Archiwa IPN

Ustawa z 18.12.1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U.2023.102), ustawa z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U.2023.342).

Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach (dalej: DIPN w Kielcach) gromadzenie zasobu archiwalnego rozpoczęła w 2001 r. od przejęcia akt byłej Okręgowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Kielcach. Kolejnym etapem prac było przejmowanie materiałów archiwalnych z sądów i prokuratur, Policji, archiwów państwowych, archiwów wojskowych, aresztów śledczych i zakładów karnych oraz z Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego. W czerwcu i lipcu 2008 r. przejęte zostały z Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Krakowie materiały archiwalne i ewidencyjne byłej Służby Bezpieczeństwa z terenu obecnego województwa świętokrzyskiego. Obecnie zasób archiwalny DIPN w Kielcach wynosi 1859,46 mb (stan na dzień 30 czerwca 2021 r.). Na zasób archiwalny kieleckiej Delegatury składają się materiały wytworzone przez organy represji i administracji III Rzeszy Niemieckiej, wśród których znajdują się akta spraw karnych Sądu Specjalnego w Kielcach (Sondergericht in Kielce) z lat 1941-1942. Wśród materiałów dotyczących cywilnych organów bezpieczeństwa państwa znajdują się akta wytworzone m.in.: przez Komendę Wojewódzką Milicji Obywatelskiej w Kielcach ([1944] 1945-1954 [1990]) oraz podległe jej komendy powiatowe i komendy miejskie Milicji Obywatelskiej z terenu byłego województwa kieleckiego, składają się na nie akta operacyjne, administracyjne, osobowe (funkcjonariuszy, pracowników cywilnych, członków ORMO), opracowania, dzienniki ustaw, pozwolenia na broń, materiały ewidencyjne; przez Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Kielcach ([1932] 1983-1990 [1991]), które zawierają akta Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Kielcach oraz rejonowych urzędów spraw wewnętrznych z terenu województwa kieleckiego, a także dokumenty poprzedników prawnych: Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach, Wojewódzkiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach, Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Kielcach, poszczególnych powiatowych i miejskich urzędów bezpieczeństwa publicznego i urzędów ds. bezpieczeństwa publicznego, komend powiatowych i miejskich Milicji Obywatelskiej, na które składają się akta operacyjne (osobowych źródeł informacji, spraw operacyjnych, kontrolno-śledczych, obiektowych), osobowe (funkcjonariuszy, pracowników cywilnych, członków ORMO), administracyjne, mobilizacyjno-obronne, paszportowe i materiały ewidencyjne. Zespół Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Tarnobrzegu ([1975] 1983-1990) zawiera akta Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Tarnobrzegu, Komend Rejonowych Milicji Obywatelskiej w: Opatowie, Sandomierzu i Staszowie oraz Rejonowych Urzędów Spraw Wewnętrznych w: Opatowie, Sandomierzu i Staszowie. Składają się na nie akta osobowe i paszportowe. Znaczną część zasobu archiwalnego stanowią materiały paszportowe. Teczki akt paszportowych przejęte z Komendy Wojewódzkiej Policji w Kielcach, wytworzone zostały przez Wydziały Paszportowe Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Kielcach oraz poszczególne Komendy Powiatowe Milicji Obywatelskiej i Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych. W 2005 r. ze Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach zostały przejęte i opracowane książeczki paszportowe oraz rejestry nadanych sygnatur paszportowych. Wśród dokumentacji wojskowych organów bezpieczeństwa państwa znajdują się materiały Wydziału Wojskowej Służby Wewnętrznej w Kielcach (JW 3848), rejestr pieczęci, a wśród materiałów dotyczących jednostek i administracji wojskowej znajdują się karty ewidencyjne poborowych oraz akta osobowe żołnierzy z 4 Puławskiego Pułku Zmechanizowanego im. Ludowych Partyzantów Ziemi Kieleckiej w Kielcach-Bukówce (JW 2359), WKU Busko-Zdrój, WKU Kielce, WKU Kielce-Śródmieście, WKU Sandomierz i WKU Starachowice. Cywilne organy wymiaru sprawiedliwości reprezentowane są przez dokumentację dotyczącą poszczególnych sądów i ich prawnych