Archiwa IPN

Ustawa z 18.12.1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U.2023.102), ustawa z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U.2023.342).

Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy (dalej: DIPN w Bydgoszczy) gromadzenie zasobu archiwalnego rozpoczęła w 2001 r. wraz z przejęciem materiałów archiwalnych byłej Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Bydgoszczy. Zasób zgromadzony w Delegaturze w Bydgoszczy, wg stanu na dzień 31 lipca 2021 r., obejmuje 3699,33 mb. Gromadzenie dokumentów stanowiło podstawowe zadanie realizowane przez Wydział Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Bydgoszczy (dalej: WUiAD w Bydgoszczy) w latach 2001-2006. Proces ten do tej pory nie został zakończony. Nadal zdarzają się dopływy z instytucji oraz osób prywatnych. W 2006 r. zasób archiwalny uległ zmniejszeniu z uwagi na przekazanie części akt przekazanych przez Archiwum Wojsk Lądowych Filia nr 1 w Toruniu, zgodnie z zasadą pertynencji terytorialnej, do innych oddziałów Instytutu Pamięci Narodowej. Ponadto pewna ilość dokumentów zwrócona została poprzedniemu dysponentowi jako nieprzydatna do działalności ustawowej IPN. Odsyłane są także na bieżąco materiały, które zostały uznane za niespełniające warunków określonych w ustawie o IPN. Na zasób archiwalny DIPN w Bydgoszczy składają się materiały archiwalne przejęte: z Delegatury Urzędu Ochrony Państwa, następnie jego sukcesora - Delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Bydgoszczy, w ilości 482,26 mb, Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy i podległych jej komend powiatowych i komisariatów policji – 348,11 mb oraz 1692,16 mb akt paszportowych i kartoteki paszportowej, z Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy oraz jego delegatury w Toruniu i we Włocławku – 287,24 mb, z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – 27,36 mb, z Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Bydgoszczy i jednostek podległych: Aresztu Śledczego w Bydgoszczy, Aresztu Śledczego w Chełmnie, Aresztu Śledczego w Inowrocławiu, Aresztu Śledczego w Toruniu, Ośrodka Doskonalenia Kadr Sucha-Zacisze, Zakładu Karnego w Bydgoszczy-Fordon, Zakładu Karnego w Czersku, Zakładu Karnego w Chojnicach, Zakładu Karnego w Koronowie, Zakładu Karnego nr 1 w Grudziądzu, Zakładu Karnego nr 2 w Grudziądzu, Zakładu Karnego w Potulicach, Zakładu Karnego we Włocławku – 80,56 mb, z sądów i prokuratur powszechnych działających na terenie województwa kujawsko-pomorskiego – 519,93 mb, z sądów i prokuratur wojskowych działających na terenie województwa kujawsko-pomorskiego – 42,16 mb, z Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Bydgoszczy (1949-1998) – 90,21 mb, z sieci archiwów wojskowych - 107 mb, z Archiwum Państwowego w Bydgoszczy – 3,25 mb oraz od osób prywatnych w postaci darów i kolekcji prywatnych – 19,09 mb. Zasób archiwalny DIPN w Bydgoszczy można podzielić na zasób: aktowy, mikrofilmowy i audiowizualny. Wśród materiałów archiwalnych przekazanych przez Delegaturę Urzędu Ochrony Państwa, następnie jego sukcesora - Delegaturę Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Bydgoszczy, znajdują się akta Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy i podległych mu powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego (1944-1954), Wojewódzkiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy i podległych mu powiatowych urzędów i delegatur ds. spraw bezpieczeństwa publicznego (1955-1956), Wojewódzkiej Komendy Milicji Obywatelskiej w Bydgoszczy i podległych jej powiatowych komend milicji obywatelskiej (1944-1954). Są tu także materiały dotyczące Służby Bezpieczeństwa Wojewódzkiej Komendy Milicji Obywatelskiej w Toruniu i we Włocławku oraz podległych jej powiatowych komend milicji obywatelskiej (1975-1983) a także akta Służby Bezpieczeństwa Wojewódzkich Urzędów Spraw Wewnętrznych w: Bydgoszczy, Toruniu i Włocławku oraz podległych im rejonowych urzędów spraw wewnętrznych (1983-1990). Zgromadzone w zasobie archiwalnym dokumenty organów bezpieczeństwa państwa można podzielić na następujące kategorie: osobowe źródła informacji (I), akta operacyjne (II), akta śledcze i dochodzeniowe, nadzoru i kontrolno-śledcze (III), akta obiektowe i zagadnieniowe (IV), akta administracyjne (zawierają m.in.: sprawozdawczość dokumentującą działalność