Zespół / zbiór

Wyższa Szkoła Oficerska im. gen. Franciszka Jóźwiaka "Witolda" w Szczytnie [1954] 1972-1989 [1990]

Polska Rzeczpospolita Ludowa

Wyższe Szkoła Oficerska im. gen. Franciszka Jóźwiaka „Witolda” została powołana na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 września 1972 r. w sprawie utworzenia wyższej szkoły oficerskiej resortu spraw wewnętrznych (Dz.U. PRL 1972, nr 38, poz. 249). WSO wg tego rozporządzenia miała prowadzić działalność dydaktyczno-wychowawczą o specjalizacji „prawno-administracyjnej oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego”. Celem działania WSO miało być „kształcenie i wychowanie kadr na potrzeby resortu spraw wewnętrznych, przygotowywanych do objęcia stanowisk oficerskich”. Nadzór nad szkołą miał sprawować zgodnie z zapisami ustawy z dnia 5 listopada 1958 r. o szkolnictwie wyższym minister spraw wewnętrznych. Program nauczania w zakresie przedmiotów zawodowych miał ustalać minister spraw wewnętrznych, dla przedmiotów innych niż zawodowe – minister spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem nauki, szkolnictwa wyższego i techniki. WSO miała wydawać swoim absolwentom dyplomy ukończenia wyższych studiów zawodowych ze specjalizacją prawno-administracyjną oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, uprawniające do ubiegania się o przyjęcie na studia magisterskie administracji na uniwersytetach oraz o przyjęcie na studia magisterskie w Akademii Spraw Wewnętrznych. Powołanie WSO w istocie polegało na przemianowaniu i częściowym zreorganizowaniu Szkoły Oficerskiej Milicji Obywatelskiej w Szczytnie (od 1971 r. im. gen. F. Jóźwiaka „Witolda”), funkcjonującej tam od 1954 r., początkowo jako Ośrodek Szkolenia Oficerów MO (instytucjami poprzedzającymi SOMO były kolejno: Szkoła Oficerów Polityczno-Wychowawczych MO i Szkoła Oficerów Liniowych MO w Lublinie działające w l. 1944-1945, Centralna Szkoła Oficerów Liniowych MO w Łodzi, działająca w 1945 r., Szkoła Oficerska MO i Centrum Wyszkolenia MO w Słupsku, działające w l. 1946-1954). Zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 116/72 z dnia 28 października 1972 r. w sprawie zatwierdzenia i wprowadzenia do użytku służbowego programu nauczania w Wyższej Szkole Oficerskiej im gen. Franciszka Jóźwiaka – „Witolda” w Szczytnie zatwierdzony został program nauczania w WSO. Regulamin studiów w WSO w Szczytnie został wprowadzony zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 117/72 z dn. 28 października 1972 r. w sprawie ustalenia regulaminu studiów w wyższych szkołach oficerskich resortu spraw wewnętrznych. Zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 139/72 z dnia 13 grudnia 1972 r. WSO w Szczytnie i WSO w Legionowie otrzymały wspólny statut. Wg tego statutu, WSO były „samodzielnymi jednostkami organizacyjnymi w strukturze MSW”. Jako podstawowe zadania szkół resortu statut wymieniał „umacnianie porządku publicznego i bezpieczeństwa PRL”, „wychowywanie podchorążych na aktywnych oraz ideowych obywateli PRL, obrońców jej ustroju i bezpieczeństwa”, „kształcenie podchorążych w zakresie nauk społeczno-politycznych, prawnych, ekonomicznych i specjalistycznych w celu przygotowania ich do objęcia stanowisk oficerskich w resorcie spraw wewnętrznych”, „prowadzenie badań w zakresie taktyki i metodyki zwalczania przestępstw, zapobiegania im oraz wykorzystanie wyników tych badań w pracy dydaktycznej”, „upowszechnienie dorobku oraz tradycji Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej”. Zgodnie ze statutem, komendant WSO pełnił jednocześnie funkcję rektora szkoły. Poza komendantem szkoły, statut wymieniał następujące stanowiska i struktury WSO: zastępcę komendanta ds. dydaktycznych, zastępcę komendanta ds. polityczno-wychowawczych, zastępcę komendanta ds. administracyjno-gospodarczych, Radę Naukową szkoły, dowódców kursów, cykle przedmiotowe, kierowników cykli przedmiotowych, Lektorat Języków Obcych, Bibliotekę i Oddział Planowania Procesu Nauczania i Pomocy Naukowych. W skład Rady Naukowej mieli wejść komendant, zastępcy komendanta, sekretarz KU PZPR, kierownicy cykli, kierownik lektoratu języków obcych, kierownik biblioteki, profesorowie i docenci szkoły, profesorowie i docenci innych uczelni powołani przez ministra spraw wewnętrznych, kierownik oddziału planowania procesu nauczania i pomocy naukowych oraz przedstawiciele nauczycieli akademickich szkoły. Wg etatu nr 025/2 wprowadzonego zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 023/org z dn. 6 marca 1973 r., z mocą od dnia 1 stycznia 1973 r., WSO w Szczytnie uzyskała strukturę składającą się z Kierownictwa (w skład wchodził komendant