Zespół / zbiór

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Ostrołęce [1975] 1983-1990

W skład województwa ostrołęckiego weszły: miasta: Ostrołęka, Brok, Chorzele, Maków Mazowiecki, Ostrów Mazowiecki, Przasnysz, Różan, Tłuszcz i Wyszków, gminy: Baranowo, Brańszczyk, Brok, Chorzele, Czarnia, Czerwin, Czerwonka, Dąbrówka, Długosiodło, Goworowo, Jednorożec, Kadzidło, Klembów, Krasnosielc, Krzynowłoga Mała, Lelis, Łyse, Małkinia Górna, Myszyniec, Obryte, Olszewo-Borki, Ostrów Mazowiecka, Płoniawy-Bramura, Przasnysz, Rozogi, Różan, Rząśnik, Rzekuń, Rzewnie, Somianka, Stary Lubotyń, Szelków, Sypniewo, Tłuszcz, Troszyn, Wąsewo, Wyszków, Zabrodzie, Zaręby i Zatory (podstawa prawna: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, Dz.U.1975.17.92).

Ustawa sejmu PRL z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. PRL 1975, nr 16, poz. 91) zmieniła ustrój terytorialny PRL, m.in. w miejsce dawnego województwa warszawskiego powstały województwa: stołeczne warszawskie (d. m. st. Warszawa i część d. województwa warszawskiego), radomskie, siedleckie, ostrołęckie, ciechanowskie, płockie i skierniewickie. W ślad za utworzeniem nowych województw oraz likwidacją powiatów nastąpiły zmiany w terenowych strukturach podległych resortowi spraw wewnętrznych: zlikwidowano Komendy Powiatowe MO, w nowopowołanych województwach utworzono nowe Komendy Wojewódzkie MO. Przygotowania do przeprowadzenia reformy terytorialnej prowadziły powołane decyzją ministra spraw wewnętrznych nr 03/75 z dnia 8 kwietnia 1975 r. zespoły organizacyjne działające w MSW i w 49 nowych województwach oraz pełnomocnicy ministra czynni w KWMO w województwach utrzymanych w ramach reformy terytorialnej. Formalnie nowe KWMO, w tym KWMO w Ostrołęce, utworzono na mocy zarządzenia organizacyjnego ministra spraw wewnętrznych nr 073/org z dnia 11 czerwca 1975 r. (z mocą od 31 maja 1975 r.). Zgodnie z etatem nr OS/W/01/75 zatwierdzonym zarządzeniem organizacyjnym ministra spraw wewnętrznych z dnia 11 czerwca 1985 r. z mocą od dnia 1 czerwca 1975 r. (unieważnionym rozkazem organizacyjnym 07/OS/81 z dnia 30 maja 1981 r. z mocą od 31 marca 1981 r.), w skład KWMO w Ostrołęce wchodziły następujące jednostki: Kierownictwo (w którego skład wchodzili m.in. komendant wojewódzki, zastępca komendanta ds. SB, zastępca komendanta ds. MO, zastępca komendanta ds. administracyjno-gospodarczych, sekretarz Komitetu Zakładowego PZPR), Wydział Inspekcji (z ogniwami: zespół ds. SB, zespół ds. MO, zespół ds. administracyjno-gospodarczych, zespół stanowisk samodzielnych), Inspektorat Analityczno-Informacyjny zastępcy komendanta wojewódzkiego MO ds. SB, Wojewódzkie Stanowisko Kierowania, następnie jednostki SB: Wydział II, Wydział III, Wydział IV, Wydział Śledczy, Samodzielna Sekcja „A”, Wydział „B”, Wydział „C”, Wydział „T”, Wydział Paszportów (z Referatami Paszportów w Ostrowi Mazowieckiej, Przasnyszu, Wyszkowie, Makowie Mazowieckim – ten ostatni utworzono rozkazem organizacyjnym nr 002/75 z dnia 2 lipca 1975 r. z dniem 1 czerwca 1975 r.), i jednostki MO oraz administracyjno-gospodarcze: Wydział Kryminalny (z ogniwami: Kierownictwo, Sekcja Zabójstw i Rozbojów, Sekcja Włamań i Kradzieży, Grupa Obyczajowa, Grupa Poszukiwań i Ewidencji, Sekretariat), Wydział do walki z Przestępstwami Gospodarczymi (z ogniwami: Kierownictwo, Sekcja Budownictwa, Sekcja Przemysłu, Sekcja Rolnictwa i Przetwórstwa Rolno-Spożywczego, Sekcja Transportu i Łączności, Sekretariat), Wydział Dochodzeniowo-Śledczy (z ogniwami: Kierownictwo, Sekcja Nadzoru Ogólnego, Sekcja Kryminalna, Sekcja Gospodarcza, Grupa Operacyjna, Sekretariat), Wydział Prewencji, Wydział Ruchu Drogowego (z m.in. Grupami Ruchu Drogowego w: Ostrołęce, Ostrowi Mazowieckiej, Przasnyszu, Wyszkowie), Wydział Kryminalistyki, Wydział Kadr, Wydział Szkolenia, Wydział Ogólny (z ogniwami: Kierownictwo, Sekcja Zezwoleń i