Subseries

Departament III

Departament III MSW zajmował się walką z działalnością „antypaństwową” i „ antysocjalistyczną” w kraju. Został utworzony na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 00238/56 z dnia 29 listopada 1956 r. Istniał pod tą nazwą do 1989 r. W początkowym okresie swojego istnienia Departament III składał się z: Dyrektora, zastępcy Dyrektora, Wydziału I (opracowywanie instrukcji i prowadzenie analiz sytuacji polityczno-operacyjnej w kraju), Wydziału II (zwalczanie terroru i zorganizowanej działalności antypaństwowej osób, grup i organizacji, m.in. żołnierzy AK, NSZ, działaczy WiN PSL, środowisk mniejszości narodowych), Wydziału III (zwalczanie dywersji ideologicznej i politycznej Radia Wolna Europa i innych rozgłośni zagranicznych w języku polskim [poza ZSRR], ośrodków syjonistycznych i rewizjonistycznych oraz ochrona instytucji państwowych), Wydziału IV (zwalczanie elementów rewizjonistycznych i liberalnych, ochrona środowisk naukowych, twórczych, kulturalnych i młodzieżowych przed dywersją i penetracją), Wydziału V (zwalczanie wrogiej działalności kościoła), Wydziału VI (ochrona rolnictwa, przemysłu rolnego i spożywczego, żeglugi i rybołówstwa oraz przedsiębiorstw handlu zagranicznego). Dnia 1 stycznia 1957 r. powstał Wydział Ogólny (istniał do 14 października 1965 r.), a 1 lipca 1964 r. powołano do życia Samodzielną Sekcję (istniała do 28 lutego 1965 r.). W wyniku kolejnych przekształceń do struktury Departamentu III dołączyły: Wydział Inspekcji (istniał od 1 sierpnia 1967 r. do 30 kwietnia 1972 r.), od dnia 1 maja 1972 r. – Wydział VII (ochrona gospodarki narodowej, kluczowych gałęzi przemysłu, handlu krajowego, komunikacji, zaplecza przemysłowo-ekonomicznego, łączności, placówek naukowo-technicznych i kadry wybitnych specjalistów), od 15 września 1974 r. Wydział VIII, a od 1 października 1977 r. Wydział IX. W grudniu 1961 r. Departament III tworzyły: Wydziały I-IV, V Inspektorat, Wydział VI, Wydział Ogólny. Wydział V dnia 15 czerwca 1962 r. został przekształcony w Departament IV (na mocy zarządzenia nr 0105/62 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 czerwca 1962 r. oraz zarządzenia organizacyjnego Ministra Spraw Wewnętrznych nr 062/Org. z dnia 9 czerwca 1962 r.). Według notatki „w sprawie powołania Departamentu IV – do spraw wyznań – w MSW oraz odpowiedniej modyfikacji zakresu działania Departamentu III” z 1962 r. w tym okresie na Departament III składały się: Wydział I – „rozpracowuje działające konspiracyjnie organizacje, grupy i osoby. Prowadzi rozpracowania na osoby wpływowe, rekrutujące się z b. reakcyjnych środowisk /NSZ, WiN; chadeckich i innych”; Wydział II – „ujawnia i rozpracowuje wrogą działalność elementów promikołajczykowskich i pokrewnych, opierających się na reakcyjnych elementach ze wsi. Prowadzi agenturalno-operacyjną obserwację osób zajmujących wrogą postawę w ruchu ludowym”; Wydział III – „rozpracowuje rewizjonistyczną działalność organizacji grup i osób spośród ludności niemieckiej i autochtonicznej oraz inną, antypaństwową działalność na bazie mniejszości narodowych”; Wydział IV – „ujawnia i rozpracowuje wrogą działalność wśród młodzieży szkolnej i akademickiej oraz w niektórych środowiskach inteligencji”; V Inspektorat – „Inspektorat udziela pomocy Kierownictwu Departamentu w zakresie koordynacji pracy poszczególnych Wydziałów. Organizuje inspekcje i udziela pomocy w pracy operacyjnej jednostkom terenowym pionu Departamentu III”; Wydział VI – „rozpracowuje ujawniane wypadki o cechach dywersyjno-sabotażowej działalności w przemyśle, kolejnictwie, łączności i na niektórych obiektach użyteczności publicznej”; Wydział Ogólny – „wykonuje prace administracyjno-usługowe na rzecz Wydziałów operacyjnych”. Według zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0052/68 z dnia 29 czerwca 1968 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu III MSW (zmieniającego dotychczas obowiązujący Zakres pracy Departamentu III MSW z dnia 14maja 1963 r.), w skład Departamentu III w tym okresie wchodziły: Kierownictwo, Grupa do Zleceń Specjalnych, Wydziały I-VI, Sekretariat Ogólny. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 9/68 z dnia 10 grudnia 1968 r. określało zakres działania komórek organizacyjnych Departamentu III MSW na podstawie § 5 ww. Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0052/68 wprowadzało jako obowiązujące zakresy pracy /działania/ poszczególnych komórek organizacyjnych Departamentu III: Wydział I (Analityczno-Informacyjny) – „prowadzi pracę analityczno-badawczą obejmującą główne dziedziny zainteresowania pionu III Służby Bezpieczeństwa”; Wydział II – „ujawnia, rozpracowuje, dokumentuje i likwiduje nielegalne związki i grupy, które prowadzą lub zamierzają podjąć zorganizowaną działalność antypaństwową, wykrywa i zwalcza sprawców innych przestępstw politycznych”; Wydział III – „powołany jest do operacyjnej ochrony mniejszości narodowych zam.[ieszkałych] w Polsce przed wrogą działalnością nacjonalistyczną; ujawniania, zapobiegania i zwalczania prób wykorzystania tych mniejszości do wrogiej działalności (…)”;Wydział IV – „powołany jest do: ujawniania, zapobiegania, rozpracowywania i zwalczania wrogiej działalności wymierzonej przeciwko ustrojowi PRL, prowadzonej zwłaszcza z pozycji rewizjonistycznych przez osoby i grupy ze środowisk naukowych, kulturalnych, młodzieżowych i środków masowego przekazu”; Wydział VI – „ujawnianie i zapobieganie działalności sabotażowo-dywersyjnej w gospodarce narodowej, podejmowanej przez osoby w kraju oraz działające w porozumieniu z ośrodkami na Zachodzie”; Wydział Inspekcji – „nadzoruje i koordynuje pracę jednostek terenowych pionu III Służby Bezpieczeństwa w zakresie wykrywania sprawców zaistniałych przestępstw politycznych i aktów o znamionach sabotażowo-dywersyjnych”; Sekretariat Ogólny – „wykonuje prace organizacyjno-ewidencyjne i gospodarcze Departamentu III”. W dniu 2 kwietnia 1971 r. zastępca dyrektora Departamentu III – płk Pielasa – zgodnie z Zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 050/71 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 marca 1971 r. powołał w Departamencie III Komisję, której zadaniem było „zebranie propozycji i przygotowanie odpowiednich wniosków i projektów w zakresie usprawnienia organizacji pracy Departamentu i jednostek terenowych” [IPN BU 1585/4385, s. 93]. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0034/72 z dnia 13 kwietnia 1972 r. zmieniło poprzednio obowiązujące zarządzenie nr 00145/71 z dnia 4 listopada 1971 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu III MSW, ze względu na utworzenie w Departamencie nowych Wydziałów V, VI i VII. Według niego do zadań znów powołanego Wydziału V zaczęły należeć: „ochrona rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego, leśnictwa i przemysłu drzewnego, lekkiego, handlu wewnętrznego i usług, żeglugi, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, sektora spółdzielczego, rezerw państwowych, centralnych instytucji związanych z działalnością wymienionych dziedzin gospodarki oraz ochrona nauk rolniczych i kadry wybitnych specjalistów”; do zadań Wydziału VI zaliczała się: „ochrona gospodarki narodowej w zakresie kluczowych produkcyjnych gałęzi przemysłu, łączności, komunikacji, budownictwa, budów i robotników polskich w NRD i CRS, centralnych instytucji związanych z działalnością wymienionych dziedzin gospodarki oraz ochrona nauk technicznych i kadry wybitnych specjalistów”; Wydział VII miał się zajmować: ”ochroną problematyki związanej z planowaniem, finansowaniem i zarządzaniem gospodarką narodową, zagadnień pracy i płacy oraz polityki patentowej, normalizacji i jakości. Ochroną handlu zagranicznego i nauk ekonomicznych”. W następnych latach Departament III ulegał dalszym zmianom. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 060/74 z 31 lipca 1974 r. określało, że do zakresu działania Departamentu III należało: „1) ujawnianie i likwidacja źródeł i skutków zagrożeń wynikających z dywersji, nieprawidłowości w funkcjonowaniu instytucji bazy i nadbudowy, konfliktów społecznych, szkodliwych aktów politycznych i sabotażu, naruszenia tajemnicy państwowej i służbowej, 2) profilaktyczna ochrona szczególnie narażonych na zagrożenia zagadnień, środowisk i obiektów w sferze bazy i nadbudowy, 3) programowanie, organizacja i nadzór działań operacyjnych, informacyjnych i profilaktycznych w terenowych odpowiednikach Departamentu III”. Podstawowym zadaniem Departamentu III i jego terenowych odpowiedników, według regulaminu załączonego do ww. zarządzenia, było: „ujawnianie oraz likwidacja źródeł i skutków zagrożeń w realizacji zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju (…)”. Przedmiotem ochrony Departamentu III miały być: zagadnienia (handlu zagranicznego, inwestycji, komunikacji, gospodarki materiałowej i zaopatrzenia, socjalne, płacowe i cenowe, produkcji, techniki, planowania i zarządzania, informatyki, finansów, nauki, szkolnictwa, kultury i sztuki, publicystyki, ochrony zdrowia, ochrony środowiska naturalnego, kontaktów międzynarodowych), środowiska (załogi określonych zakładów pracy, naukowe, twórcze, dziennikarskie, młodzież akademicka, mniejszości narodowe, wyjeżdżający i kontaktujący się z krajami kapitalistycznymi z obiektów wymienionych powyżej, wybitni specjaliści, kadra techniczna, upoważnieni do wykonywania prac tajnych i obronnych, zatrudnieni zbiorowo krajach socjalistycznych) oraz obiekty (ministerstwa i centralne urzędy, zjednoczenia i centralne zarządy, przedsiębiorstwa i centrale handlu zagranicznego, zakłady przemysłowe, okręgowe dyspozycje mocy, inwestycje w realizacji /również w krajach socjalistycznych/, związki i stowarzyszenia, komunikacji, transportu i łączności, instytuty naukowe, biura projektowe, redakcje i wydawnictwa, banki informacji i stacje elektronicznej techniki obliczeniowej, powiatowe kompleksy rolne, zespoły opieki zdrowotnej, instytucje kulturalne, magazyny rezerw państwowych, newralgiczne punkty komunalne, uczelnie). Departament III i jego terenowe odpowiedniki miały „współdziałać z innymi jednostkami SB i MO w zakresie wymiany informacji oraz wykorzystania sił i środków operacyjnych”. Pracownicy SB KPMO (równorzędnych) Wydziały III KW (równorzędne) MO i Departament III przygotowywały „odpowiednio dla kierownictw: Komend Powiatowych, Wojewódzkich i MSW informacje o zagrożeniach w celu przekazania instancjom partyjnym, względnie władzom administracyjnym”. Następną poważną zmiana nastąpiła w 1979 r. Z dniem 30 kwietnia 1979 r. Dyrektor Departamentu III wyłączył z kierownictwa etat zastępcy Dyrektora, pełny skład etatowy wydziałów od V do VI oraz poszczególne etaty z wydziałów I oraz VIII. Na tej podstawie z dniem 1 maja 1979 r. na mocy Zarządzenia Organizacyjnego nr 039/org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 maja 1979 r. został utworzony Departament III A. Zakres pracy nowo utworzonej jednostki określało Zarządzenie nr 0023/79 Ministra Spraw Wewnętrznych z 16 