Subseries

Subseries

Określa szereg jednostek archiwalnych w zespole (zbiorze) archiwalnym stanowiących pewien ciąg, a związanych ze sobą analogią treści lub pochodzenia, bądź analogią obu tych elementów.

Charakterystyka archiwalna podserii

Affiliation with the IPN Archives
Group of documents
Cywilne organy bezpieczeństwa państwa
Name of the archival fonds (collection)
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie [1944] 1954-1990
Subfonds
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie 1956 - 1990
Series
Materiały administracyjne
Subseries

Departament III

Informacje o podserii
Charakterystyka archiwalna

Departament III MSW zajmował się walką z działalnością „antypaństwową” i „ antysocjalistyczną” w kraju. Został utworzony na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 00238/56 z dnia 29 listopada 1956 r. Istniał pod tą nazwą do 1989 r. W początkowym okresie swojego istnienia Departament III składał się z: Dyrektora, zastępcy Dyrektora, Wydziału I (opracowywanie instrukcji i prowadzenie analiz sytuacji polityczno-operacyjnej w kraju), Wydziału II (zwalczanie terroru i zorganizowanej działalności antypaństwowej osób, grup i organizacji, m.in. żołnierzy AK, NSZ, działaczy WiN PSL, środowisk mniejszości narodowych), Wydziału III (zwalczanie dywersji ideologicznej i politycznej Radia Wolna Europa i innych rozgłośni zagranicznych w języku polskim [poza ZSRR], ośrodków syjonistycznych i rewizjonistycznych oraz ochrona instytucji państwowych), Wydziału IV (zwalczanie elementów rewizjonistycznych i liberalnych, ochrona środowisk naukowych, twórczych, kulturalnych i młodzieżowych przed dywersją i penetracją), Wydziału V (zwalczanie wrogiej działalności kościoła), Wydziału VI (ochrona rolnictwa, przemysłu rolnego i spożywczego, żeglugi i rybołówstwa oraz przedsiębiorstw handlu zagranicznego). Dnia 1 stycznia 1957 r. powstał Wydział Ogólny (istniał do 14 października 1965 r.), a 1 lipca 1964 r. powołano do życia Samodzielną Sekcję (istniała do 28 lutego 1965 r.). W wyniku kolejnych przekształceń do struktury Departamentu III dołączyły: Wydział Inspekcji (istniał od 1 sierpnia 1967 r. do 30 kwietnia 1972 r.), od dnia 1 maja 1972 r. – Wydział VII (ochrona gospodarki narodowej, kluczowych gałęzi przemysłu, handlu krajowego, komunikacji, zaplecza przemysłowo-ekonomicznego, łączności, placówek naukowo-technicznych i kadry wybitnych specjalistów), od 15 września 1974 r. Wydział VIII, a od 1 października 1977 r. Wydział IX. W grudniu 1961 r. Departament III tworzyły: Wydziały I-IV, V Inspektorat, Wydział VI, Wydział Ogólny. Wydział V dnia 15 czerwca 1962 r. został przekształcony w Departament IV (na mocy zarządzenia nr 0105/62 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 czerwca 1962 r. oraz zarządzenia organizacyjnego Ministra Spraw Wewnętrznych nr 062/Org. z dnia 9 czerwca 1962 r.). Według notatki „w sprawie powołania Departamentu IV – do spraw wyznań – w MSW oraz odpowiedniej modyfikacji zakresu działania Departamentu III” z 1962 r. w tym okresie na Departament III składały się: Wydział I – „rozpracowuje działające konspiracyjnie organizacje, grupy i osoby. Prowadzi rozpracowania na osoby wpływowe, rekrutujące się z b. reakcyjnych środowisk /NSZ, WiN; chadeckich i innych”; Wydział II – „ujawnia i rozpracowuje wrogą działalność elementów promikołajczykowskich i pokrewnych, opierających się na reakcyjnych elementach ze wsi. Prowadzi agenturalno-operacyjną obserwację osób zajmujących wrogą postawę w ruchu ludowym”; Wydział III – „rozpracowuje rewizjonistyczną działalność organizacji grup i osób spośród ludności niemieckiej i autochtonicznej oraz inną, antypaństwową działalność na bazie mniejszości narodowych”; Wydział IV – „ujawnia i rozpracowuje wrogą działalność