WSO, zastępca komendanta ds. dydaktycznych, zastępca komendanta ds. polityczno-wychowawczych, zastępca komendanta ds. administracyjno-gospodarczych, sekretarz KZ PZPR i inspektor ds. MOB), Cyklu I Społeczno-Politycznego, Cyklu II Pracy operacyjnej, Cyklu III Kryminalistyki, Cyklu IV Prawa karnego, Cyklu V Służby zewnętrznej i ruchu drogowego, Cyklu VI Prawa państwowego, cywilnego i dyscyplin pokrewnych, Cyklu VII Szkolenia wojskowego i WF, Lektoratu języków obcych, Oddziału Planowania Procesu Nauczania i Pomocy Naukowych, Biblioteki, Sekcji Kulturalno-Oświatowej, Pododdziałów Szkolnych, Samodzielnej Sekcji Kadr, Samodzielnej Sekcji Finansowej, Samodzielnej Sekcji Łączności, Sekcji Żywnościowej, Sekcji Kwaterunkowo-Budowlanej, Sekcji Zaopatrzenia, Sekcji Transportowej, Ambulatorium i Izby Chorych, Sekcji Ogólnej. Zarządzeniem nr 6 dyrektora Departamentu Finansów MSW z dn. 22 grudnia 1973 r. w sprawie utworzenia w Wyższej Szkole Oficerskiej im. gen. Fr. Jóźwiaka – Witolda w Szczytnie gospodarstwa pomocniczego utworzono w WSO gospodarstwo pomocnicze typu „E” pod nazwą „Brygada Remontowo-Budowlana”. W 1975 r. funkcjonował przy WSO Zakład Produkcji Rolno-Hodowlanej, przy Ambulatorium i Izbie Chorych okresowo Ośrodek Wczasowy Wałpusz. Zarządzeniem organizacyjnym MSW nr 044/org z dn. 1 listopada 1976 r. z dniem 16 listopada 1976 r. zlikwidowano Sekcję Kwaterunkowo-Budowlaną i utworzono Samodzielną Sekcję Inwestycji i Remontów oraz Sekcję Administracyjno-Gospodarczą. W 1973 r. powołano na mocy statutu WSO nieetatowe struktury szkoły: Radę Naukową i Radę Funkcjonariuszy. Nowy etat WSO nr 025/3, wprowadzony zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 019/org z dnia 24 marca 1981 r. (obowiązujący od dnia 1 grudnia 1980 r.) nie wprowadzał poważniejszych zmian do ogólnej struktury szkoły. Zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 017/org z dnia 16 lutego 1982 r. z dniem 15 lutego 1982 r. utworzono w Kierownictwie WSO stanowisko zastępcy komendanta ds. liniowych. Zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 055/org z dnia 1 marca 1983 r. utworzono w Kierownictwie WSO stanowisko inspektora ds. socjalnych. Zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 0130/org z dn. 27 grudnia 1984 r. z dniem 15 grudnia 1984 r. w Kierownictwie WSO utworzono stanowisko st. inspektora ds. ochrony funkcjonariuszy. Zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 024/org z dniem 1 sierpnia 1984 r. przemianowano Ambulatorium i Izbę Chorych na Wydział Zdrowia z Izbą Chorych. Zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 0191/org z dniem 15 grudnia 1983 r. utworzono w WSO Studium Zaoczne. W latach 80tych funkcjonował przy WSO także Pododdział Centralnego Podporządkowania ZOMO. Podstawa prawna funkcjonowania WSO uległa częściowo zmianie na skutek wejścia w życie nowej ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym, która obejmowała swoją mocą uczelnie wyższe poza tymi nadzorowanymi przez ministrów spraw wewnętrznych i obrony narodowej(art. 5), i stanowiła (art. 229), że do szkół wyższych podległych ministrowi spraw wewnętrznych stosuje się przepisy ustawy z dnia 31 marca 1965 r. (z późn. zm.) o wyższym szkolnictwie wojskowym. Zarządzenie organizacyjne ministra spraw wewnętrznych nr 070/org z dnia 30 września 1987 r. (z mocą od dnia 1 października 1987 r.) unieważniło dotychczasowy etat szkoły i wprowadziło nowy etat nr 025/3, który obowiązywał do 30 września 1989 r. (tj. gdy WSO formalnie było już Wydziałem Porządku Publicznego ASW). Wg ww. etatu, dotychczasowe Cykle zostały przemianowane na Katedry i częściowo zmieniono ich podział merytoryczny. WSO składał się odtąd z Kierownictwa (w składzie: komendant szkoły, zastępca komendanta ds. dydaktyczno-naukowych, zastępca komendanta ds. polityczno-wychowawczych, zastępca komendanta ds. liniowych, zastępca komendanta ds. administracyjno-gospodarczych, sekretarz KU PZPR, st. inspektor ds. ochrony funkcjonariuszy, inspektor ds. MOB), Katedry Nauk Społeczno-Politycznych, Katedry Pracy Operacyjnej, Katedry Kryminalistyki, Katedry Nauk Prawnych, Katedry Porządku Publicznego, Katedry Wyszkolenia Wojskowego i WF, Studium Zaocznego, Studium Języków Obcych, Biblioteki Głównej, Oddziału Polityczno-Wychowawczego, Oddziału Zabezpieczenia Procesu Nauczania, Samodzielnej Sekcji Kadr, Samodzielnej Sekcji Finansów, Samodzielnej Sekcji Zaopatrzenia, Samodzielnej Sekcji Administracyjno-Gospodarczej, Samodzielnej Sekcji Żywnościowej, Samodzielnej Sekcji Transportu, Samodzielnej Sekcji Inwestycji i Remontów, Samodzielnej Sekcji Łączności, Pododdziałów Szkolnych, Wydziału Zdrowia z Izbą