Zespół / zbiór

Zarząd Wojskowej Służby Wewnętrznej Jednostek Wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie [1964-1979] 1979-1990

Polska Rzeczpospolita Ludowa

Oddział (przekształcony następnie w Zarząd) Wojskowej Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych MSW utworzono w 1971 r. w miejsce istniejącego poprzednio Samodzielnego Wydziału WSW Wojsk Wewnętrznych MSW. Zarówno ponowne podporządkowanie MSW Wojsk Ochrony Pogranicza na mocy decyzji nr 104/710 Prezydium Rządu PRL z dnia 30 lipca 1971 r. w sprawie zmiany podporządkowania WOP (od 1964 r. podlegających MON) – i tym samym wyłączenie ich z kompetencji WSW MON, jak i szybka rozbudowa Nadwiślańskiej Brygady MSW w Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe MSW w pierwszej połowie lat 70. XX w. wymagały stworzenia większego niż dotąd aparatu nadzoru kontrwywiadowczego i bezpieczeństwa nad ww. jednostkami. Powołano lokalne Wydziały WSW JW MSW (które miały sprawować nadzór nad Brygadami WOP i jednostkami wojskowymi MSW; w 1979 r. Wydział WSW JW MSW w Warszawie przekształcono w Oddział WSW JW MSW w Warszawie; Wydział/Oddział w Warszawie był odpowiedzialny za ‘osłonę kontrwywiadowczą’ Dowództwa NJW MSW, jednostek NJW MSW znajdujących się w Warszawie oraz niektórych innych JW MSW). Strukturą ‘kierowniczą i kontrolną’ WSW JW MSW stał się Zarząd WSW JW MSW, stanowiący strukturę wydzieloną w ramach MSW, nie wchodzącą w skład WOP i NJW MSW. Zachowane dokumenty organizacyjne Zarządu WSW JW MSW wskazują, że w jego skład, oprócz szefa Zarządu i jego zastępcy, wchodzili oficerowie dochodzeniowo-śledczy, operacyjni, oficer organizacyjno-kadrowy, oficer do zleceń, dyżurni operacyjni oraz kancelaria (zatrudniająca pracowników cywilnych), Zarządowi podlegał również areszt i pluton żołnierzy. Dwóch oficerów Zarządu WSW JW MSW pełniło służbę w Nadbużańskiej Brygadzie WOP (do czasu utworzenia Wydziału WSW JW MSW w Chełmie). Oprócz uprawnień ‘kierowniczych i kontrolnych’ oraz operacyjnego zabezpieczenia ww. jednostek, oficerowie operacyjni Zarządu ‘zabezpieczali operacyjnie’ Dowództwo WOP (w tym także Zarząd Zwiadu WOP) oraz GPK WOP na Okęciu. Zarząd WSW JW MSW był jednostką małą, bez podległego plutonu liczba jego żołnierzy i pracowników nie przekraczała 30 osób. Od utworzenia Służby Wojsk Wewnętrznych MSW Zarząd WSW JW MSW podlegał Szefowi Wojsk MSW.

Akta Zarządu WSW JW MSW zostały przekazane do IPN przez CA MSWiA.

Akta spraw operacyjnych WSW JW MSW były przekazywane do Biura „C” MSW, gdzie umieszczano je odpowiednio w zbiorach I-w, I-k-w, II-w, III-w, IV-w; podobnie akta personalne pracowników cywilnych i żołnierzy jednostek wojskowych MSW przekazywano do Biura „C”, gdzie umieszczano je w zbiorach VII (pracownicy cywilni) i VIII (żołnierze). Akta administracyjne Zarządu WSW JW MSW również archiwizowano w Biurze „C” MSW. Zasady prowadzenia ewidencji operacyjnej określał samodzielnie Szef Zarządu WSW JW MSW. WSW JW MSW posługiwała się własnymi normatywami operacyjnymi, praktycznie odpowiadającymi instrukcjom operacyjnym WSW MON.

IPN BU159/8; IPN BU 2307/117; IPN BU 1099/32, t. 7; IPN BU 2307/70; IPN BU 222/34; IPN BU 2223/1324; IPN BU 2223/1334; IPN BU 2307/55; IPN BU 01225/774; IPN BU 01225/775; IPN BU 2258/7.