Zespół / zbiór

Archiwum rodzinne: Irena i Edward Ćwiklewscy

Egipt, Iran, Kanada, Liban, Palestyna, Polska (II RP), Wielka Brytania, Włochy, ZSRR

Edward Ćwiklewski urodził się 6 listopada 1919 r. w Ilberstadt (Niemcy) jako syn Franciszka i Anastazji, z domu Stefaniak. Brak jest informacji na temat losów E. Ćwiklewskiego w latach 1919-1941. Prawdopodobnie na przełomie 1942/1943 wstąpił do Armii Polskiej na Wschodzie. Służąc w 15. Pułku Ułanów Poznańskich wziął udział w bitwie o Monte Cassino. Po zakończeniu II wojny światowej stacjonował na Bliskim Wschodzie, gdzie w 1946 r. w Zouk-Mikael (Liban) poślubił poznaną kilka lat wcześniej Irenę Czerniszewicz. Irena Paulina Czerniszewicz urodziła się 2 stycznia 1929 r. w Równem na Wołyniu jako drugie dziecko Edwarda i Aleksandry z domu Kuczera, nazywanej Olgą. Starszy brat Ireny - Bogdan urodził się 28 stycznia 1924 r. w Żytyniu Wielkim na Wołyniu. Po odejściu ojca w 1931 r., rodzeństwo wychowywało się z matką. Po wybuchu wojny znaleźli się pod okupacją sowiecką. Prawdopodobnie w 1940 r. Irena Czerniszewicz została wraz z matką wywieziona na Syberię, gdzie przebywały do 1942 r. Deportacją nie został objęty Bogdan, który mieszkał wówczas w Warszawie. Rodzina została w ten sposób rozdzielona na kilkanaście lat. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski, Aleksandra i Irena zostały zwolnione z zesłania. Zgłosiły się do jednego z ośrodków formowania Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR we wsi Narpay w Uzbekistanie. W 1942 r. wraz z wojskami gen. Andersa zostały ewakuowane do Iranu. Przez rok przebywały w Isfahanie, gdzie Irena kontynuowała przerwaną przez wojnę naukę szkolną oraz zaangażowała się w działalność harcerską. Przebywała na Bliskim Wschodzie do zakończenia II wojny światowej. Po ślubie z Edwardem Ćwiklewskim, przeprowadziła się do Wielkiej Brytanii. Razem z mężem i matką zamieszkali w Penley Hall. Edward służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia, podjął również pracę w kopalni, natomiast Irena została nauczycielką. Podczas pobytu w Penley Hall urodziło się ich pierwsze dziecko – Jerzy Edward. W 1951 r. cała rodzina przeprowadziła się do Kanady. Zamieszkali w Thunder Bay. Edward zatrudnił się w fabryce, Irena pracowała jako pomoc pielęgniarska, zaś Aleksandra była woźną w domu seniora. Włączyli się też aktywnie w działalność środowisk polonijnych. W Kanadzie przyszły na świat ich trzy córki – Halina, Barbara i Jacqueline. Irenie udało się także nawiązać kontakt z bratem, który mieszkał w Polsce. Po ponad rocznych staraniach udało się jej pomóc Bogdanowi i jego rodzinie przyjechać do Kanady. Na stałe zamieszkali jednak w Stoneham w USA, gdzie Bogdan pracował jako inżynier. Edward Ćwiklewski zmarł w 2000 r. Został pochowany na cmentarzu Św. Andrzeja w Thunder Bay. Irena Ćwiklewska zmarła w 2009 r. w domu seniora w Kelowna. Ich dzieci nadal mieszkają w Kanadzie.

Na zespół składają się materiały prywatne Ireny i Edwarda Ćwiklewskich oraz dokumentacja członków ich rodzin. Materiały zostały zgromadzone przez małżeństwo Ćwiklewskich, a następnie były przechowywane przez ich syna – Jerzego Edwarda Ćwiklewskiego, który w 2019 r. użyczył dokumentację Instytutowi Pamięci Narodowej w celu wykonania kopii cyfrowych i włączenia ich do zasobu.

Zespół składa się głównie z dokumentów osobistych i materiałów związanych ze służbą wojskową, a także fotografii wykonanych w większości podczas II wojny światowej i okresie powojennym. Większość z nich związana jest z pobytem Ireny i Edwarda Ćwiklewskich na Bilskim Wschodzie i w Wielkiej Brytanii.

Opracowanie zespołu polegało na uporządkowaniu i zewidencjonowaniu użyczonych materiałów archiwalnych, a następnie ich digitalizacji. Uzyskane w ten sposób kopie cyfrowe odzwierciedlają podział oryginalnych materiałów na jednostki i ich systematyzację. Użyczone materiały znajdowały się w kopertach i plastikowych obwolutach na dokumenty. Na części z nich umieszczone były informacje ułatwiające identyfikację dokumentacji znajdującej się wewnątrz. Podczas opracowywania zespołu zachowano ten podział przyjmując, że każda z kopert i obwolut odpowiada jednej jednostce archiwalnej. W trakcie porządkowania fotografii pojawiły się trudności z identyfikacją niektórych utrwalonych na nich miejsc i osób. W przypadku wątpliwości dotyczących prawidłowej identyfikacji, na spisie zdawczo-odbiorczym posługiwałam się sformułowaniami „prawdopodobnie” lub „około”. Jednostki archiwalne posegregowano na grupy odpowiadające poszczególnym członkom rodziny. W zależności od rodzaju i ilości materiałów, nadano im w ramach tych grup układ chronologiczny bądź rzeczowo-chronologiczny. Jednostki oznaczono jednolitą, ciągłą sygnaturę (numerus currens).

1. AIPN BU 1548/340, Akta paszportowe: Czerniszewicz, z domu Kotlarska Leokadia, imię ojca: Józef, data urodzenia: 18-10-1923. 2. Lista osób pochowanych na cmentarzu św. Andrzeja w Thunder Bay (Ontario, Kanada), [dostęp: 11.04.2019 r.], (http://www.interment.net/data/canada/ontario/thunderbay/standy/andy_ad.htm). 3. Nekrolog domu pogrzebowego, [dostęp: 11.04.2019 r.], (https://www.castanet.net/obituaries/STACEY%2C_Irena_Paulina/802/). 4. Nekrolog domu pogrzebowego, [dostęp: 11.04.2019 r.], (http://www.legacy.com/obituaries/bostonglobe/obituary.aspx?pid=146437436). 5. Penley, Llanerch Panna and Iscoyd Park Polish Hospitals, [dostęp: 11.04.2019 r.], (http://www.polishresettlementcampsintheuk.co.uk/penley.htm)