resortu bezpieczeństwa na terenie b. woj. bydgoskiego), tzw. faktologie – charakterystyki (opracowania faktograficzne) sporządzane na podstawie analizy akt operacyjnych, poświęcone działalności nielegalnych organizacji, oddziałów zbrojnych itp. Dokumentację aktową uzupełnia zbiór mikrofilmów, dokumentacji audiowizualnej oraz materiałów o charakterze ewidencyjnym, są wśród nich: kartoteki, dzienniki rejestracyjne oraz inwentarze archiwalne. Z Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy i podległych jej komend powiatowych i komisariatów policji przekazano akta osobowe b. funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa, rozkazy personalne, listy płac funkcjonariuszy, wytyczne, instrukcje, kroniki i albumy, rejestry śledztw i dochodzeń, akta operacyjne, materiały ewidencyjne (kartoteka funkcjonariuszy, kartoteka MOB, czyli kartoteka osób dopuszczonych do informacji o charakterze mobilizacyjno-obronnym) oraz akta paszportowe i kartotekę paszportowę Wydziału Paszportów Wojewódzkich Urzędów Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, Toruniu i we Włocławku. Natomiast wśród materiałów archiwalnych przekazanych przez Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy oraz jego delegatury w Toruniu i we Włocławku znajdują się akta administracyjne, rejestry paszportowe, książeczki paszportowe Wydziałów Paszportów Wojewódzkich Urzędu Spraw Wewnętrznych w Bydgoszczy, Toruniu i we Włocławku oraz materiały archiwalne Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy, Wydziału ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy (1950-1974), Wydziałów ds. Wyznań Urzędów Wojewódzkich w Toruniu i we Włocławku dot. duchownych, kościoła rzymsko-katolickiego i innych wyznań, duszpasterstwa akademickiego, zakonów, kontroli punktów katechetycznych, pielgrzymek, procesji. Do DIPN w Bydgoszczy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przekazało akta osobowe członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej: w Bydgoszczy (1946-1989), w Toruniu (1946-1989) i we Włocławku (1946-1989) wraz z kartotekami i materiałami administracyjnymi (wytyczne, instrukcje, pieczęcie). Wśród materiałów archiwalnych dotyczących więziennictwa znajdują się m.in. akta penitencjarne osób represjonowanych z motywów politycznych osadzonych w zakładach karnych, aresztach śledczych i obozach odosobnienia, w tym internowanych w okresie stanu wojennego, akta funkcjonariuszy, wytworzone oraz gromadzone przez organy więziennictwa do dnia 31 grudnia 1956 r., a także akta funkcjonariuszy, wytworzone lub gromadzone przez Wydział Ochrony Okręgowego Zarządu Zakładów Karnych w Bydgoszczy i podległe mu jednostki w okresie do dnia 31 grudnia 1989 r. oraz materiały administracyjne Okręgowego Zarządu Zakładów Karnych w Bydgoszczy (1979-1989), są to: meldunki, wytyczne, zarządzenia, protokoły narad i odpraw OZZK oraz materiały dot. pracy operacyjnej, akta osobowe tajnych współpracowników celnych (TWC) w Zakładzie Karnym nr 1 w Grudziądzu. Akta dotyczące sądów i prokuratury powszechnej zawierają materiały archiwalne prokuratur rejonowych (1975-1999), Prokuratury Wojewódzkiej w Toruniu (1975-1996), Prokuratury Wojewódzkiej w Bydgoszczy (1975-1996), Prokuratury Wojewódzkiej we Włocławku (1993-1989), są to akta prokuratorskie osób represjonowanych z motywów politycznych, przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy UB/SB i zbrodni hitlerowskich. Na materiały Prokuratury Specjalnej Sądu Karnego w Toruniu (1945-1946), Prokuratury Sądu Okręgowego w Toruniu (1945-1950), Prokuratury Sądu Apelacyjnego w Bydgoszczy (1 teczka z 1949 r.) składają się akta spraw oskarżonych o czyny z dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 r., m.in. zbrodnie hitlerowskie, współpraca z okupantem niemieckim, zgłoszenie przynależności na niemiecką listę zbrodni hitlerowskich, osób wpisanych na niemiecką listę narodowościową. Materiały przekazane przez Sądy Okręgowe w Bydgoszczy, Toruniu i we Włocławku, oraz podległe im sądy rejonowe, zawierają materiały archiwalne wytworzone w toku postępowań prowadzonych przez Sądy Okręgowe w Bydgoszczy i Toruniu, w sprawach dotyczących zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2021 r., poz. 177 z dnia 28.01.2021 r.) oraz materiały archiwalne Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy (1946-1955), zawierające