Zespół / zbiór

Szkoła Ruchu Drogowego Milicji Obywatelskiej im. Franciszka Zubrzyckiego w Piasecznie [1955] 1965-1990

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1955-1989), Rzeczpospolita Polska (1990)

W połowie lat pięćdziesiątych XX w. kierownictwo resortu spraw wewnętrznych w komunistycznej Polsce podjęło decyzję o powołaniu ośrodka szkoleniowego, który miał przygotowywać kadry do pracy w milicyjnej służbie ruchu drogowego. Komendant Główny MO, rozkazem organizacyjnym nr 04/KG/55 z dnia 6 maja 1955 r. (wydanym na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 039/55), 15 maja 1955 r. utworzył Ośrodek Szkolenia Kadr Technicznych we Wrocławiu. Ze względu jednak na brak doświadczenia wykładowców, specjalistycznych programów i pomocy dydaktycznych, w pierwszym roku istnienia ośrodka szkolenia odbywały się w nikłym zakresie. W latach 1955 – 1956 wyszkolono zaledwie 629 funkcjonariuszy służby ruchu drogowego. W tej sytuacji, rozkazem organizacyjnym Komendanta Głównego MO nr 031/KG/56 z 25 października 1956 r., Ośrodek we Wrocławiu oraz istniejący Międzywojewódzki Kurs Przeszkolenia Szeregowych MO w Szczecinie zostały rozwiązane i przeorganizowane w jeden Ośrodek Szkolenia Służby Ruchu Drogowego z siedzibą w Iwicznej koło Warszawy. Ten Ośrodek, zbudowany wewnętrznie według etatu nr KG/Sz/010 z 25 października 1956 r., składał się z: Kierownictwa (Komendant szkoły i zastępca Komendanta), Kancelarii, Cyklu Politycznego, Cyklu Służby Milicyjnej, Cyklu Służby Ruchu, Cyklu Technicznego, Kompanii Szkolnej (dowódca, zastępca dowódcy), Sekcji Kadr, Kultury i Oświaty, jak również Ambulatorium, Kwatermistrzostwa (a. sekcja mundurowo-żywnościowa, b. sekcja kwaterunkowo-eksploatacyjna, c. stacja obsługi, warsztaty szkolne i garaż) i Samodzielnego Referatu Finansowego. Stan osobowy nowoutworzonego Ośrodka Szkolenia Służby Ruchu Drogowego wynosił 101 pracowników. Rozpoczynając działalność w Iwicznej, Ośrodek dysponował bardzo skromną bazą lokalową w postaci dwóch budynków oraz hali sportowej. Pierwszy kurs, w którym uczestniczyło 278 słuchaczy, rozpoczęto 24 listopada 1956 r. W 1957 r. Komendant Główny MO rozkazem organizacyjnym nr 045/KG/57 z 30 października tego roku zmienił dotychczasową nazwę na Ośrodek Szkolenia Milicji Obywatelskiej w Iwicznej koło Warszawy, jednocześnie unieważniając etat nr 031/KG/56 i wprowadzając w jego miejsce nowy etat nr KG/Sz/016. Według niego, struktura Ośrodka przedstawiała się następująco: 1) Kierownictwo, 2) Sekcja Ogólna, 3) Cykl Zagadnień Społeczno-Politycznych, 4) Cykl Służby Milicyjnej, 5) Cykl Służby Ruchu, 6) Batalion Szkolny, 7) Ambulatorium, 8) Samodzielny Referat Finansowy i 8) Kwatermistrzostwo. Etat ten sankcjonował włączenie do Kierownictwa stanowiska Kancelarii i starszego referenta planowania; utworzona zaś Sekcja Ogólna obejmowała maszynistkę, telefonistkę i służbę wartowniczą. Stan osobowy wynosił wtedy 130 pracowników. Nie wpłynęło to na istotne zmiany organizacyjne ani założenia programowe szkoły. Zwiększono jedynie ilość specjalizacji, dodając obok już funkcjonującego szkolenia specjalistów ruchu drogowego kursy przeszkolenia dzielnicowych, komendantów posterunków, kierowców i milicjantów. W latach 1961 – 1962 rozbudowano Ośrodek pod względem kadrowym. Najpierw, etatem nr KG/Sz/22 (wprowadzonym rozkazem organizacyjnym Komendanta Głównego MO nr 03/KG/61 z marca 1961 r.) rozszerzono skład osobowy do 141 pracowników, a w roku następnym, etatem nr KG/Sz/027 z 3 maja 1962 r. (wprowadzonym rozkazem organizacyjnym Komendanta Głównego MO nr 013/KG/62 z 1 czerwca 1962 r.), zwiększono go do 173 osób. Istotnych zmian organizacyjnych przy tym nie wprowadzono, z wyjątkiem usunięcia z Kwatermistrzostwa sekcji mundurowo-żywnościowej i utworzenia oddzielnej sekcji mundurowo-żywnościowej. Następnie, w 1963 r., przemianowano stację obsługi, warsztaty szkolne i garaż na Samodzielną Sekcję Transportową (rozkaz