maja 1979 „w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu III "A" MSW i jego odpowiedników terenowych” Kolejne, dotyczące struktury i zadań Departamentu III, zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0025/79 z 15 czerwca 1979 r., określało, że do głównych zadań Departamentu należało: „1) rozpoznawanie, wykrywanie, ograniczanie i likwidowanie antysocjalistycznej i antypaństwowej działalności wymierzonej przeciw konstytucyjnemu ustrojowi PRL; 2) profilaktyczna ochrona przed działalnością, o której mowa w pkt. 1: a) zagadnień: nauki, szkolnictwa, oświaty, kultury i sztuki, publikacji, wydawnictw, telewizji, i radia, zdrowia, turystyki i sportu; b) środowisk naukowych, twórczych, dziennikarskich, studenckich, mniejszości narodowych; c) obiektów centralnych związanych z wymienionymi zagadnieniami i środowiskami; 3) wypracowywanie koncepcji i programowanie zadań wymienionych w pkt. 1 i 2, a w szczególności dotyczących przejawów działalności zagranicznych ośrodków dywersji w kraju, zorganizowanej działalności antysocjalistycznej, terroru, prób organizowania działalności nacjonalistycznej wśród mniejszości narodowościowych; 4) programowanie, organizowanie i nadzorowanie działalności operacyjnej, profilaktycznej i informacyjnej wydziałów III KWMO”. Znaczące zmiany wprowadziły kolejne akty normatywne MSW. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 002/81 z dnia 16 lutego 1981 r. przeniosło do pionu II sprawy pozostające dotychczas w zakresie obowiązków Wydziału III Departamentu III, czyli „operacyjną ochronę” zagadnień związanych z publikacjami, wydawnictwami, prasą, radiem i telewizją, Agencją Interpress i poligrafią. Decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych nr 021/83 z dnia 4 listopada 1983 r. oraz zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0082/83 z dnia 9 listopada 1983 r., zmieniające dotychczas obowiązujące zarządzenie nr 002/81 z dnia 16 lutego 1981 r., reformowały organizację i zakres działania Departamentów II, III i V MSW oraz ich odpowiedników terenowych, m.in. wyłączały z zakresu działania Departamentu II część zadań i przekazywały je do Departamentu III i V. W zakresie obowiązków Departamentu III MSW i jednostek pionu III w terenie trafiła „problematyka ochrony operacyjnej środowiska dziennikarskiego oraz ochrony środków masowego przekazu (PR i TV z wyjątkiem agencji Interpress i korespondentów zagranicznych). Jeżeli danym zagadnieniem zajmowała się cała jednostka organizacyjna Departamentu II – przechodziła ona w całości, razem ze sprzętem i pomieszczeniami, do Departamentu III lub V MSW. W 1982 r. zostały również zmodyfikowane zadania poszczególnych wydziałów Departamentu III, i tak, od tego roku: Wydział I zajmował się analizą uzyskanych informacji operacyjnych i opracowywaniem okresowych informacji (notatek, analiz), Wydział II – zwalczaniem nielegalnych organizacji politycznych, nielegalnych wydawnictw i „wrogiej propagandy”, przeciwdziałaniem „terroryzmowi politycznemu” oraz „dywersji ideologiczno-politycznej”, Wydział III – „ochroną operacyjną” Polskiej Akademii Nauk, Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Ministerstwa Oświaty i wychowania, placówek naukowo-badawczych podległych tym ministerstwom, organizacji i stowarzyszeń naukowych, działających legalnie związków zawodowych i organizacji społeczno-politycznych w ochranianych obiektach, duszpasterstwa akademickiego, Państwowego Wydawnictwa Naukowego i Młodzieżowej Agencji Wydawniczej, Wydział IV – „ochroną operacyjną” Ministerstwa Kultury i Sztuki, szkolnictwa artystycznego, stowarzyszeń i związków twórczych, Naczelnego Zarządu Kinematografii, bibliotek i