Zespół / zbiór

Ekspozytura Prokuratury Wojsk Wewnętrznych w Warszawie z siedzibą w Gdańsku [1955] 1957-1965

województwo gdańskie (1955-1965)

W 1955 r. powołano Prokuraturę 16 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza (w korespondencji jawnej, ze względu na ochronę tajemnicy wojskowej, nosiła ona nazwę: Prokuratury Jednostki Wojskowej nr 1002). W lutym 1957 r. wspomniana wyżej instytucja została rozformowana, a na jej miejsce powołano Ekspozyturę Prokuratury Wojsk Wewnętrznych w Warszawie z siedzibą w Gdańsku, która działała do 1965 r.

Po rozformowaniu Ekspozytury Prokuratury Wojsk Wewnętrznych w Warszawie z siedzibą w Gdańsku wytworzona przez nią dokumentacja została przekazana do składnicy akt Prokuratury Wojsk Wewnętrznych w Warszawie, a stamtąd trafiła do Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni. W 2004 r. część z tej dokumentacji została przekazana do archiwum gdańskiego oddziału IPN.

W wyniku działalności prokuratur Wojsk Wewnętrznych (WW) powstała dokumentacja stanowiąca interesujący materiał badawczy, którego najciekawszą część stanowią okresowe sprawozdania z ich działalności. Umożliwiają one nie tylko poznanie struktury organizacyjnej i zasad funkcjonowania prokuratur WW, ale także pozwalają stwierdzić, jakiego rodzaju charakter miały kontakty omawianych urzędów z innymi instytucjami zewnętrznymi oraz jakimi zasadami kierowali się prokuratorzy nadzorujący ich działalność.

Ze względu na rodzaj dokumentacji zgromadzonej w gdańskim oddziale IPN, której twórcą była Ekspozytura Prokuratury Wojsk Wewnętrznych w Warszawie z siedzibą w Gdańsku w omawianym zespole wyodrębniono następujące serie: akta administracyjne i pomoce ewidencyjne. Jeżeli chodzi o metodę porządkowania zdecydowano, że najodpowiedniejszą dla tego zespołu metodą będzie odtworzenie układu pierwotnego w wariancie ścisłym, polegającym na rekonstrukcji układu zarejestrowanego za pomocą sygnatur. Dla odtworzenia układu akt w poszczególnych seriach posłużono się opisami teczek (akta administracyjne) oraz wykazem pomocy kancelaryjnych z Tymczasowego regulaminu urzędowania sądów i prokuratur wojskowych (pomoce ewidencyjne). Po rozpoznaniu przynależności zespołowej materiałów, których twórcą były obie wymienione wyżej instytucje przystąpiono do segregacji akt na serie zgodnie z podziałem opracowanym podczas studiów wstępnych. Następnie przeprowadzono systematyzację jednostek w seriach. W ramach serii: Akta administracyjne w pierwszej kolejności ułożono akta jawne, a następnie niejawne (tajne, ściśle tajne). Pomoce ewidencyjne ułożono według układu opartego na wykazie zamieszczonym w Tymczasowym regulaminie urzędowania sądów i prokuratur wojskowych. Po wykonaniu omówionych czynności ułożono serie akt w ramach zespołu. Na początku umieszczono akta administracyjne, następnie pomoce ewidencyjne w postaci m.in. repertoriów i skorowidzów. Zgodnie z zasadami metodyki archiwalnej po ułożeniu serii należałoby przeprowadzić sygnowanie jednostek archiwalnych w obrębie zespołu (jednostkom powinno się nadać sygnaturę ciągłą cyframi arabskimi w kolejności zgodnej z układem przyjętym w czasie porządkowania), jednak zgodnie z przyjętą w IPN metodą ewidencjonowania, akta gdańskiej prokuratury WW w momencie włączenia ich do zasobu otrzymały sygnatury składające się z oznaczenia: literowego przewidzianego dla oddziału IPN w Gdańsku (IPN Gd) i liczbowego stanowiącego numer kolejnego wpływu, łamanego na liczbę porządkową. Jeżeli chodzi o kwestie opracowywania technicznego poszczególnych jednostek archiwalnych to akta omawianej instytucji nie są opracowywane systematycznie, ale opracowuje się je w momencie przygotowywania ich do wypożyczenia.

Burczyk D., Metody opracowania i rekonstrukcji zespołu archiwalnego: Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku (1946-1955), „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, nr 3.; Burczyk D., Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku 1946-1955. Inwentarz idealny, Gdańsk 2012; Leśkiewicz R., Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu (1946-1955), Organizacja, funkcjonowanie, procesy archiwotwórcze, Warszawa-Poznań 2009; Rodziewicz T., Metoda opracowania zespołu akt Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Lublinie 1946-1955, „Studia Archiwalne” 2004, nr 1.; Romantowska E., Karzące ramię sprawiedliwości ludowej. Prokuratury wojskowe w Polsce w latach 1944-1955, Warszawa 2012.