organizacyjny Komendanta Głównego MO nr 015/KG/63 z 1963 r.). Zmianom tym towarzyszyła rozbudowa i unowocześnienie bazy dydaktycznej Ośrodka. W 1965 r. rozkazem organizacyjnym KGMO nr 02/KG/65 skreślono z etatu nr KG/Sz/027 Sekcję Ogólną wprowadzając na jej miejsce Kancelarie Ogólną oraz powołano Sekcję planowania i pomocy naukowych. Natomiast kolejnym rozkazem organizacyjnym Komendanta Głównego MO nr 03/KG/65 z 27 kwietnia 1965 r. wprowadzono zmiany w etacie nr KG/Sz/027 powołując pierwszą w szkolnictwie resortowym pracownię psychotechniczną zajmująca się badaniem kierowców. W 10 rocznicę powstania Ośrodka, Komendant Główny MO na wniosek Komendanta Szkoły, pracowników i słuchaczy podjął decyzję (rozkaz KGMO nr 7/65 z 24 lipca 1965 r.) o przemianowaniu Ośrodka Szkolenia MO na Szkołę Ruchu Drogowego MO im. Franciszka Zubrzyckiego (dalej: SRD). Od tego czasu siedzibą Szkoły stało się Piaseczno, gdyż tereny należące administracyjnie do Iwicznej zostały do niego włączone. W drugiej połowie lat 60-ych XX w. w Szkole, oprócz kursów podstawowych, organizowano sympozja, narady i spotkania kierownictwa komend wojewódzkich MO poświęconych problematyce ruchu drogowego. W 1967 r. z Cyklu Służby Ruchu Drogowego skreślono pracownię psychotechniczną organizując Cykl Psychotechniczny według etatu nr KG/Sz/033 z 1967 r. Następnie, w 1968 r., zgodnie z zarządzeniem organizacyjnym MSW nr 070/org z 10 lipca 1968 r. (wprowadzającym etat nr KG/Sz/039 i unieważniającym dotychczas obowiązującego etatu nr KG/Sz/033), Cykle zmieniono na Wydziały. Struktura Szkoły przedstawiała się wówczas następująco: Kierownictwo, Wydział I – Polityczny i Pracy Kulturalno-Oświatowej, Wydział II – Ruchu Drogowego i Prewencji, Wydział III – Dochodzeniowy, Wydział IV – Techniki Samochodowej, Wydział V – Wyszkolenia Bojowego i WF, Sekcja Finansowa, Sekcja Żywnościowa, Sekcja Kwaterunkowo-Budowlana, Sekcja Zaopatrzenia, Sekcja Transportowa, Ambulatorium i Izba Chorych oraz Kancelaria. Stan osobowy wynosił 175 pracowników. Następnie według kolejnego etatu nr 029/1 – wprowadzonego zarządzeniem organizacyjnym nr 023/Org Kierownika Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Podsekretarza Stanu) z 06 marca 1973 r. utworzono dodatkowo: Sekcję Łączności, Sekcję Kadr, Referat Planowania i Pomocy Naukowych. W latach siedemdziesiątych zbudowano m.in. stację diagnostyczną, centralę telefoniczną oraz nawiązano współpracę z ASW polegającą na udostępnianiu części pomieszczeń. W 1975 r. poczyniono niewielkie zmiany w strukturze organizacyjnej Szkoły (zarządzenie organizacyjne Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0154/org. z 30 grudnia 1975 r.). Sekcje: finansową, żywnościową, zaopatrzenia i łączności przemianowano na samodzielne sekcje. Natomiast zarządzeniem organizacyjnym nr 019/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z 24 marca 1981 r. unieważniono etat Szkoły Ruchu Drogowego MO im. Franciszka Zubrzyckiego w Piasecznie nr 029/1 i wprowadzono nowy etatu nr 029/2 , który nie wprowadził żadnych istotnych zmian. Do 1983 r. w strukturze SRD nie zaszły poważniejsze zmiany poza utworzeniem przy kierownictwie stanowiska starszego inspektora ochrony funkcjonariuszy. W 1987 r. utworzono Wydział Zdrowia z Izbą Chorych, w miejsce Ambulatorium z Izbą Chorych. W 1990 r. powstała koncepcja utworzenia na bazie SRD – Centrum Kształcenia Specjalistów Drogowych, dzięki czemu miało być możliwe zwiększenie liczby słuchaczy do 500. Koncepcji tej jednak nie zrealizowano. 27 sierpnia 1990 r. na bazie materialnej i kadrowej czterech likwidowanych szkół: Wydziału Bezpieczeństwa Państwa ASW, Szkoły Ruchu Drogowego im. F. Zubrzyckiego w Piasecznie, Ośrodka Doskonalenia Kadr Kierowniczych w Łodzi oraz Szkoły Chorążych Biura "B" MSW w Warszawie utworzono Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. Ze SRD w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, utworzono Zakład Ruchu Drogowego.