archiwów państwowych, domów kultury, Wydział V – „ochroną operacyjną” organizacji społeczno-politycznych, Wydział VI (od 1983 r.) zajmował się Komitetem do spraw Radia i Telewizji, Wydział VII (od 1983 r.) – środowiskami dziennikarskimi, Wydział VIII – „zabezpieczeniem organizacyjno-operacyjnym” i logistycznym działań Departamentu, Wydział IX (istniejący od 1977 r.) – ochroną operacyjną Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, szkolnictwa medycznego, organizacji i stowarzyszeń medycznych, wymiaru sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Zakładów Karnych, adwokatury, Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu, Głównego Komitetu Turystyki, Wydział X (od 1983 r.) – zajmował się poligrafią; do zadań Zespołu Operacyjnego Departamentu III (utworzonego w 1983 r., liczącego 16 funkcjonariuszy) należało: „rozpoznawanie, zapobieganie, wykrywanie i likwidowanie antysocjalistycznej i antypaństwowej działalności wymierzonej przeciwko konstytucyjnego ustrojowi PRL. Ujawnianie, rozpoznawanie, neutralizowanie, zapobieganie i zwalczanie wszelkiej działalności inspirowanej lub podejmowanej przez osoby i grupy, godzącej w najistotniejsze interesy socjalistycznego państwa, sprzeczne z polską racją stanu oraz działalności polegającej na rozpowszechnianiu szkalujących, fałszywych ocen i informacji w odniesieniu do działaczy centralnych organów, urzędów i instytucji państwowych. Ujawnianie i rozpoznawanie osób, które w sposób negatywny i niezgodny z linią partii starają się oddziaływać na funkcjonariuszy partyjnych KC PZPR, posłów i urzędników Sejmu PRL oraz pracowników URM” (faktycznie Zespół Operacyjny Departamentu III MSW zajmował się szczególnie utajnioną inwigilacją niektórych środowisk partyjnych). Zarządzeniem organizacyjnym Ministra Spraw Wewnętrznych nr 017/Org. z dnia 6 lipca 1987 r. w etacie nr 03/33 wyłączono ze struktury Departamentu III komórki organizacyjno-etatowe: Zespół do zwalczania terroryzmu (o stanie etatowym 12 stanowisk) oraz Zespół Operacyjny (o stanie etatowym 14 stanowisk). Włączono i zorganizowano natomiast: Wydział XI (o stanie 12 etatów) i Wydział XII (o stanie 14 etatów). Decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 018/87 z dnia 30 lipca 1987 r. stan etatowy Departamentu III zmniejszył się o 54 etaty; dodatkowo, decyzją Podsekretarza Stanu – Szefa Służby Bezpieczeństwa etat jednostki został pomniejszony o 4 etaty – po tych zmianach Departament III liczył 212 etatów (przedtem – 270 etatów). Zakres działania wydziałów Departamentu III z dniem 21-09-1988 r. przedstawiał się następująco: Wydział I – „dokonuje bieżących ocen i analiz sytuacji operacyjno-politycznej w środowiskach nadbudowy państwa. Analizuje i przetwarza dane operacyjne w ramach Elektronicznego Systemu Ewidencji Zagrożeń Operacyjnych (ESEZO). Wdraża i wykorzystuje dla potrzeb operacyjnych wewnętrzny system informatyczny”; Wydział II – „rozpoznaje i neutralizuje wrogą działalność zorganizowanych struktur przeciwnika politycznego”; Wydział III – „prowadzi operacyjną ochronę nauki i środowisk naukowych, wyższych uczelni, studentów, młodzieży szkolnej, oświaty i organizacji młodzieżowych przed zagrożeniami, w tym antysocjalistyczną działalnością”; Wydział IV – „prowadzi operacyjną ochronę obiektów i środowisk twórczych oraz zagadnień związanych ze sferą kultury”; Wydział V – „realizuje działania w zakresie operacyjnej ochrony mniejszości narodowych, legalnie działających stowarzyszeń, towarzystw i organizacji, których działalność usiłują lub wykorzystują ugrupowania opozycje”; Wydział VI – „organizuje i realizuje zadania związane z operacyjną ochroną Komitetu ds. Radia i Telewizji - >Polskie Radio i Telewizja<”; Wydział VII – „realizuje zadania związane z operacyjną ochroną środowiska dziennikarskiego, z wyłączeniem >Polskiego Radia i Telewizji<. Rozpoznaje i ujawnia zagrożenia w organizacjach, obiektach i instytucjach masowej informacji”; Wydział VIII – „rozpoznaje i zwalcza działalność prowadzoną lub inspirowaną przez osoby i grupy, godzącą w prawidłowe funkcjonowanie najwyższych organów partyjno-państwowych”; Wydział IX – „prowadzi operacyjną ochronę obiektów, zagadnień i środowisk: służby zdrowia i opieki społecznej, sportu, kultury fizycznej i turystyki, prawa i porządności,. Rozpoznaje, ujawnia i neutralizuje nielegalną działalność struktur w tych środowiskach”; Wydział X – „rozpoznaje i rozpracowuje nielegalną działalność poligraficzno-wydawniczą grup i struktur przeciwnika politycznego. Prowadzi operacyjną ochronę głównych obiektów poligraficznych i związanych z nimi instytucji”; Wydział XI – „organizuje i prowadzi działania operacyjne mające na celu rozpoznanie i likwidowanie zagrożeń noszących znamiona terroryzmu politycznego. W tym zakresie koordynuje działania wszystkich jednostek resortu spraw wewnętrznych”; Wydział XII – „doskonali i wypracowuje nowe metody i kierunki pracy operacyjnej. Organizuje współdziałanie pomiędzy jednostkami pionu III i innymi jednostkami resortu spraw wewnętrznych. Dokonuje okresowych ocen sytuacji polityczno-operacyjnej i wypracowuje zadania dla pionu III. (…) Realizuje przedsięwzięcia związane ze współpracą pionu III z bratnimi służbami bezpieczeństwa krajów socjalistycznych. Prowadzi obsługę kadrową, finansową, zaopatrzeniową, kancelaryjną i transportową Departamentu III MSW”. 24 sierpnia 1989 r. Zarządzeniem nr 075/89 Ministra Spraw Wewnętrznych „w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, Departamenty III, IV, V i VI oraz Biuro Studiów SB i Główny Inspektorat Ochrony Przemysłu zostały przekształcone w: Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW, Departament Ochrony Gospodarki MSW oraz Departament Studiów i Analiz MSW.Na mocy Zarządzenia organizacyjnego nr 407/org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 31 sierpnia 1989 r. z dniem 1 września 1989 r. w miejsce Departamentu III zorganizowano Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW. Rozwiązanie Departamentu Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa MSW nastąpiło wraz z likwidacją Służby Bezpieczeństwa w 1990 r. Na materiały administracyjne Departamentu III MSW, przechowywane w archiwum IPN, składają się głównie: informacje, notatki, meldunki, telegramy i szyfrogramy, analizy, zestawienia, wykazy, zarządzenia i decyzje dyrektora Departamentu III, dzienniki korespondencyjne, korespondencja. Akta o charakterze operacyjnym wytwarzane przez jednostki organizacyjne Departamentu III MSW były archiwizowane w Biurze „C” MSW odpowiednio w zbiorach akt agenturalnych (oznaczanych numerami archiwalnymi łamanymi przez symbol „I”), spraw operacyjnych (oznaczanych numerami archiwalnymi łamanymi przez symbol „II”) i spraw obiektowych (oznaczanych numerami archiwalnymi łamanymi przez symbol „IV”), łącznie z aktami ww. kategorii składanymi do archiwum przez inne jednostki operacyjne MSW. Akta personalne funkcjonariuszy, którzy służyli w jednostkach organizacyjnych Departamentu III MSW, były archiwizowane w zależności od ostatniego miejsca służby funkcjonariusza, w zbiorach akt personalnych funkcjonariuszy znajdujących się w Biurze „C” MSW lub odpowiednich Wydziałach „C” urzędów spraw wewnętrznych. Materiały Departamentu III wraz z całą spuścizną MSW znalazły się w CA MSWiA oraz w archiwum UOP, ABW, następnie przekazano je do BUiAD IPN.