Podseria

Sygnatura A

Sygnaturą, a wł.: numerem archiwalnym, składającym się z litery „A” i kolejnego numeru dziennika archiwalnego oznaczano teczki wyjazdowe składane w archiwum Biura „C” MSW. Teczki wyjazdowe zakładano w celu wydania opinii w odniesieniu do osób wyjeżdżających za granicę by objąć tam stanowiska służbowe MSZ, MHZ, instytucji handlu zagranicznego itp. – placówki dyplomatyczne, przedstawicielstwa handlowe itd. Wniosek odpowiedniej instytucji, delegującej daną osobę za granicę, skierowany do MSW, przekazywany był następnie do Departamentu I lub Departamentu II MSW (do tego ostatniego w przypadku wniosków dot. wyjazdów na placówki w krajach RWPG i Układu Warszawskiego), gdzie dokonywano sprawdzeń w ewidencji operacyjnej i archiwach podległych resortowi spraw wewnętrznych, a niekiedy dodatkowych czynności operacyjnych. Po zebraniu odpowiednich informacji, MSW przesyłało instytucji wnioskującej krótką opinię o osobie, zwykle sprowadzającą się do stwierdzenia o braku obiekcji ze strony MSW ws. jej wyjazdu wzgl. o opinii negatywnej. Wytwórcami teczek wyjazdowych były Departament I i II MSW. Teczki wyjazdowe były rejestrowane dzienniku rejestracyjnym Departamentu I MSW (rejestrze spraw operacyjnych i dokumentacji operacyjnej Departamentu I MSW). W Departamencie II MSW posługiwano się wyłącznie numerem dziennika korespondencyjnego. W korespondencji z innymi jednostkami MSW posługiwano się numerem dziennika rejestracyjnego wydziału dep. I MSW, w którym teczka była prowadzona – stąd przyjęło się funkcjonujące w odniesieniu do spisów zdawczo-odbiorczych, w których zewidencjonowano wytworzone po 1977 r. teczki wyjazdowe wytworzone w Departamencie I MSW, określenie „inwentarz OCK”, powstałe z literowego symbolu dziennika korespondencyjnego właściwego wydziału Departamentu I MSW, poprzedzającego numer sprawy łamany przez dwie ostatnie cyfry daty rocznej. W skład dokumentacji zawartej w teczkach wyjazdowych zazwyczaj wchodziły: wniosek instytucji do MSW o zaopiniowanie osoby, wypełnione przez kandydata (oraz ewentualnie jego współmałżonka) formularze-ankiety personalne, życiorysy kandydata i współmałżonka, karty E-15, wnioski o udostępnienie akt z archiwów pionu „C” lub wydanie opinii przez jednostkę operacyjną (w przypadku gdy osoba opiniowana była zarejestrowana przez daną jednostkę), opinie, streszczenia i kopie materiałów operacyjnych zgromadzonych w innych aktach dotyczących osoby opiniowanej, dokumenty operacyjne (w przypadku, gdy podejmowano dodatkowe czynności operacyjne wobec osoby opiniowanej). W aktach teczek wyjazdowych niejednokrotnie można znaleźć odnośniki (na kartach E-15) dotyczące niezachowanych, a istniejących w chwili prowadzenia teczki zapisów ewidencyjnych odnoszących się do osoby opiniowanej, i podobnie, wzmianki o zawartości innych akt operacyjnych, w wielu przypadkach już nieistniejących, także wskazujące charakter zainteresowań operacyjnych jednostek SB wobec osób opiniowanych. Ww. kategoria akt nie była wymieniona w instrukcjach o postępowaniu z aktami w MSW (wprowadzonej zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 0127/57 z dn. 1 lipca 1957 r.) oraz w załączonym do niej orientacyjnym wykazie akt, ani w instrukcji o pracy Archiwum Biura Ewidencji Operacyjnej MSW (wprowadzonej zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 00123/57 z dnia 1 lipca 1957 r.) – mimo iż teczki wyjazdowe były zakładane już w Departamencie VII MBP. Zgodnie z zapisami §3 instrukcji o postępowaniu z aktami archiwalnymi Służby Bezpieczeństwa i służby Milicji, wprowadzonej zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 0107/68 z dnia 24 października 1968 r. ‘teczki osób opiniowanych’ były traktowane jako ‘akta operacyjne’; w załączonym do ww. instrukcji wykazie akt SB i MO ‘teczki wyjazdowe osób wyjeżdżających i kandydatów na wyjazd’ zostały umieszczone pod nr. poz. 103 (z okresem przechowywania wyznaczonym ‘do końca życia’ osób, których akta dotyczyły) w dziale ‘Akta operacyjne i śledcze’. Podobnie §3 instrukcji ws. zasad i sposobu postępowania z aktami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych, wprowadzonej zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych nr 034/74 z dnia 10 maja 1974 r. ‘teczki osób opiniowanych’ stanowiły dokumentację zaliczaną do ‘akt operacyjnych’; w załączonym do ww. instrukcji wykazie akt ‘teczki wyjazdowe osób wyjeżdżających i kandydatów na wyjazd za granicę’ zostały umieszczone pod nr. poz. 609 (z okresem przechowywania wg kategorii archiwalnej „B” wyznaczonym na 20 lat) w dziale ‘Akta operacyjne i śledcze’. Wg §3.1 zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 049/85 z dnia 8 lipca 1985 r. ws. organizacji i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi w MSW ‘teczki osób opiniowanych’ należały do ‘materiałów operacyjnych’; w załączonym do ww. zarządzenia wykazie akt ‘teczki osób wyjeżdżających za granicę i kandydatów na wyjazd’ zostały umieszczone pod nr. poz. 25 w dziale ‘Akta operacyjne’. Archiwizacja teczek wyjazdowych nie była uregulowana szczegółowo przepisami instrukcji archiwalnych, jednakże ich złożenie w archiwum było ewidencjonowane identycznie jak akt współpracy i spraw operacyjnych: wpływ akt odnotowywano w odrębnym dzienniku archiwalnym, informację o aktach dotyczących ujętej w nich osoby umieszczano w kartotece ogólnoinformacyjnej, same akta oznaczano numerem archiwalnym (sygnaturą) składającym się z kolejnej liczby dziennika archiwalnego, łamanym przez literę „A”. W latach 70. XX w. te akta oznaczone numerem archiwalnym łamanym przez „A”, które nie zostały zniszczone lub „skomasowane”, tzn. włączone do zarchiwizowanych akt spraw operacyjnych lub współpracy, zostały zmikrofilmowane. Zmikrofilmowanie akt odnotowano w odrębnym dzienniku archiwalnym mikrofilmów „A”. Ponieważ istotna liczba akt oznaczonych sygnaturą „A” była w owym czasie już zniszczona lub ‘skomasowana’ do innych akt, numery archiwalne mikrofisz nie odpowiadają numerom archiwalnym oryginalnych akt. Zachowany zbiór teczek wyjazdowych składa się obecnie niemal wyłącznie z mikrofisz, oznaczonych numerem archiwalnym mikrofilmu i numerem archiwalnym akt oryginalnych Archiwizacja i mikrofilmowanie teczek wyjazdowych i oznaczanie ich sygnaturami „A” zakończyło się w 1977 r., wytwarzane później teczki wyjazdowe były oznaczane wyłącznie numerem korespondencyjnym o symbolu OCK.