Subseries

Wydział II

Wydział II odpowiadał za kontrwywiadowczą ochronę województwa przed działalnością obcych służb specjalnych. Do zadań należało: zapobieganie działalności szpiegowskiej i destrukcyjnej prowadzonej przez zachodnie służby specjalne poprzez organizowanie i doskonalenie systemów kontrwywiadowczej ochrony uczestników międzynarodowej wymiany osobowej, obiektów, środowisk i osób narażonych na działalność obcych służb specjalnych, ograniczenie możliwości penetracyjnych ze strony pracowników placówek dyplomatyczno-konsularnych oraz przedstawicielstw obcych państw i firm, prowadzenie działalności profilaktycznej w środowiskach i wobec osób pozostających w szczególnym zainteresowaniu służb specjalnych; rozpoznanie kierunków zainteresowań, form i metod działania zachodnich służb wywiadowczych wobec PRL poprzez kontrolę operacyjną personelu placówek dyplomatyczno-konsularnych i wszystkich pozostałych przedstawicielstw państw kapitalistycznych przyjeżdżających na teren województwa, organizowanie kontroli operacyjnej wyselekcjonowanych cudzoziemców i obywateli polskich podejrzanych o działalność wywiadowczą, organizowanie kontroli operacyjnej pobytu cudzoziemców w ochranianych obiektach, dokonywanie oceny stanu wywiadowczego zagrożenia województwa i określanie form przeciwdziałania, organizację systemu wykrywania, dokumentowania i zwalczania wrogiej działalności. Wydział organizował dopływ informacji o cudzoziemcach, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników rezydentur wywiadowczych, przejawiających zainteresowania wywiadowcze lub wykonujących czynności wskazujące na prowadzenie działalności szpiegowskiej. Rozpoznawał osoby wykazujące nieuzasadnione zainteresowanie obiektami obronnymi lub zagadnieniami państwowymi i gospodarczymi województwa oraz metody i środki działania zachodnich służb wywiadowczych na terenie województwa. Koordynował całokształt działalności mającej na celu ochronę kontrwywiadowczą województwa prowadzonej przez własne siły i środki pracy operacyjnej oraz inne jednostki WUSW, WSW, MON i instytucje pozaresortowe. W oparciu o Zarządzenie nr 0061/73 Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 01-06-1973 r. przekazywał Departamentowi I MSW osobowe źródła informacji wyjeżdżające do krajów kapitalistycznych oraz uzyskane w trakcie pracy operacyjnej dokumenty i informacje o charakterze wywiadowczym. Zarządzenie nr 031/83 Szefa WUSW w Łomży z dn. 14-11-1983 r., wydane na podstawie decyzji nr 021/83 Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 04-11-1983 r., wyłączyło z zakresu działania pionu II problematykę ochrony operacyjnej środków masowego przekazu, środowiska dziennikarskiego oraz obiektów łączności i komunikacji. Pracą Wydziału kierował naczelnik, który organizował i nadzorował całokształt działalności, nawiązywał współpracę z innymi jednostkami SB, MO, WSW i MON, analizował uzyskiwane materiały operacyjne, a także brał udział w rozwiązywaniu poważniejszych przedsięwzięć i kombinacji operacyjnych. Czynnie uczestniczył w procesie szkolenia podległych pracowników i funkcjonariuszy innych jednostek wykonujących zadania z właściwości pionu II. Funkcję Naczelnika Wydziału II pełnili: mjr/ppłk Wiaczesław Pienzin, od 01-02-1978 r. kpt./mjr Kazimierz Sadowski. Zastępca Naczelnika bezpośrednio uczestniczył w realizacji poważniejszych przedsięwzięć operacyjnych, opracowaniach i pozyskaniach źródeł informacji. Brał udział w spotkaniach kontrolnych z siecią OZI, typował i pozyskiwał tajnych współpracowników do kontrwywiadowczych działań ofensywnych. Opracowywał plany i okresowe analizy działalności. Starszy inspektor typował, opracowywał i pozyskiwał źródła informacji oraz organizował lokale kontaktowe. Prowadził samodzielnie sprawy ewidencji operacyjnej do których planował przedsięwzięcia i kombinacje operacyjne. Na powierzonym odcinku pracy prowadził rozpoznanie wrogiej działalności i wypracowywał środki zwalczania i zapobiegania. Zgodnie z Rozkazem Organizacyjnym nr LO/015/83 Szefa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Łomży z dn. 08-08-1983 r. wydanym na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego nr 0153/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 27-07-1983 r. dokonano zmian w nazewnictwie komórek zastępując dotychczasową nazwę jednostki „Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej” mianem „Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych”. Czynności kancelaryjne prowadzono zgodnie z Zarządzeniem nr 9/75 Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 05-02-1975 r. w sprawie zasad pracy kancelaryjnej w resorcie spraw wewnętrznych. W wydziale obowiązywała rejestracja spraw oparta na wykorzystaniu dziennika korespondencyjnego. Rejestracja w dziennikach dotyczyła zarówno pism jawnych, jak i niejawnych. Pisma wpływające rejestrowano w dzienniku korespondencyjnym, a następnie kierowano do przełożonego, który dekretacją wyznaczał funkcjonariusza do realizacji sprawy. Zarejestrowane pismo otrzymywało znak sprawy, który składał się ze skrótu literowego wydziału, oznaczenia klauzuli pisma i liczby porządkowej dziennika łamanej przez dwie ostatnie cyfry roku kalendarzowego. Do dzienników zakładano skorowidze rzeczowo-imienne, w których wpisywano sprawy według odpowiednio dobranego hasła. W celu udokumentowania obiegu korespondencji prowadzono także dzienniki podawcze, książki doręczeń i rejestry poczty specjalnej. Zmiana nazwy jednostki nie spowodowała zakończenia prowadzonych dzienników i rejestrów, dalsze wpisy były kontynuacją poprzednich. Dokumentacja wytworzona w toku działalności Wydziału była przechowywana w archiwum Wydziału „C”, a od 1982 r. Sekcji „C” Wydziału Zabezpieczenia Operacyjnego. Gromadzenie odbywało się w oparciu o Zarządzenie nr 034/74 Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 10-05-1974 r. w sprawie postępowania z aktami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych, znowelizowane Zarządzeniem nr 030/79 z dn. 02-07-1979 r., a następnie o Zarządzenie nr 049/85 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 08-07-1985 r. w sprawie organizacji i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych. Po likwidacji WUSW w Łomży zasób uległ znacznemu zniszczeniu. Pozostałości dokumentacji wydziału, wraz z materiałami innych komórek pionu SB, zostały przekazane do Delegatury Urzędu Ochrony Państwa w Białymstoku. Do OBUiAD IPN w Białymstoku akta trafiły w dn. 16-10-2001 r. w zbiorze o sygnaturze IPN Bi 039.