako nadzorującego KGMO i GIOP) oraz specyficzny zakres czynności GIOP przyczyniły się do ustalenia ścisłej współpracy pomiędzy inspektoratem i biurami wchodzącymi w skład KGMO. Struktura powyższa utrzymała się także po wejściu w życie ustawy o urzędzie ministra spraw wewnętrznych, faktycznie podsumowującej proces integracji KGMO ze strukturami MSW; m.in. na mocy zarządzenia nr 051/85 ministra spraw wewnętrznych z dnia 18 lipca 1985 r. w sprawie zakresu działania kierownictwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wymieniało jednostki podległe Komendantowi Głównemu MO i wchodzące tym samym w skład Służby Milicji MSW: Biuro Prewencji, Biuro Ruchu Drogowego, Biuro Kryminalne, Biuro do Walki z Przestępczością Gospodarczą, Biuro Dochodzeniowo–Śledcze, Biuro Operacyjne, Biuro Kontroli i Analiz, Zakład Kryminalistyki. Struktura ta nie uległa zmianie do 1989 r., gdy Zakład Kryminalistyki został przekształcony w Instytut Kryminalistyki.

Akta wytwarzane w KGMO były przechowywane we własnych składnicach akt (Biurze Ewidencji Operacyjnej Oddziału I KGMO) do 1967 r., tj. do włączenia archiwum i ewidencji operacyjnej KGMO w skład Biura "C" MSW; akta personalne były przechowywanie w Oddziale Kadr KGMO do jego likwidacji, gdy zostały przekazane do Departamentu Kadr i Szkolenia MSW. Od 1967 r. akta personalne i administracyjne KGMO archiwizowane były w Wydziale IV Biura "C" MSW, akta operacyjne w Wydziale II Biura "C" MSW. Po likwidacji SB (której strukturą było Biuro "C" MSW) archiwalia proweniencji KGMO znalazły się w Centralnym Archiwum MSWiA oraz w archiwum Komendy Głównej Policji, z których to instytucji przekazywano je do BUiAD IPN.

Spuścizna aktowa KGMO w zasobie archiwalnym BUiAD IPN składa się przeważnie z akt personalnych funkcjonariuszy i pracowników cywilnych Komendy oraz pewnej liczba akt o charakterze administracyjnym, przekazanych przez Komendę Główną Policji, a także istotnej liczby akt o charakterze administracyjnym, przekazanych pierwotnie przez Oddziały KGMO wzgl. Biura wchodzące w skład KGMO do Wydziału IV Biura „C” MSW. W skład akt proweniencji KGMO przechowywanych w IPN wchodzi również dokumentacja natury administracyjnej, m.in. zbiory aktów normatywnych MBP i MSW dotyczących MO, dokumentacja organizacyjna, jak np. rozkazy i rozkazy organizacyjne komendanta głównego MO, etaty, tabele zaszeregowań, instrukcje, dokumentacja inwestycyjna i budżetowa itp., itd., wreszcie dokumentacja narad i odpraw, sprawozdawczość, statystyki przestępczości, obszerna kolekcja ekspertyz Zakładu Kryminalistyki, a także (głównie w spisach przekazanych do Biura „C” MSW przez Biuro Prewencji oraz Biuro Kontroli i Analiz) dokumentacja tycząca się prac analitycznych, planistycznych oraz działań związanych z ‘ochroną porządku i bezpieczeństwa’, organizacją prac ZOMO i ORMO. Szczególne miejsce zajmuje zachowana dokumentacja związana z udziałem MO w zwalczaniu oddziałów podziemia niepodległościowego oraz jej roli w wydarzeniach czerwcowych 1956 r. w Poznaniu, wydarzeniach w Zielonej Górze i Nowej Hucie w 1960 r., w Toruniu w 1961 r., a także dokumentacja dot. ewidencji ludności (wśród niej także dokumentacja przymusowej ewidencji ludności romskiej), kolekcja fotokopii wyroków wydawanych przez sowieckie organy jurysdykcyjne dotyczących osób repatriowanych do Polski z ZSRS, oraz dokumentacja dotycząca działalności związków zawodowych w MO w l. 1980-1983. Wśród głównych jednostek KGMO, których spuścizna znalazła się w IPN, są Oddział Finansowy KGMO, Oddział Ewidencji Ludności i Dowodów Osobistych KGMO, Oddział Kadr KGMO, Oddział Łączności KGMO, Biuro Dyżurnych KGMO, Oddział I KGMO, Zakład Kryminalistyki KGMO, Biuro Prewencji MSW, Biuro Kontroli i Analiz MSW.

Majer P., Milicja Obywatelska 1944–1957. Geneza, organizacja, działalność, miejsce w aparacie władzy, Olsztyn 2004. Majer P., Milicja Obywatelska w systemie organów władzy PRL (zarys problematyki i źródła), Toruń 2003. Księga bezprawia. Akta normatywne kierownictwa resortu bezpieczeństwa publicznego (1944-1956), wyb. i opr. B. Kopka, Warszawa 2011 Pączek T., Struktura organizacyjna Milicji Obywatelskiej w Słupsku i powiecie słupskim w latach 1945-1954, w: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, nr 1 (7), 2009. Jakubowski Z, Organy bezpieczeństwa i porządku publicznego w PRL, Warszawa 1984 (ZPW MSW), IPN BU 430/102. Czterdziestolecie Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa. materiały z konferencji zorganizowanej 4-5 VI 1984, Warszawa 1984 (ASW), (IPN BU 430/100). AIPN: IPN BU 165/5, IPN BU 100/1, IPN BU 100/2, IPN BU 100/3, IPN BU 100/4, IPN BU 100/5, IPN BU 100/6, IPN BU 100/7, IPN BU 100/8, IPN BU 100/9, IPN BU 100/10, IPN BU 100/11, IPN BU 1572/2696, IPN BU 1572/2694, IPN BU 1595/80, IPN BU 1572/2693, IPN BU 1572/2697, IPN BU 1585/11194.