Chorych. Zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych nr 039/org z dniem 1 kwietnia 1988 r. utworzono w WSO Samodzielną Sekcję Informatyki. Zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 05/88 z dnia 2 lutego 1988 r. WSO otrzymała nowy statut. Jako podstawowe zadania WSO statut wymieniał „kształcenie i wychowanie kadr od objęcia stanowisk oficerskich w Milicji Obywatelskiej”, „wychowywanie słuchaczy w duchu patriotyzmu i internacjonalizmu, w wierności ideom PZPR, zaangażowania w sprawę wszechstronnego rozwoju socjalistycznej ojczyzny, umacniania jej konstytucyjnych zasad ustrojowych, bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego”, rozwijanie u słuchaczy cech osobowych zgodny z zasadami etyki zawodowej, a zwłaszcza praworządności, zdyscyplinowania, dyspozycyjności oraz przejawiania twórczej inicjatywy”, „kształcenie słuchaczy na wysoko kwalifikowanych oficerów MO, mających wszechstronną wiedzę zawodową oraz umiejętności organizatorskie”, „badanie efektów kształcenia i wychowywania przez szkołę oraz współuczestniczenie w badaniach w zakresie taktyki i metodyki zwalczania przestępczości, a także w innych badaniach naukowych na potrzeby MO oraz wykorzystywania wyników tych badań w pracy dydaktyczno-wychowawczej”, „upowszechnianie dorobku i szczytnych tradycji MO i SB”, „przygotowywanie słuchaczy do udziału w zadaniach specjalnych na rzecz likwidacji zagrożeń bezpieczeństwa państwa i przywracania naruszonego porządku publicznego”, „wykonywania zleconych zadań specjalnych”, „współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi resortu spraw wewnętrznych w zakresie dostosowywania programów kształcenia i praktyk słuchaczy do potrzeb MO, uwzględniających najnowsze osiągnięcia naukowe”. Statut wskazywał kategorie studiów prowadzonych w WSO, były to: stacjonarne i zaoczne wyższe studia zawodowe, stacjonarne studium oficerskie, kursy doskonalenia zawodowego oraz „inne kursy specjalistyczne”. Statut określał strukturę WSO jako bezwydziałową, z podziałem na katedry i studia. Jednostkami organizacyjnymi szkoły określonymi w statucie były: Oddział Polityczno-Wychowawczy, Oddział Zabezpieczenia Procesu Nauczania i pododdziały szkolne. Ponadto statut wymieniał Bibliotekę jako ‘jednostkę ogólnoszkolną”. Zgodnie z zapisami §12 statutu, na czele szkoły stał komendant, wspomagany przez zastępców. Do „kolegialnych organów szkoły” wg statutu należały Rada Naukowa przy komendancie szkoły i rada biblioteczna. W skład Rady Naukowej wejść mieli komendant szkoły wraz ze swoimi zastępcami, sekretarz KU PZPR, kierownicy katedr i studiów, profesorowie, docenci i doktorzy habilitowani wyznaczenia na stanowiska nauczycieli akademickich w WSO oraz profesorowie i docenci innych uczelni powołani „na mocy odrębnych przepisów”, kierownik Biblioteki Głównej WSO, przewodniczący ZU ZSMP, przedstawiciele nauczycieli akademickich, kadry dowódczej i słuchaczy szkoły oraz powołani przez komendanta szkoły przedstawiciele jednostek resortu spraw wewnętrznych współpracujących ze szkołą. Na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 6/88 z dnia 2 lutego 1988 r. w sprawie ustalenia regulaminu studiów w Wyższej Szkole Oficerskiej im. generała Franciszka Jóźwiaka – Witolda WSO otrzymała nowy regulamin studiów. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 1989 r. w sprawie zniesienia wyższych szkół oficerskich nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych (Dz.U. PRL 1989, nr 37, poz. 204) Wyższa Szkoła Oficerska im. gen. F. Jóźwiaka „Witolda” w Szczytnie (obok WSO im. F. Dzierżyńskiego w Legionowie) została zniesiona, tj. zlikwidowana. Faktycznie WSO w Szczytnie „dla zapewnienia ciągłości kształcenia niezbędnych kadr oficerskich SB i MO” na mocy zarządzeń ministra spraw wewnętrznych nr 50/89 z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie utworzenia wydziałów zamiejscowych Akademii Spraw Wewnętrznych, nr 72/89 z dnia 7 września 1989 r. w sprawie nadania Akademii Spraw Wewnętrznych w Warszawie statutu i regulaminu studiów oraz zarządzenia organizacyjnego ministra spraw wewnętrznych nr 0311/org z dnia 8 września 1989 r., z dniem 1 października 1989 r. stała się częścią ASW jako zamiejscowy Wydział Porządku Publicznego ASW w Szczytnie. Na mocy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1990 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Policji oraz zniesienia Akademii Spraw Wewnętrznych (Dz.U. 1990, nr 64, poz. 373) ASW została zlikwidowana, jednocześnie utworzono Wyższą Szkołę Policji w Szczytnie. Słuchacze b. Wydziału Porządku Publicznego ASW, o ile wyrazili na to zgodę, stali się słuchaczami WSP.