wśród młodzieży szkolnej i akademickiej oraz w niektórych środowiskach inteligencji”; V Inspektorat – „Inspektorat udziela pomocy Kierownictwu Departamentu w zakresie koordynacji pracy poszczególnych Wydziałów. Organizuje inspekcje i udziela pomocy w pracy operacyjnej jednostkom terenowym pionu Departamentu III”; Wydział VI – „rozpracowuje ujawniane wypadki o cechach dywersyjno-sabotażowej działalności w przemyśle, kolejnictwie, łączności i na niektórych obiektach użyteczności publicznej”; Wydział Ogólny – „wykonuje prace administracyjno-usługowe na rzecz Wydziałów operacyjnych”. Według zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0052/68 z dnia 29 czerwca 1968 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu III MSW (zmieniającego dotychczas obowiązujący Zakres pracy Departamentu III MSW z dnia 14maja 1963 r.), w skład Departamentu III w tym okresie wchodziły: Kierownictwo, Grupa do Zleceń Specjalnych, Wydziały I-VI, Sekretariat Ogólny. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 9/68 z dnia 10 grudnia 1968 r. określało zakres działania komórek organizacyjnych Departamentu III MSW na podstawie § 5 ww. Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0052/68 wprowadzało jako obowiązujące zakresy pracy /działania/ poszczególnych komórek organizacyjnych Departamentu III: Wydział I (Analityczno-Informacyjny) – „prowadzi pracę analityczno-badawczą obejmującą główne dziedziny zainteresowania pionu III Służby Bezpieczeństwa”; Wydział II – „ujawnia, rozpracowuje, dokumentuje i likwiduje nielegalne związki i grupy, które prowadzą lub zamierzają podjąć zorganizowaną działalność antypaństwową, wykrywa i zwalcza sprawców innych przestępstw politycznych”; Wydział III – „powołany jest do operacyjnej ochrony mniejszości narodowych zam.[ieszkałych] w Polsce przed wrogą działalnością nacjonalistyczną; ujawniania, zapobiegania i zwalczania prób wykorzystania tych mniejszości do wrogiej działalności (…)”;Wydział IV – „powołany jest do: ujawniania, zapobiegania, rozpracowywania i zwalczania wrogiej działalności wymierzonej przeciwko ustrojowi PRL, prowadzonej zwłaszcza z pozycji rewizjonistycznych przez osoby i grupy ze środowisk naukowych, kulturalnych, młodzieżowych i środków masowego przekazu”; Wydział VI – „ujawnianie i zapobieganie działalności sabotażowo-dywersyjnej w gospodarce narodowej, podejmowanej przez osoby w kraju oraz działające w porozumieniu z ośrodkami na Zachodzie”; Wydział Inspekcji – „nadzoruje i koordynuje pracę jednostek terenowych pionu III Służby Bezpieczeństwa w zakresie wykrywania sprawców zaistniałych przestępstw politycznych i aktów o znamionach sabotażowo-dywersyjnych”; Sekretariat Ogólny – „wykonuje prace organizacyjno-ewidencyjne i gospodarcze Departamentu III”. W dniu 2 kwietnia 1971 r. zastępca dyrektora Departamentu III – płk Pielasa – zgodnie z Zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 050/71 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 marca 1971 r. powołał w Departamencie III Komisję, której zadaniem było „zebranie propozycji i przygotowanie odpowiednich wniosków i projektów w zakresie usprawnienia organizacji pracy Departamentu i jednostek terenowych” [IPN BU 1585/4385, s. 93]. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0034/72 z dnia 13 kwietnia 1972 r. zmieniło poprzednio obowiązujące zarządzenie nr 00145/71 z dnia 4 listopada 1971 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu III MSW, ze względu na utworzenie w Departamencie nowych Wydziałów V, VI i VII. Według niego do zadań znów powołanego Wydziału V zaczęły należeć: „ochrona rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego, leśnictwa i przemysłu drzewnego, lekkiego, handlu wewnętrznego i usług, żeglugi, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, sektora spółdzielczego, rezerw państwowych, centralnych instytucji związanych z działalnością wymienionych dziedzin gospodarki oraz ochrona nauk rolniczych i kadry wybitnych specjalistów”; do zadań Wydziału VI zaliczała się: „ochrona gospodarki narodowej w zakresie kluczowych produkcyjnych gałęzi przemysłu, łączności, komunikacji, budownictwa, budów i robotników polskich w NRD i CRS, centralnych instytucji związanych z działalnością wymienionych dziedzin gospodarki oraz ochrona nauk technicznych i kadry wybitnych specjalistów”; Wydział VII miał się zajmować: ”ochroną problematyki związanej z planowaniem, finansowaniem i zarządzaniem gospodarką narodową, zagadnień pracy i płacy oraz polityki patentowej, normalizacji i jakości. Ochroną handlu zagranicznego i nauk ekonomicznych”. W następnych latach Departament III ulegał dalszym zmianom. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 060/74 z 31 lipca 1974 r. określało, że do zakresu działania Departamentu III należało: „1) ujawnianie i likwidacja źródeł i skutków zagrożeń wynikających z dywersji, nieprawidłowości w funkcjonowaniu instytucji bazy i nadbudowy, konfliktów społecznych, szkodliwych aktów politycznych i sabotażu, naruszenia tajemnicy państwowej i służbowej, 2) profilaktyczna ochrona szczególnie narażonych na zagrożenia zagadnień, środowisk i obiektów w sferze bazy i nadbudowy, 3) programowanie, organizacja i nadzór działań operacyjnych, informacyjnych i profilaktycznych w terenowych odpowiednikach Departamentu III”. Podstawowym zadaniem Departamentu III i jego terenowych odpowiedników, według regulaminu załączonego do ww. zarządzenia, było: „ujawnianie oraz likwidacja źródeł i skutków zagrożeń w realizacji zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju (…)”. Przedmiotem ochrony Departamentu III miały być: zagadnienia (handlu zagranicznego, inwestycji, komunikacji, gospodarki materiałowej i zaopatrzenia, socjalne, płacowe i cenowe, produkcji, techniki, planowania i zarządzania, informatyki, finansów, nauki, szkolnictwa, kultury i sztuki, publicystyki, ochrony zdrowia, ochrony środowiska naturalnego, kontaktów międzynarodowych), środowiska (załogi określonych zakładów pracy, naukowe, twórcze, dziennikarskie, młodzież akademicka, mniejszości narodowe, wyjeżdżający i kontaktujący się z krajami kapitalistycznymi z obiektów wymienionych powyżej, wybitni specjaliści, kadra techniczna, upoważnieni do wykonywania prac tajnych i obronnych, zatrudnieni zbiorowo krajach socjalistycznych) oraz obiekty (ministerstwa i centralne urzędy, zjednoczenia i centralne zarządy, przedsiębiorstwa i centrale handlu zagranicznego, zakłady przemysłowe, okręgowe dyspozycje mocy, inwestycje w realizacji /również w krajach socjalistycznych/, związki i stowarzyszenia, komunikacji, transportu i łączności, instytuty naukowe, biura projektowe, redakcje i wydawnictwa, banki informacji i stacje elektronicznej techniki obliczeniowej, powiatowe kompleksy rolne, zespoły opieki zdrowotnej, instytucje kulturalne, magazyny rezerw państwowych, newralgiczne punkty komunalne, uczelnie). Departament III i jego terenowe odpowiedniki miały „współdziałać z innymi jednostkami SB i MO w zakresie wymiany informacji oraz wykorzystania sił i środków operacyjnych”. Pracownicy SB KPMO (równorzędnych) Wydziały III KW (równorzędne) MO i Departament III przygotowywały „odpowiednio dla kierownictw: Komend Powiatowych, Wojewódzkich i MSW informacje o zagrożeniach w celu przekazania instancjom partyjnym, względnie władzom administracyjnym”. Następną poważną zmiana nastąpiła w 1979 r. Z dniem 30 kwietnia 1979 r. Dyrektor Departamentu III wyłączył z kierownictwa etat zastępcy Dyrektora, pełny skład etatowy wydziałów od V do VI oraz poszczególne etaty z wydziałów I