akta spraw karnych osób represjonowanych z motywów politycznych z dekretu z sierpnia 1946 r. Dokumentacja: Sądów Grodzkich (1945-1950) obejmuje akta o uznanie za zmarłego, akta spraw rehabilitacyjnych osób wpisanych na niemiecką listę narodowościową, dokumentacja Sądów Powiatowych (1950-1975) obejmuje akta o uznanie za zmarłego, akta spraw karnych dot. osób represjonowanych z motywów politycznych. Materiały archiwalne Sądów Rejonowych (1975-1989) i Sądów Wojewódzkich (1975-1989) stanowią akta spraw karnych osób represjonowanych z motywów politycznych, przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy UB/SB, zbrodni hitlerowskich. Materiały archiwalne Specjalnego Sądu Karnego w Toruniu, Sądów Okręgowych: w Grudziądzu, Inowrocławiu i we Włocławku z lat 1946-1949 reprezentowane są przez akta spraw karnych oskarżonych o czyny z dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 r., m.in. o zbrodnie hitlerowskie, o współpracę z okupantem niemieckim, dotyczące zgłoszenia przynależności na niemiecką listę narodowościową oraz repertorium i skorowidz SSK w Toruniu. Pośród materiałów dotyczących sądów i prokuratury znajdują się akta Kolegium ds. Wykroczeń przy Naczelniku Miasta i Gminy w Mroczy, Kolegium ds. Wykroczeń przy Naczelniku Miasta i Gminy Nakle n. Notecią, Kolegium ds. Wykroczeń przy Naczelniku Miasta i Gminy w Koronowie, Kolegium ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta w Bydgoszczy, Kolegium ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta w Toruniu oraz akta sądów obwodowych dotyczące spraw o uznanie za zmarłego: Amtsgericht Kulmsee (Sąd Obwodowy w Chełmży), Amtsgericht Thorn (Sąd Obwodowy w Toruniu) przekazane przez Sąd Rejonowy w Toruniu. W zasobie archiwalnym DIPN w Bydgoszczy znajdują się także dokumenty przekazane przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Bydgoszczy, są to akta spraw karnych osób represjonowanych z motywów politycznych głównie z okresu stanu wojennego, akta spraw o unieważnienie wyroków Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z lat 1980-2001 oraz materiały ewidencyjne (skorowidze, repertoria). Zasób wzbogacają także darowizny w postaci ulotek, publikacji podziemnych opozycji demokratycznej, czasopism, wspomnień, fotografii, pochodzące od osób prywatnych oraz organizacji i zrzeszeń (Zbiór Niezależnego Zrzeszenia Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Zbiór Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych). Do zasobu DIPN w Bydgoszczy wchodzi także zbiór dokumentów zgromadzonych w trybie art. 35 b ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, czyli wyjaśnienia i sprostowania wnioskodawców dotyczące udostępnionych im dokumentów. Wśród materiałów Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej w Bydgoszczy (1949-1998) znajduje się dokumentacja posiedzeń: plany pracy i sprawozdania, korespondencja dot. spraw finansowych, gospodarczych, pracowniczych, wykazy akt, korespondencja dot. spraw badawczych, teczki personalne pracowników i członków okręgowej komisji, spuścizna pracownika Tadeusza Pieziewicza – bydgoskiego adwokata, zbiór publikowanych i niepublikowanych opracowań zgromadzonych przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Bydgoszczy, zbiór ankiet OKBZH w Bydgoszczy dotyczących zbrodni hitlerowskich popełnionych na terenie powiatów b. woj. bydgoskiego, zbiór fotografii dot. miejsc zbrodni, ekshumacji, albumy fotograficzne zbrodniarzy hitlerowskich, negatywy szklane, rejestry miejsc zbrodni hitlerowskich, rejestry spraw karnych z dekretu 31 sierpnia 1944 r., wykazy internowanych Niemców w obozie pracy w Potulicach, wykazy deportowanych do ZSRR, wykazy aresztowanych przez NKWD, wykazy uwięzionych w obozach pracy i więzieniach w latach 1945-1954, kartoteka osobowa pracowników, funkcjonariuszy niemieckich z lat 1939-1945, inwentarze zespołów archiwalnych przechowywanych w zbiorach archiwów państwowych, zbiór mikrofilmów, wyciągi z akt sądów grodzkich w sprawie o uznanie za zmarłego i z akt zgonów, wyciągi z akt sądów specjalnych, (Sondergericht), Amtsgericht Bromberg (Sąd Obwodowy w Bydgoszczy) – 2 j.a. akt w sprawie o uznanie za zmarłego. Archiwum Wojsk Lądowych Filia nr 1 w Toruniu przekazała DIPN w Bydgoszczy akta osobowe oficerów i podoficerów zawodowych służących w wojskowych organach bezpieczeństwa państwa i