Opiniowania, Sekcja Informacji, Sprawozdawczości i Statystyki, Sekcja Skarg i Wniosków, Sekcja Ogólna), Wydział Łączności (z ogniwami: Kierownictwo, Sekcja I Przewodowa, Sekcja II Radiowa, inne stanowiska – zreorganizowane rozkazem organizacyjnym nr 03/76 z dnia 9 kwietnia 1976 r. z dniem 1 maja 1976 r. i przekształcone w Pocztę Specjalną i Sekretariat), Wydział Finansowy, Wydział Inwestycji i Remontów, Wydział Gospodarki Materiałowo-Technicznej, Wydział Zdrowia i Spraw Socjalnych (z ogniwami: Kierownictwo, Sekcja Socjalna, Poliklinika). KWMO w Ostrołęce podlegały: Komenda Miejska MO w Ostrołęce, Komisariaty MO w Ostrowi Mazowieckiej, Wyszkowie, Makowie Mazowieckim, Przasnyszu, Tłuszczu, Wyszkowie, Komisariaty Kolejowe MO w Małkini, Ostrołęce, Tłuszczu (przekształcone rozkazem organizacyjnym nr 012/79 z dnia 25 października 1979 r. z dniem 1 grudnia 1979 w Posterunki Kolejowe MO), Posterunki MO w Baranowie, Broku, Brańszczyku, Chorzelach, Czarni, Czerwinie, Czerwonce, Dąbrówce, Długosiodle, Goworowie, Jednorożcu, Kadzidle, Klembowie, Krasnosielcu, Krzynowłodze Małej, Lelisie, Łysem/Łysych (rozkazem organizacyjnym nr 013/77 z dnia 8 listopada 1977 r. ustalono w dokumentach MO odmianę nazwy ‘Łyse’ z l.poj. na l.mn.), Małkini Górnej, Myszyńcu, Obrytem, Olszewie-Borkach, Płoniawach-Bramurze, Rozogach, Rząśniku, Różanie, Rzekuniu, Rzewniach, Somiance, Starym Lubotyniu, Szelkowie, Sypniewie, Tłuszczu (ten ostatni przekształcony rozkazem organizacyjnym nr 06/75 z dnia 13 października 1975 r. z dniem 15 października 1975 r. w Komisariat MO), Troszynie, Wąsewie, Zabrodziu, Zarębach, Zatorach, a także Zmotoryzowany Odwód MO w Ostrołęce. W KMMO w Ostrołęce, Ostrowi Mazowieckiej, Wyszkowie i w Komisariatach MO w Makowie Mazowieckim, Ostrowi Mazowieckiej, Przasnyszu i Wyszkowie działały również ambulatoria (merytorycznie podległe Wydziałowi Zdrowia i Spraw Socjalnych KWMO). Posterunki w Czarni i Zarębach zlikwidowano rozkazem organizacyjnym komendanta wojewódzkiego MO w Ostrołęce nr 015/76 z dnia 6 sierpnia 1976 r. z dniem 15 lipca 1976 r. w związku z §8 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia, zmiany granic i nazw gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach: bielskim, gdańskim, kaliskim, miejskim krakowskim, krośnieńskim, łomżyńskim, miejskim łódzkim, ostrołęckim, rzeszowskim, szczecińskim, wałbrzyskim, włocławskim i zamojskim (Dz.U. PRL 1976, nr 24, poz. 143), likwidującego gminy Czarnia i Zaręby i włączającego ich terytorium do gmin Myszyniec i Chorzele. Na mocy zarządzenia organizacyjnego ministra spraw wewnętrznych nr 044/org z dnia 15 czerwca 1979 r. z dniem 1 lipca 1979 r. w KWMO w Ostrołęce powołano Wydział III-A (przemianowany w 1981 r. na Wydział V). Na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 042/81 z dnia 30 października 1981 r. utworzono w KWMO w Ciechanowie stanowiska zastępcy komendanta ds. polityczno-wychowawczych oraz Wydział Polityczno-Wychowawczy. Również w 1981 r. Wydział Zdrowia i Spraw Socjalnych podzielono na Wydział Zdrowia oraz Samodzielną Sekcję Spraw Socjalnych. Na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie powołania organów cenzury przesyłek pocztowych, korespondencji telekomunikacyjnej oraz kontroli rozmów telefonicznych na czas trwania stanu wojennego we wszystkich KWMO, w tym w Ostrołęce, powołano Wojewódzkie Urzędy Cenzury Wojennej. Wydziały „B”, „C”, „T” KWMO w Ostrołęce zostały z dniem 1 sierpnia 1982 r. przekształcone w Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego (z Sekcjami „B”, „C” i „T”). Na mocy ustawy sejmu PRL z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie ministra spraw wewnętrznych, KWMO w Ostrołęce z dniem 1 sierpnia 1983 r. przekształcono w Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych, jednocześnie z dotychczas istniejących Komend Miejskich MO w Ostrołęce, Ostrowi Mazowieckiej i Wyszkowie