oraz VIII. Na tej podstawie z dniem 1 maja 1979 r. na mocy Zarządzenia Organizacyjnego nr 039/org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 maja 1979 r. został utworzony Departament III A. Zakres pracy nowo utworzonej jednostki określało Zarządzenie nr 0023/79 Ministra Spraw Wewnętrznych z 16 maja 1979 „w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu III "A" MSW i jego odpowiedników terenowych” Kolejne, dotyczące struktury i zadań Departamentu III, zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0025/79 z 15 czerwca 1979 r., określało, że do głównych zadań Departamentu należało: „1) rozpoznawanie, wykrywanie, ograniczanie i likwidowanie antysocjalistycznej i antypaństwowej działalności wymierzonej przeciw konstytucyjnemu ustrojowi PRL; 2) profilaktyczna ochrona przed działalnością, o której mowa w pkt. 1: a) zagadnień: nauki, szkolnictwa, oświaty, kultury i sztuki, publikacji, wydawnictw, telewizji, i radia, zdrowia, turystyki i sportu; b) środowisk naukowych, twórczych, dziennikarskich, studenckich, mniejszości narodowych; c) obiektów centralnych związanych z wymienionymi zagadnieniami i środowiskami; 3) wypracowywanie koncepcji i programowanie zadań wymienionych w pkt. 1 i 2, a w szczególności dotyczących przejawów działalności zagranicznych ośrodków dywersji w kraju, zorganizowanej działalności antysocjalistycznej, terroru, prób organizowania działalności nacjonalistycznej wśród mniejszości narodowościowych; 4) programowanie, organizowanie i nadzorowanie działalności operacyjnej, profilaktycznej i informacyjnej wydziałów III KWMO”. Znaczące zmiany wprowadziły kolejne akty normatywne MSW. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 002/81 z dnia 16 lutego 1981 r. przeniosło do pionu II sprawy pozostające dotychczas w zakresie obowiązków Wydziału III Departamentu III, czyli „operacyjną ochronę” zagadnień związanych z publikacjami, wydawnictwami, prasą, radiem i telewizją, Agencją Interpress i poligrafią. Decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych nr 021/83 z dnia 4 listopada 1983 r. oraz zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0082/83 z dnia 9 listopada 1983 r., zmieniające dotychczas obowiązujące zarządzenie nr 002/81 z dnia 16 lutego 1981 r., reformowały organizację i zakres działania Departamentów II, III i V MSW oraz ich odpowiedników terenowych, m.in. wyłączały z zakresu działania Departamentu II część zadań i przekazywały je do Departamentu III i V. W zakresie obowiązków Departamentu III MSW i jednostek pionu III w terenie trafiła „problematyka ochrony operacyjnej środowiska dziennikarskiego oraz ochrony środków masowego przekazu (PR i TV z wyjątkiem agencji Interpress i korespondentów zagranicznych). Jeżeli danym zagadnieniem zajmowała się cała jednostka organizacyjna Departamentu II – przechodziła ona w całości, razem ze sprzętem i pomieszczeniami, do Departamentu III lub V MSW. W 1982 r. zostały również zmodyfikowane zadania poszczególnych wydziałów Departamentu III, i tak, od tego roku: Wydział I zajmował się analizą uzyskanych informacji operacyjnych i opracowywaniem okresowych informacji (notatek, analiz), Wydział II – zwalczaniem nielegalnych organizacji politycznych, nielegalnych wydawnictw i „wrogiej propagandy”, przeciwdziałaniem „terroryzmowi politycznemu” oraz „dywersji ideologiczno-politycznej”, Wydział III – „ochroną operacyjną” Polskiej Akademii Nauk, Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Ministerstwa Oświaty i wychowania, placówek naukowo-badawczych podległych tym ministerstwom, organizacji i stowarzyszeń naukowych, działających legalnie związków zawodowych i organizacji społeczno-politycznych w ochranianych obiektach, duszpasterstwa akademickiego, Państwowego Wydawnictwa Naukowego i