Materiały archiwalne Szkoły Ruchu Drogowego MO im. Franciszka Zubrzyckiego w Piasecznie trafiły pierwotnie do Archiwum Zakładowego Centrum Szkolenia Policji skąd – bez żadnej ewidencji – 20 listopada 1990 r. przejęło je Centralne Archiwum MSW. Przejęte zostały razem z materiałami Wyższej Szkoły Oficerskiej (WSO). W sensie stanu uporządkowania był to rozsyp dokumentów SRD przemieszanych z aktami WSO. CA MSW przejęło tylko akta spraw zakończonych, które nie były potrzebne do pracy dydaktycznej Centrum Wyszkolenia Policji. Większa część programów, podręczników i skryptów pozostała w Centrum Wyszkolenia Policji w Legionowie. Po wejściu w życie ustawy o powołaniu Instytutu Pamięci Narodowej, materiały te zostały z CA MSWiA przekazane do Archiwum IPN.

Wśród materiałów dotyczących Szkoły Ruchu Drogowego MO im. Franciszka Zubrzyckiego w Piasecznie znajdują się m.in. akta przedstawiające organizację i rozwój szkolnictwa funkcjonariuszy MO zajmujących się ruchem drogowym rozpoczynając od Ośrodka Szkolenia Kadr Technicznych we Wrocławiu poprzez Ośrodek Szkolenia Służby Ruchu Drogowego, Ośrodek Szkolenia Milicji Obywatelskiej w Iwicznej koło Warszawy kończąc na Szkole Ruchu Drogowego MO im. Franciszka Zubrzyckiego w Piasecznie. Są to statuty, rozkazy i zarządzenia organizacyjne oraz regulaminy a także wewnętrzne rozkazy i zarządzenia komendantów i ich zastępców (zarządzenia personalne, rozkazy karne oraz rozkazy o zatarciu kar). Dokumentacja kadrowa SRD zawiera regulaminy pracy i premiowania pracowników cywilnych, nominacje i odznaczenia funkcjonariuszy kadry i słuchaczy Szkoły oraz sprawozdania z działalności Referatu Kadr z lat 1983, 1984, 1986-1990. Znajdują się tu także akta dotyczące pracy dydaktyczno-wychowawczej, doskonalenia zawodowego kadry Szkoły, programów szkolenia słuchaczy, praktyk kadry i słuchaczy, planowania i sprawozdawczości, płac, spraw socjalno-bytowych, imprez okolicznościowych i rocznic, Związków Zawodowych i PZPR oraz inne.

IPN BU 100/4, IPN BU 100/11, IPN BU 1059/9, IPN BU 1059/10, IPN BU 1585/5723, IPN BU 1593/385, IPN BU 1593/500, IPN BU 1633/4342