Biblioteka i akta zostały przekazane do IPN przez szkołę policyjną w Szczytnie.

W zasobie archiwalnym IPN (BUiAD w Warszawie i OBUiAD w Białymstoku) znajdują się publikacje pierwotnie znajdujące się w bibliotece WSO, a także akta personalne funkcjonariuszy i nieliczne materiały tyczące się działań WSO podczas stanu wojennego.

Wyodrębniono serie "Biblioteka", "Akta osobowe", "Akta administracyjne"

Z. Olejniczak, J. Kłóska, Wyższa Szkoła Oficerska MSW im. gen. F. Jóźwiaka-Witolda, jej historia i dzień dzisiejszy, Szczytno 1984; Wyższa Szkoła Policji 1990-1995: księga jubileuszowa z okazji 5 rocznicy powołania, red. M. Goettel, Szczytno 1995; Sł. Grabowski, P. Majer, A. Misiuk, 40 lat policyjnego szkolnictwa wyższego w Szczytnie, Szczytno 2012; 50-lecie oficerskiego szkolnictwa policyjnego w Szczytnie (1954-2004), red. nauk. M. Goettel, A. Misiuk, zesp. red. A. Babiński i inni, Szczytno 2004; 60 lat szkolnictwa policyjnego w Szczytnie (1954-2014), zesp. red. A. Babiński, D. Kamassa, A. Bryczkowska, B. Miszczuk , A. Rogala, Szczytno 2014; Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej im. gen. Franciszka Jóźwiaka-Witolda, red. nacz. W. Grupa (1972-1975), St. Jałoszyński (1975-1976), S. Biczysko (od 1976) , Szczytno 1974-1989; od 1979 r. nazwa pisma: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW im. gen. Franciszka Jóźwiaka-Witolda, od 1989 r. Zeszyty Naukowe Wydziału Porządku Publicznego ASW w Szczytnie. Dz.U. PRL 1972, nr 38, poz. 249; Dz.U. PRL 1989, nr 37, poz. 204; Dz.U. RP 1990, nr 64, poz. 373; IPN BU 1619/735; IPN BU 1619/617; IPN BU 1619/566; IPN BU 1619/695 [MSW II 81/607]; IPN BU 1619/668 [MSW II 81/580]; IPN BU 1619/641 [MSW II 81/553]; IPN BU 1619/605 [MSW II 81/518]; IPN BU 1619/1065; IPN BU 01143/125; IPN BU 1585/11449 [MSW II 11449]; IPN 1595/1807 [MSW II 10/2160]; IPN BU 55/33 T. 1, 3; IPN BU 1593/500 [MSW II 18615]; IPN BU 0859/433; IPN BU 0045/96; IPN BU 1593/159 [MSW II 18159]; IPN BU 01225/636; IPN BU 01254/123; IPN BU 01225/645; IPN BU 01138/236; IPN BU 1585/11946 [MSW II 11946]; IPN BU 1585/11159 [MSW II 11159].