Młodzieżowej Agencji Wydawniczej, Wydział IV – „ochroną operacyjną” Ministerstwa Kultury i Sztuki, szkolnictwa artystycznego, stowarzyszeń i związków twórczych, Naczelnego Zarządu Kinematografii, bibliotek i archiwów państwowych, domów kultury, Wydział V – „ochroną operacyjną” organizacji społeczno-politycznych, Wydział VI (od 1983 r.) zajmował się Komitetem do spraw Radia i Telewizji, Wydział VII (od 1983 r.) – środowiskami dziennikarskimi, Wydział VIII – „zabezpieczeniem organizacyjno-operacyjnym” i logistycznym działań Departamentu, Wydział IX (istniejący od 1977 r.) – ochroną operacyjną Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, szkolnictwa medycznego, organizacji i stowarzyszeń medycznych, wymiaru sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Zakładów Karnych, adwokatury, Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu, Głównego Komitetu Turystyki, Wydział X (od 1983 r.) – zajmował się poligrafią; do zadań Zespołu Operacyjnego Departamentu III (utworzonego w 1983 r., liczącego 16 funkcjonariuszy) należało: „rozpoznawanie, zapobieganie, wykrywanie i likwidowanie antysocjalistycznej i antypaństwowej działalności wymierzonej przeciwko konstytucyjnego ustrojowi PRL. Ujawnianie, rozpoznawanie, neutralizowanie, zapobieganie i zwalczanie wszelkiej działalności inspirowanej lub podejmowanej przez osoby i grupy, godzącej w najistotniejsze interesy socjalistycznego państwa, sprzeczne z polską racją stanu oraz działalności polegającej na rozpowszechnianiu szkalujących, fałszywych ocen i informacji w odniesieniu do działaczy centralnych organów, urzędów i instytucji państwowych. Ujawnianie i rozpoznawanie osób, które w sposób negatywny i niezgodny z linią partii starają się oddziaływać na funkcjonariuszy partyjnych KC PZPR, posłów i urzędników Sejmu PRL oraz pracowników URM” (faktycznie Zespół Operacyjny Departamentu III MSW zajmował się szczególnie utajnioną inwigilacją niektórych środowisk partyjnych). Zarządzeniem organizacyjnym Ministra Spraw Wewnętrznych nr 017/Org. z dnia 6 lipca 1987 r. w etacie nr 03/33 wyłączono ze struktury Departamentu III komórki organizacyjno-etatowe: Zespół do zwalczania terroryzmu (o stanie etatowym 12 stanowisk) oraz Zespół Operacyjny (o stanie etatowym 14 stanowisk). Włączono i zorganizowano natomiast: Wydział XI (o stanie 12 etatów) i Wydział XII (o stanie 14 etatów). Decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 018/87 z dnia 30 lipca 1987 r. stan etatowy Departamentu III zmniejszył się o 54 etaty; dodatkowo, decyzją Podsekretarza Stanu – Szefa Służby Bezpieczeństwa etat jednostki został pomniejszony o 4 etaty – po tych zmianach Departament III liczył 212 etatów (przedtem – 270 etatów). Zakres działania wydziałów Departamentu III z dniem 21-09-1988 r. przedstawiał się następująco: Wydział I – „dokonuje bieżących ocen i analiz sytuacji operacyjno-politycznej w środowiskach nadbudowy państwa. Analizuje i przetwarza dane operacyjne w ramach Elektronicznego Systemu Ewidencji Zagrożeń Operacyjnych (ESEZO). Wdraża i wykorzystuje dla potrzeb operacyjnych wewnętrzny system informatyczny”; Wydział II – „rozpoznaje i neutralizuje wrogą działalność zorganizowanych struktur przeciwnika politycznego”; Wydział III – „prowadzi operacyjną ochronę nauki i środowisk naukowych, wyższych uczelni, studentów, młodzieży szkolnej, oświaty i organizacji młodzieżowych przed zagrożeniami, w tym antysocjalistyczną działalnością”; Wydział IV – „prowadzi operacyjną ochronę obiektów i środowisk twórczych oraz zagadnień związanych ze sferą kultury”; Wydział V – „realizuje działania w zakresie operacyjnej ochrony mniejszości narodowych, legalnie działających stowarzyszeń, towarzystw i organizacji, których działalność usiłują lub wykorzystują ugrupowania opozycje”; Wydział