Zespół / zbiór

Archiwum rodzinne Milertów (Milartów)

Materiały dotyczą członków rodziny Milertów, z których część nosiła nazwisko Milart. Większość materiałów związana jest z osobą Józefa Milerta, który urodził się w dniu 3 lipca 1898 r. we wsi Dubica koło Brześcia nad Bugiem. W 1924 r. rozpoczął służbę wojskową w 82. Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem, gdzie ukończył szkołę podoficerską. Po zakończeniu nauki w szkole podchorążych w Bydgoszczy w 1933 r., podjął służbę oficerską w 8. Pułku Piechoty Legionów w Lublinie. W marcu 1939 r. awansował do stopnia porucznika. W lipcu tego roku przeniesiono go do Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza „Polesie”, w ramach której objął dowództwo 1. Kompanii Granicznej KOP „Olhomel” w składzie Batalionu KOP „Dawidgródek”. Po agresji sowieckiej na Polskę w dniu 17 września 1939 r., kompania wycofała się znad granicy, wchodząc w skład improwizowanego zgrupowania KOP pod dowództwem gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna. W Lasach Parczewskich żołnierze kompanii zostali zdemobilizowani. Józef Milert udał się w rodzinne strony, ale zagrożony aresztowaniem przez NKWD przybył do okupowanego przez Niemców Chełma, gdzie mieszkał jego brat Mikołaj. Uczestniczył tam w tworzeniu konspiracyjnej Organizacji Zbrojnej, która scaliła się z Armią Krajową. Na początku 1943 r. Józef Milert pod pseudonimem „Sęp” został mianowany komendantem Obwodu AK Włodawa. W dniu 22 lutego 1944 r. we wsi Załucze wraz ze swoimi 2 podkomendnymi został zastrzelony przez członków sowieckiego oddziału dywersyjnego. Pochowano go na cmentarzu w Wólce Wereszczyńskiej. Pozostałe materiały dotyczą jego braci Mikołaja i Władysława, żony Władysława Anny z domu Leśko, sióstr Leontyny i Antoniny, a także ojca Antoniego i matki Katarzyny. W przypadku Mikołaja wiadomo, że w okresie międzywojennym pełnił służbę w Policji Państwowej, a po 1939 r. mieszkał w Chełmie. Z kolei Władysław pełnił służbę w Wojsku Polskim. O jego dalszych losach brak informacji. Rodzice z obiema siostrami Józefa Milerta, a także Anną Milert (Milart) w 1940 r. zostali aresztowani przez NKWD, po czym wywieziono ich do Kraju Ałtajskiego. Przebywali na zesłaniu w miejscowości Barnauł. Katarzyna Milert (Milart) w 1945 r. uzyskała od władz sowieckich odmowę powrotu do Polski ze względu na brak obywatelstwa polskiego, którego została pozbawiona po 1939 r.

Dokumentacja została w dniu 16 maja 2019 r. przekazana do Archiwum IPN przez Krystynę Zawidzką, córkę Władysława Milerta (Milarta) i Anny Milert (Milart) z domu Leśko.

Materiały aktowe składają się z korespondencji osobistej Józefa Milerta i jego brata Mikołaja Milerta (Milarta) z okresu okupacji niemieckiej oraz dokumentacji osobistej i służbowej związanej z pobytem Anny Milert (Milart) z domu Leśko, Leontyny Zielińskiej z domu Milert (Milart) i Katarzyny Milert (Milart) na zesłaniu w Związku Radzieckim, w tym działaniami podejmowanymi po zakończeniu II wojny światowej przez K. Milert (Milart) w celu powrotu do Polski. Ponadto występuje korespondencja służbowa prowadzona w latach 1990-1991 przez Krystynę Zawidzką z instytucjami radzieckimi za pośrednictwem ambasady polskiej w Moskwie w sprawie potwierdzenia jej pobytu w Związku Radzieckim. Dokumentacja fotograficzna zawiera w większości zdjęcia Józefa Milerta z okresu służby w Wojsku Polskim i odwiedzin w rodzinnych stronach na Kresach Wschodnich. Wśród powyższej dokumentacji należy wyodrębnić zdjęcia z pogrzebu Józefa Milerta i jego podkomendnych zimą 1944 r. oraz zdjęcia dokumentujące uroczystości ku jego czci pochodzące z września 1990 r. Ponadto występują zdjęcia rodzinne Milertów (Milartów), w tym zdjęcia Władysława Milerta (Milarta) i Mikołaja Milerta (Milarta) z okresu służby w Policji Państwowej. W ramach dokumentacji fotograficznej znajduje się także kilka zdjęć nierozpoznanych pochodzących z okresu międzywojennego.

Materiały zostały przyjęte w stanie nieuporządkowanym (rozsyp) i bez ewidencji. Okoliczności przejęcia zespołu spowodowały, że przyjęto podział materiałów na spis zdawczo-odbiorczy i aneks, a w ich ramach podział w układzie rzeczowo-chronologicznym. Po zakończeniu prac związanych z porządkowaniem, dokumentacja została zabezpieczona przez usunięcie z nich metalowych elementów i umieszczenie w opakowaniach bezkwasowych.

Materiały archiwalne spisu zdawczo-dbiorczego IPN BU 3819 http://www.podziemiezbrojne.pl/?p=905