Subfonds

Subfonds

Określa szereg jednostek archiwalnych w zespole (zbiorze) archiwalnym stanowiących pewien ciąg, a związanych ze sobą analogią treści lub pochodzenia, bądź analogią obu tych elementów

Characteristic of the archival fonds (collection)

Affiliation with the IPN Archives
Group of documents
Wojskowe organy bezpieczeństwa państwa
Name of the archival fonds (collection)
Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie [1945] 1951-1990 [1991]
Subfonds

Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie 1951 - 1990

Daty dokumentów w podzespole
Starting date
1951
Closing date
1990
Informacje o podzespole
The territorial scope of a documents creator activities

Rzeczpospolita Polska (do 1952 r.), Polska Rzeczpospolita Ludowa

Charakterystyka archiwalna

Jesienią 1951 r. Oddział II Sztabu Generalnego przemianowano na Zarząd II Wywiadowczy Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Strukturę Zarządu tworzyły: Szefostwo, Wydział Polityczny, Wydział Ogólny (podlegały mu: Archiwum, Biblioteka oraz Kartoteka Personalna), Oddział 1 (Rozpoznania Wojskowego), Oddział 2 (Wywiadu Agenturalnego), Oddział 3 (Informacyjny), Oddział 4 (Techniki Informacyjnej), Wydział Operacyjny, Wydział Attachatów Wojskowych, Wydział Personalny, Wydział Łączności Specjalnej, Wydział Finansów, Sekcja Kontroli Finansowo-Gospodarczej oraz Wydział Administracyjno-Gospodarczy. Ta struktura funkcjonowała z niewielkimi zmianami do 1965 r. W 1955 r. utworzono stanowisko zastępcy szefa ds. politycznych (pełnił jednocześnie funkcję szefa Wydziału Politycznego). Wydział Polityczny zlikwidowano w 1960 r., powołując w jego miejsce Komitet Partyjny PZPR. W 1961 r. powołano Wydział VI NATO, przekształcony później w Oddział VIII (Studiów i Oceny Sił Zbrojnych NATO i innych Paktów). W 1965 r. miała miejsce reorganizacja połączona z rozbudową struktur Zarządu II. Po reorganizacji najważniejszą rolę pełniły jednostki wchodzące w skład dwóch pionów – operacyjnego i informacyjnego. Pion operacyjny (kierował nim pomocnik szefa Zarządu II do spraw operacyjnych) tworzyły: Oddział I (Agenturalny Europejski – koordynował działalność wywiadowczą w państwach Europy Zachodniej prócz Wielkiej Brytanii i Irlandii), Oddział III (Agenturalny Pozaeuropejski – odpowiadał za wywiad na terenie Wielkiej Brytanii, Bliskiego Wschodu, Ameryki Północnej i Ameryki Południowej), Oddział V (Agenturalny – koordy-nował działalność wywiadowczą niezależną od oficjalnych placówek zagranicznych PRL na terenie: NRF, Danii, Norwegii, Szwecji, Belgii, Holandii, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Austrii i Szwajcarii oraz na obszarach, gdzie stacjonowały siły zbrojne NATO), Ośrodek Szkolenia oraz Radiowęzeł (odpowiadał za łączność radiową z agenturą, attachatami wojskowymi i innymi placówkami Zarządu). W skład pionu informacyjnego (kierowanego przez pomocnika szefa Zarządu II ds. informacyjnych) wchodziły: Oddział II (Informacyjny Europejski), Oddział IV (Informacyjny Pozaeuropejski), Oddział VII (Rozpoznania Radioelektronicznego), Oddział VIII (Studiów i Oceny Sił Zbrojnych NATO i innych Paktów), Oddział IX (Rozpoznania Wojskowego – koordynował wszystkie działania związane z rozpoznaniem wojskowym), Wydział Wydawniczy oraz Ośrodek Informacyjny (dostarczał informacje dotyczące sił zbrojnych państw kapitalistycznych do dowództwa WP). Poza pionami operacyjnym i informacyjnym w zreformowanej strukturze Zarządu istniały: Oddział Ogólnoorganizacyjny, Wydział Kadrowo-Mobilizacyjny, Wydział Łączności Specjalnej (odpowiadał za łączność szyfrową Zarządu z jego placówkami zagranicznymi),Wydział Finansów i Rewizji Finansowo-Materiałowej, Wydział Administracyjno-Gospodarczy, Wydział Ogólny, Wydział Attachatów Wojskowych, Kompania Samochodowa, Jednostka Wojskowa nr 2000 oraz Komitet Partyjny (kierował działalnością polityczną oraz realizował wytyczne PZPR na terenie Zarządu). W 1967 r. utworzono w ramach pionu operacyjnego nowy Oddział Agenturalnego Wywiadu Operacyjnego (AWO). Do jego podstawowych zadań należały rozpoznanie wojsk państw NATO – wykrywanie ich planów operacyjnych, posiadanych środków napadu broni masowego rażenia, zgrupowań uderzeniowych i stanu ich gotowości bojowej – a także przygotowanie terenu przyszłych działań wojennych pod względem wywiadowczym. W 1976 r. przeprowadzono reorganizację pionów operacyjnego i informacyjnego – zwiększono liczbę oddziałów oraz zmieniono ich zakres zadań. Po reorganizacji pion operacyjny tworzyły: Oddział I (Germańsko-Skandynawski), Oddział IV (Anglo-Amerykański), Oddział VIII (Romański), Oddział XIII (AWO), Oddział X (Terenowy), Oddział XII (Studiów Specjal-nych) i Oddział XXIII (Łączności). Natomiast w skład pionu informacyjnego wchodziły: Oddział IX (Studiów Inżynieryjno-Terenowych NATO), Oddział V (Europejski), Oddział XI (Zamorski), Oddział XX (Operacyjnego Przygotowania Terenu), Oddział XVII (Informacyjno-Techniczny), Oddział XXVI (Dyżurnej Służby Informacyjnej). Kolejna reorganizacja pionów operacyjnego i informacyjnego miała miejsce w 1983 r. Pion operacyjny odtąd tworzyły: Oddział I-„K” (Germańsko-Skandynawski), Oddział IV - „P” (Zamorski), Oddział VIII - „D” (Romański), Oddział XII (Studiów Specjalnych), Oddział X-„C” (Krajowy), Oddział XIII-„A” (Agenturalny Wywiad Operacyjny), Oddział III (Attachatów Wojskowych), Oddział „Y”, Kartoteka Operacyjna i Jednostka Wojskowa 2000. Natomiast w skład pionu informacyjnego weszły: Oddział IX (Studiów), Oddział V (Europejski), Oddział XI (Zamorski), Oddział XVII (Informacji Technicznej), Oddział XX (Operacyjnego przygotowania Terenu), Oddział XXVII (Dyżurnej Służby Informacyjnej), Wydział Państw Socjalistycznych i Wydział Informacji Audiowizualnej. Po likwidacji Wojskowej Służby Wewnętrznej (rozkaz ministra obrony narodowej z 18 kwietnia 1990 r.) zadania kontrwywiadowcze przekazano do Zarządu II, przemianowanego na Zarząd II Wywiadu i Kontrwywiadu Sztabu Generalnego. W następnym roku został on rozwiązany, a w jego miejsce 22 lipca 1991 r. utworzono Wojskowe Służby Informacyjne.