VI – „organizuje i realizuje zadania związane z operacyjną ochroną Komitetu ds. Radia i Telewizji - >Polskie Radio i Telewizja<”; Wydział VII – „realizuje zadania związane z operacyjną ochroną środowiska dziennikarskiego, z wyłączeniem >Polskiego Radia i Telewizji<. Rozpoznaje i ujawnia zagrożenia w organizacjach, obiektach i instytucjach masowej informacji”; Wydział VIII – „rozpoznaje i zwalcza działalność prowadzoną lub inspirowaną przez osoby i grupy, godzącą w prawidłowe funkcjonowanie najwyższych organów partyjno-państwowych”; Wydział IX – „prowadzi operacyjną ochronę obiektów, zagadnień i środowisk: służby zdrowia i opieki społecznej, sportu, kultury fizycznej i turystyki, prawa i porządności,. Rozpoznaje, ujawnia i neutralizuje nielegalną działalność struktur w tych środowiskach”; Wydział X – „rozpoznaje i rozpracowuje nielegalną działalność poligraficzno-wydawniczą grup i struktur przeciwnika politycznego. Prowadzi operacyjną ochronę głównych obiektów poligraficznych i związanych z nimi instytucji”; Wydział XI – „organizuje i prowadzi działania operacyjne mające na celu rozpoznanie i likwidowanie zagrożeń noszących znamiona terroryzmu politycznego. W tym zakresie koordynuje działania wszystkich jednostek resortu spraw wewnętrznych”; Wydział XII – „doskonali i wypracowuje nowe metody i kierunki pracy operacyjnej. Organizuje współdziałanie pomiędzy jednostkami pionu III i innymi jednostkami resortu spraw wewnętrznych. Dokonuje okresowych ocen sytuacji polityczno-operacyjnej i wypracowuje zadania dla pionu III. (…) Realizuje przedsięwzięcia związane ze współpracą pionu III z bratnimi służbami bezpieczeństwa krajów socjalistycznych. Prowadzi obsługę kadrową, finansową, zaopatrzeniową, kancelaryjną i transportową Departamentu III MSW”. 24 sierpnia 1989 r. Zarządzeniem nr 075/89 Ministra Spraw Wewnętrznych „w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, Departamenty III, IV, V i VI oraz Biuro Studiów SB i Główny Inspektorat Ochrony Przemysłu zostały przekształcone w: Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW, Departament Ochrony Gospodarki MSW oraz Departament Studiów i Analiz MSW.Na mocy Zarządzenia organizacyjnego nr 407/org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 31 sierpnia 1989 r. z dniem 1 września 1989 r. w miejsce Departamentu III zorganizowano Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW. Rozwiązanie Departamentu Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW nastąpiło wraz z likwidacją Służby Bezpieczeństwa w 1990 r. Na materiały administracyjne Departamentu III MSW, przechowywane w archiwum IPN, składają się głównie: informacje, notatki, meldunki, telegramy i szyfrogramy, analizy, zestawienia, wykazy, zarządzenia i decyzje dyrektora Departamentu III, dzienniki korespondencyjne, korespondencja. Akta o charakterze operacyjnym wytwarzane przez jednostki organizacyjne Departamentu III MSW były archiwizowane w Biurze „C” MSW odpowiednio w zbiorach akt agenturalnych (oznaczanych numerami archiwalnymi łamanymi przez symbol „I”), spraw operacyjnych (oznaczanych numerami archiwalnymi łamanymi przez symbol „II”) i spraw obiektowych (oznaczanych numerami archiwalnymi łamanymi przez symbol „IV”), łącznie z aktami ww. kategorii składanymi do archiwum przez inne jednostki operacyjne MSW. Akta personalne funkcjonariuszy, którzy służyli w jednostkach organizacyjnych Departamentu III MSW, były archiwizowane w zależności od ostatniego miejsca służby funkcjonariusza, w zbiorach akt personalnych funkcjonariuszy znajdujących się w Biurze „C” MSW lub odpowiednich Wydziałach „C” urzędów spraw wewnętrznych. Materiały Departamentu III wraz z całą spuścizną MSW znalazły się w CA MSWiA oraz w archiwum UOP, ABW, następnie przekazano je do BUiAD IPN.