poprzedników z lat 1945-1989, są to: akta spraw karnych o zabarwieniu politycznym, prowadzonych przed sądami powszechnymi w okresie PRL; akta spraw cywilnych „o uznanie za zmarłego”, zawierające m.in. zebraną dokumentację dot. osób, które zginęły w czasie działań wojennych lub zostały zamordowane w wyniku represji w obozach, gettach i publicznych egzekucjach. W archiwum DIPN w Kielcach znajdują się akta wytworzone przez: Kolegium do spraw Wykroczeń przy Naczelniku Miasta i Gminy Jędrzejów; Kolegium do spraw Wykroczeń przy Naczelniku Miasta i Gminy Sandomierz; Prokuratur Powiatowych w Jędrzejowie i Opatowie z siedzibą w Ostrowcu Świętokrzyskim; Prokuratur przy Sądach Okręgowych w: Częstochowie, Kielcach i Radomiu; Prokuratury Rejonowe w: Busku – Zdroju, Kielcach, Ostrowcu Świętokrzyskim, Sandomierzu, Starachowicach; Prokuraturę Sądu Apelacyjnego w Kielcach; Prokuraturę Wojewódzką w Kielcach; Sąd Apelacyjny w Kielcach; Sądy Grodzkie w: Iłży, Kazimierzy Wielkiej, Przedborzu i Skarżysku – Kamiennej; Sąd Okręgowy w Kielcach; Sąd Okręgowy w Radomiu Ośrodek Zamiejscowy w Ostrowcu Świętokrzyskim; Sądy Powiatowe w: Opatowie, Ostrowcu Świętokrzyskim, Włoszczowie; Sądy Rejonowe w: Busku-Zdroju, Jędrzejowie, Kielcach, Końskich, Ostrowcu Świętokrzyskim, Pińczowie, Sandomierzu, Skarżysku-Kamiennej, Starachowicach, Staszowie, Włoszczowie, a także Sąd Wojewódzki w Kielcach oraz Specjalny Sąd Karny w Lublinie. Wojskowe organy wymiaru sprawiedliwości zawierają akta sądów wojskowych, które orzekały w sprawach prowadzonych także przeciwko osobom cywilnym prowadzącym działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, w tym: Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Kielcach (1945-1946); Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Kielcach (1946-1954); Wojskowy Sąd Garnizonowy w Kielcach (1945-1946); Wojskowy Sąd Polskich Kolei Państwowych w Lublinie (1946-1954); Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach z siedzibą w Lublinie (1954); Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach ([1918] 1946-1954 [2012]); Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie (1954-1955). Składają się na nie akta śledztw i spraw karnych, repertoria, skorowidze, akta administracyjne (rozkazy, sprawozdania). Archiwalia więziennictwa oraz instytucji penitencjarnych obejmują dokumentację Aresztu Śledczego w Kielcach; Więzienia Karno-Śledczego w Kielcach, Więzienia w Radomiu oraz Zakładu Karnego w Pińczowie, są to akta osobowe internowanych, akta osobowe więźniów, materiały ewidencyjne, akta osobowe osadzonych na podstawie wyroków Sądu Powiatowego w Radomiu, następnie Sądu Rejonowego w Radomiu oraz Kolegium ds. Wykroczeń przy Prezydencie m. Radomia, głównie po wydarzeniach radomskich 1976 r. oraz akta osobowe funkcjonariuszy Służby Więziennej. Akta Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Kielcach ([1936] 1991-1999 [2000]) zawierają dokumentację: administracyjną (sprawy socjalne, sprawozdania, plany); akta śledcze, fotokopie dokumentów niemieckich (dot. egzekucji, pacyfikacji, osób zatrzymanych, wniosków odznaczeniowych itp.), i fotografie; relacje; rotulusy sądowe; korespondencję ogólną w sprawach zbrodni; opracowania; niemieckie filmy szkoleniowe i kronika filmowa z 1936 r.; ankiety dotyczące miejsc i faktów zbrodni opracowane głównie przez powołane do przeprowadzania ankiet Powiatowe Zespoły Badania Zbrodni Hitlerowskich województwa kieleckiego. Do grupy akt organów administracji publicznej należą akta paszportowe z lat 1987-1988 przekazane przez Świętokrzyski Urząd Wojewódzki w Kielcach. Cenną grupę materiałów przekazanych do zasobu archiwalnego stanowią darowizny osób prywatnych. Wśród przekazanych archiwaliów znajdują się różnorodne dokumenty, fotografie, wspomnienia oraz przedmioty dotyczące zarówno osobistego życia darczyńców i ich rodzin jak również ważnych wydarzeń historycznych. Od 2017 r. IPN gromadzi tego typu nabytki w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci.
Czynności związane z pozyskiwaniem archiwaliów znajdujących się w kręgu zainteresowaniu Instytutu Pamięci Narodowej i ich przejmowaniem cały czas są kontynuowane.