oraz Komisariatów w Makowie Mazowieckim i Przasnyszu utworzono Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych (już w 1982 r. planowano utworzenie w nich Komend Rejonowych MO, ostatecznie zorganizowanych jako RUSW). W skład RUSW w Ostrołęce weszły Posterunki MO w Czerwinie, Goworowie, Kadzidle, Lelisie, Łysych, Myszyńcu, Olszewie-Borkach, Rozogach, Rzekuniu, Troszynie, i Posterunek Kolejowy MO w Ostrołęce. W skład RUSW w Ostrowi Mazowieckiej weszły: KMMO w Ostrowi Mazowieckiej, Posterunki MO w Broku, Starym Lubotyniu, Małkini, Wąsewie i Posterunek Kolejowy MO w Małkini. W skład RUSW w Wyszkowie weszły: KMMO w Wyszkowie, Komisariat MO w Tłuszczu, Posterunki MO w Brańszczyku, Dąbrówce, Długosiodle, Klembowie, Obrytem, Rząśniku, Somiance, Zabrodziu, Zatorach oraz Posterunek Kolejowy MO w Tłuszczu. W skład RUSW w Przasnyszu weszły: Komisariat MO w Przasnyszu, Posterunki MO w Baranowie, Chorzelach, Jednorożcu i Krzynowłodze Małej. W skład RUSW w Makowie Mazowieckim weszły Komisariat MO w Makowie Mazowieckim oraz Posterunki MO w Czerwonce, Krasnosielcu, Płoniawach, Różanie, Rzewnie, Szelkowie, Sypniewie. Z dniem 1 stycznia 1985 r. na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 0072/84 z dnia 27 grudnia 1984 r. utworzono w WUSW w Ostrołęce Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. Utworzenie w resorcie spraw wewnętrznych pionu VI SB spowodowało przejściową likwidację Wydziału IV WUSW w Ostrołęce, w którego miejsce w marcu i kwietniu 1985 r. powołano Samodzielną Sekcję IV i Samodzielną Sekcję VI, przekształcone z dniem 1 grudnia 1985 r. odpowiednio w odtworzony Wydział IV i Wydział VI. Z dniem 1 stycznia 1988 r. przeniesiono Posterunki MO w Czerwinie i Goworowie z RUSW w Ostrołęce do RUSW w Ostrowi Mazowieckiej na podstawie rozkazu organizacyjnego Szefa WUSW nr OS/01/88 z dnia 26 stycznia 1988 r. W grudniu 1989 r. na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 075/89 z dnia 24 sierpnia 1989 r. w sprawie likwidacji i przekształcania niektórych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w WUSW w Ostrołęce przeorganizowano Wydziały III, IV, V, VI i Zespół Analityczno-Informacyjny w nowe struktury SB: Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, Wydział Ochrony Gospodarki, Wydział Studiów i Analiz, podobnych zmian dokonano w odpowiednich grupach w RUSW. Na mocy zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 95/89 z dnia 21 listopada 1989 r. w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych służb i jednostek organizacyjnych MSW, połączono Wydział Polityczno-Wychowawczy i Wydział Szkolenia WUSW w Wydział Szkolenia i Wychowania WUSW i zlikwidowano stanowisko zastępcy Szefa WUSW ds. polityczno-wychowawczych. Na podstawie zarządzenia nr 28/90 ministra spraw wewnętrznych z dnia 15 lutego 1990 r. w sprawie likwidacji niektórych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (z mocą od 1 lutego 1990 r.) zlikwidowano w WUSW w Ostrołęce Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy.

Archiwalia WUSW w Ostrołęce były przekazywane do IPN przez UOP oraz Komendę Wojewódzką Policji w Radomiu. Część akt proweniencji WUSW w Ostrołęce znajduje się w Delegaturze IPN w Radomiu.

Na spuściznę archiwalną WUSW w Ostrołęce składają się akta operacyjne (sygnatury I, II, III, III-w i IV oraz mikrofilmy), akta personalne funkcjonariuszy oraz materiały administracyjne, obejmujące pomoce kancelaryjne i korespondencję jednostek WUSW (w tym wydziałów Paszportowego, II, III, IV, V, WOG i WOKPP, IOF, sekcji „C”) oraz RUSW i posterunków MO, akta dot. osób internowanych, akta dotyczące zezwoleń na posiadanie broni, materiały obronne.

AIPN, 01585/11419, AIPN, 222/10; AIPN, 158/6; AIPN, 335/256; AIPN, 55/15, t. 2; AIPN, 1632/28. Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3, 1975-1990, red. nauk. P. Piotrowski, Warszawa 2008, s. 43, 47, 48, 220-223.