wojskach wewnętrznych, materiały administracyjne (sprawozdania, księgi rozkazów, etaty) i materiały ewidencyjne (repertoria, skorowidze) Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy (1946-1955), akta prokuratorskie dot. osób represjonowanych z motywów politycznych, akta administracyjne i materiały ewidencyjne (skorowidze, repertoria) prokuratur korpusów, dywizji, jednostek wojskowych z lat 1950-1956, np. Prokuratury 5 Dywizji Artylerii Armat w Grudziądzu, Prokuratury 6 Dywizji Artylerii Przełamania w Bydgoszczy, Prokuratury 8 Korpusu Armijnego w Olsztynie, Prokuratury Jednostki Wojskowej Nr 1287 w Grudziądzu, akta prokuratorskie dot. osób represjonowanych z motywów politycznych, przestępstw popełnionych przez żołnierzy radzieckich, akta administracyjne i materiały ewidencyjne (skorowidze, repertoria) Prokuratury Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy, akta spraw karnych, osób represjonowanych z motywów politycznych, przestępstw popełnionych przez żołnierzy radzieckich, akta administracyjne i materiały ewidencyjne (skorowidze, repertoria) Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy (1954-2001), materiały ewidencyjne (repertoria, skorowidze) sądów polowych z lat 1944-1947, np.: Wojskowy Sąd Polowy 2 Armii Wojska Polskiego, Wojskowy Sąd Polowy 14 Dywizji Piechoty, akta osobowe oraz karty ewidencyjne oficerów i podoficerów służących w wojskowych organach bezpieczeństwa państwa i wojskach wewnętrznych oraz karty ewidencyjne żołnierzy WP z roczników 1929–1930 zarchiwizowane wg właściwości terytorialnej WKU przekazane przez Wojskowe Komendy Uzupełnień. Wśród materiałów archiwalnych przekazanych przez Archiwum Wojsk Lądowych Filia nr 1 w Toruniu znajdują się jeszcze akta Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Toruniu, Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Bydgoszczy z lat 1946-1951, Wojskowej Prokuratury 3 Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza, Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Gdańsku, Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Koszalinie oraz Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Szczecinie. Archiwum Państwowe w Bydgoszczy przekazało materiały archiwalne Wojskowej Prokuratury Polskich Kolei Państwowych w Bydgoszczy (1946-1949,) Wojskowego Sądu Polskich Kolei Państwowych w Bydgoszczy (1945-1949), akta prokuratorskie dot. przestępstw popełnionych przez pracowników kolei, wykaz spraw karnych oraz Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Bydgoszczy (akta prokuratorskie osób represjonowanych z motywów politycznych i materiały ewidencyjne - skorowidze, repertoria.

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku. Delegatura w Bydgoszczy [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej (stan na dzień 31 grudnia 2008 roku), pod red. Jerzego Bednarka i Rafała Leśkiewicza, Warszawa 2009, s. 562-610.

dni ustawowo wolne od pracy

I. Z Dworca Głównego PKP Bydgoszcz: linia autobusowa nr: 62, 79, przystanek końcowy: Plac Poznański (czwarty przystanek) + ok. 5 min. pieszo; II. Z Dworca PKS Bydgoszcz: przystanek początkowy linia tramwajowa: nr 3, nr 6: przystanek Rondo Jagiellońskie – linia autobusowe: nr 52, nr 55, nr 59, przystanek końcowy Plac Poznański (trzeci przystanek) + ok. 5 min. pieszo

Na podstawie ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 102) oraz ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 342), IPN realizuje następujące typy wniosków: (1) o udostępnienie do wglądu dokumentów; (2) o udostępnienie dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa; (3) o udostępnienie dokumentów na potrzeby prowadzenia badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego; (4) o udostępnienie dokumentów w celu wykonywania zadań ustawowych; (5) o udostępnienie do wglądu kopii akt spraw lustracyjnych; (6) o udostępnienie informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa dotyczących osób pełniących funkcje publiczne. Udostępnienie wybranych kolekcji, zespołów i zbiorów archiwalnych warunkują również dwustronne umowy zawierane pomiędzy IPN i instytucjami współpracującymi, w szczególności zagranicznymi, oraz osobami prywatnymi (dot. kolekcji, zbiorów oraz archiwów prywatnych i rodzinnych). Nie udostępnia się materiałów w złym stanie technicznym oraz materiałów poddanych czynnościom cyfryzacji.