A. Czocher, R. Dyrcz, J. Kwilosz, Informator o zasobie historycznym archiwum krakowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej i zasadach jego udostępniania, Kraków 2008; Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Delegatura w Kielcach [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej (stan na dzień 31 grudnia 2008 roku), pod red. Jerzego Bednarka i Rafała Leśkiewicz, Warszawa 2009, s. 731-749;

M. Jedynak, Zasób archiwalny Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach jako źródło do badań nad historią Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego na Kielecczyźnie [w:] Wartość naukowa i stan opracowania zasobu archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej (Studia i materiały poznańskiego IPN t. XIII), red. R. Kościański, R. Leśkiewicz, Poznań–Warszawa 2010, s. 153–168;

A. Szczerba, Zasób archiwalny Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Kielcach. Charakterystyka ogólna [w:] Społeczeństwo a władza. Między Wisłą a Pilicą w Polsce Ludowej (1945-1989), red. R. Śmietanka-Kruszelnicki.

Inwentarz zespołu archiwalnego Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach [1918] 1946–1954 [2013], Kielce-Kraków 2014.

sierpień oraz dni ustawowo wolne od pracy

Do Delegatury IPN w Kielcach można dojechać autobusami komunikacji miejskiej - linie nr 4, 44, 103, 113. Najbliższy przystanek: ul. Szczepaniaka - park, pobliskie przystanki: ul. Szczepaniaka, al. Na Stadion - park. Informacje o rozkładzie jazdy na stronie www.ztm.kielce.pl

Na podstawie ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 102) oraz ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 342), IPN realizuje następujące typy wniosków: (1) o udostępnienie do wglądu dokumentów dotyczących wnioskodawcy lub nieżyjącej osoby najbliższej (2) o udostępnienie oraz wydanie kopii dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa (3) o udostępnienie dokumentów na potrzeby prowadzenia badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego; (4) o udostępnienie dokumentów w celu wykonywania zadań ustawowych; (5) o udostępnienie do wglądu kopii akt spraw lustracyjnych; (6) o udostępnienie informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa dotyczących osób pełniących funkcje publiczne;
Udostępnienie wybranych kolekcji, zespołów i zbiorów archiwalnych warunkują również dwustronne umowy zawierane pomiędzy IPN i instytucjami współpracującymi, w szczególności zagranicznymi, oraz osobami prywatnymi (dot. kolekcji, zbiorów oraz archiwów prywatnych i rodzinnych). Nie udostępnia się oryginałów materiałów w złym stanie technicznym oraz poddanych czynnościom cyfryzacji.