Subfonds

Subfonds

A group of records forming division of –> Fonds based on the administrative structure of the fond’s creator or its historical activity, acquisitions, structural changes and merges”

Characteristic of the archival fonds (collection)

Affiliation with the IPN Archives
Group of documents
Cywilne organy bezpieczeństwa państwa
Name of the archival fonds (collection)
Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Siedlcach [1975] 1983-1990
Subfonds

Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Siedlcach 1983 - 1990

Daty dokumentów w podzespole
Starting date
1983
Closing date
1990
Informacje o podzespole
The territorial scope of a documents creator activities

Województwo siedleckie utworzone na mocy ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. Nr 16, poz. 91)

Charakterystyka archiwalna

Dzieje ustrojowe: Ustawą z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów (Dz.U. Nr 38, poz. 173) wprowadzono natomiast nowe nazewnictwo jednostek terenowych. Dotychczasowe komendy wojewódzkie i rejonowe MO przemianowano odpowiednio na wojewódzkie i rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. W tytulaturze kierownictwa komendanta wojewódzkiego/rejonowego MO zastąpił szef WUSW/RUSW. Pierwszym szefem WUSW w Siedlcach został płk. Hipolit Starszak mianowany na to stanowisko 1 sierpnia 1983 r. i pełnił je do 31 marca 1984 r. W kolejnych latach funkcję tę pełnił jeszcze płk Romuald Piątek (1 kwiecień 1984 – 5 kwiecień 1990) i płk Janusz Dębowski (p.o. 6 czerwiec – 5 czerwiec 1990). Ich zastępcami ds. SB byli kolejno: ppłk Romuald Piątek (1983 – 1 kwiecień 1984), ppłk Antoni Pawluczuk (1 kwiecień 1984 – 15 październik 1988), ppłk Zenon Jóźwiak (1 listopad 1988 – 1 listopad 1989), ppłk Marian Żygadło (16 listopad 1989 – 31 lipiec 1990). Prerogatywy szefów jednostek wojewódzkich zostały określone w Zarządzeniu Nr 03/84 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 stycznia 1984 r. w sprawie zakresu działania wojewódzkiego urzędu spraw wewnętrznych. W 1984 r. do pionu SB WUSW w Siedlcach został włączony Wydział Łączności Nastąpiło to zgodnie z Decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 grudnia 1983 r. w sprawie przekazania wydziałów łączności pod bezpośredni nadzór zastępców szefów wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych ds. SB. W styczniu 1985 roku w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Siedlcach utworzona została nowa komórka Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. W związku ze zmianami w sytuacji politycznej kraju po wyborach 4 czerwca 1989 r. nastąpiło przeorganizowanie całego pionu SB. Na podstawie Zarządzenia Nr 075/89 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 24 sierpnia 1989 r. rozwiązano departamenty III, IV, V, VI, Inspektorat Ochrony Przemysłu i Biuro Studiów MSW. Na bazie Departamentu III utworzono Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, piony V i VI zasiliły Departament Ochrony Gospodarki, a z połączenia Departamentu IV i Biura Studiów powstał Departament Studiów i Analiz. Zadania i struktura wewnętrzna poszczególnych komórek organizacyjnych KWMO/WUSW w Siedlcach przedstawiały się następująco: Starszy inspektor przy zastępcy komendanta wojewódzkiego szefa WUSW ds. SB do współpracy z Departamentem I– celem jego działań było zdobywanie i dostarczanie Departamentowi I MSW dokumentów i informacji z zakresu wywiadu politycznego, naukowo-technicznego i ekonomicznego, działalności obcych służb specjalnych oraz ośrodków wspierających opozycję antykomunistyczną. Realizował on również zadania operacyjno-techniczne zlecone przez Department I, a także koordynował działania wszystkich komórek organizacyjnych KWMO/WUSW w zakresie wywiadu. Inspektorat Analityczno-Informacyjny zastępcy komendanta wojewódzkiego MO/ szefa WUSW ds. SB – do jego zadań należało utrzymywanie kontaktów z zastępcą komendanta wojewódzkiego MO/szefa WUSW ds. SB i naczelnikami wydziałów operacyjnych w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań służbowych, sporządzanie rocznych i problemowych planów kontroli jednostek i komórek organizacyjnych WUSW i RUSW województwa siedleckiego, sprawdzanie realizacji wniosków pokontrolnych, opracowywanie okresowych ocen i analiz sytuacji polityczno-operacyjnej, sprawowanie nadzoru nad ochroną tajemnicy państwowej i służbowej. Formalnie Inspektorat Analityczno-Informacyjny Zastępcy Szefa WUSW ds. SB składał sie z jednego funkcjonariusza i został zlikwidowany z dniem 1 listopada 1989 r. a jego zadania zostały przejęte przez wówczas powstały Wydział Studiów i Analiz SB. Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy – do zakresu jego działania należała ochrona funkcjonariuszy i pracowników cywilnych „w przedmiocie zapobiegania i zwalczania popełnianych przez nich najpoważniejszych naruszeń prawa, zajmowania postaw i zachowań mogących wyrządzić poważne szkody interesom resortu spraw wewnętrznych oraz politycznym, społecznym i gospodarczym interesom państwa. W ramach swych prac Inspektorat miała analizować informacje i meldunki o naruszeniach prawa przez funkcjonariuszy WUSW i przedstawiać wnioski co do dalszego postępowania w sprawach. funkcjonariusze mieli również prawo do wyjaśniania otrzymanych sygnałów za pomocą środków i metod operacyjnych. W latach 1985-1990 Inspektoratem kierowali: ppłk Ryszard Wójcik (1985) i mjr Janusz Pieszalski (1986-1990). Wydział II – jego zadaniem było organizowanie i bezpośrednie wykonywanie zadań operacyjnych polegających na rozpoznawaniu, zapobieganiu i wykrywaniu działalności służb wywiadowczych NATO (zwłaszcza wywiadu USA i RFN) i innych krajów niekomunistycznych, skierowanej przeciwko interesom PRL i innych krajów bloku komunistycznego. Struktura organizacyjna Wydziału II od 1975 r. przedstawiała się następująco: Sekcja I – odpowiednik Wydziałów I, II i III Departamentu II MSW czyli ukierunkowana była na działalność prowadzoną przez wywiad Stanów Zjednoczonych, Anglii, Kandy oraz RFN. Sekcja II – odpowiednik Wydziałów IV i V Departamentu II MSW. Jej zadaniem było zwalczanie działalności służb specjalnych Francji, Włoch, Izraela, Belgii, Holandii, Luksemburga, Danii, Norwegii, Turcji i Grecji oraz Chin i Albanii. Sekcja III (odpowiednik Wydziałów VI i VII Departamentu II MSW zajmowała się zabezpieczeniem linii tranzytowej PKP przebiegającej przez województwo siedleckie, ponadto zajmowała sie rozpracowaniem krótkofalowców oraz ochroną kontrwywiadowczą placówek Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii znajdujących się na terenie województwa siedleckiego. Do zadań tej sekcji należało również zabezpieczenie kontrwywiadowcze granicy państwowej m.in. poprzez ujawnianie kanału przerzutu osób i materiałów na teren ZSRR i współpracę z WOP. W 1989 r. w Wydziale II powołano Grupę ds. obrotu w komunikacji w składzie starszy inspektor, inspektor i młodszy inspektor, których zadaniem było kontrwywiadowcze zabezpieczenie obiektu specjalnego, zapewniającego dostęp do obrotu w komunikacji międzynarodowej i krajowej w ramach sprawy obiektowej o kryptonimie „Sąsiad”. W okresie 1975-1990 Wydziałem II WUSW w Siedlcach kierowali: ppłk Marian Szymański (1975-1980); mjr Antoni Pawluczuk (1981-1984) oraz mjr Bogdan Dąbrowski (1984-1990). Wydział III – zajmował się ujawnianiem oraz likwidacją źródeł i skutków zagrożeń wynikających z: dywersji, sabotażu i innych działań antypaństwowych, konfliktów społecznych, nieprawidłowości w funkcjonowaniu zakładów pracy (tzw. bazy) oraz instytucji politycznych, społecznych, kultury i nauki (tzw. nadbudowy), naruszenia tajemnicy państwowej i służbowej. Był on również odpowiedzialny za profilaktyczną ochronę szczególnie narażonych na wymienione powyżej zagrożenia środowisk i instytucji społeczno-politycznych oraz zakładów pracy. Wydział III przestał istnieć w 1989 r. a w jego miejsce powstał Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa SB. Naczelnikiem Wydziału w latach 1983-1989 był: mjr Lech Sochacki. Wydział IV (w 1985 r. jako Samodzielna Sekcja IV) – celem jego działań było zabezpieczenie podstaw ustrojowych PRL przed antykomunistyczną działalnością polityczno-społeczną podejmowaną przez Kościół katolicki, oraz inne kościoły i związki wyznaniowe, działaczy i członków stowarzyszeń katolików świeckich, osoby świeckie współpracujące z duchownymi. Wydział IV przestał istnieć w 1989 r. a w jego miejsce powstał Wydział Studiów i Analiz SB. W omawianym okresie pracami Wydziału IV kierowali: ppłk Jerzy Zaczyński (1983-1984) i ppłk Waldemar Chmurzyński (1984-1989). Wydział V (od II połowy 1979 r. do 1981 r. jako Wydział IIIA) – do jego zadań należała szeroko pojęta ochrona gospodarki, co sprowadzało się m.in. do rozpoznawania nastrojów i sytuacji konfliktowych wśród załóg zakładów przemysłowych, handlowych i komunikacyjnych, spółdzielczości pracy i inwalidzkiej oraz w urzędach administracyjnych. Zajmował się również rozpracowywaniem osób prezentujących poglądy antykomunistyczne, ujawnianiem faktów sabotażu, niegospodarności i nieprawidłowości w międzynarodowej wymianie techniczno – ekonomicznej. W okresie 1983-1989 Wydziałem III „A”/V kierowali: ppłk Ryszard Wójcik (1983-1985) i mjr Stanisław Pogoda (1985-1989). Wydział VI – realizował zadania związane z operacyjnym zabezpieczeniem kompleksu gospodarki żywnościowej i leśnictwa oraz ochrony środowiska i gospodarki wodnej przed działalnością ugrupowań prawicy ludowej oraz opozycji antykomunistycznej. Ochrona obejmowała produkcję, skup, przetwórstwo, transport, obrót surowcami i produktami rolno-spożywczymi oraz zaopatrzenie i usługi dla rolnictwa, przemysł drzewny i papierniczy, placówki handlu zagranicznego, wyższe uczelnie rolnicze oraz średnie i zawodowe szkolnictwo rolnicze i leśne. Wydział VI przestał istnieć w 1989 r., a w jego zadania zostały przejęte przez Wydział Ochrony Gospodarki SB. Wydziałem kierowali por. Andrzej Kurek (1986-1987) oraz mjr Władysław Foryś (1987-1989). Wydział Śledczy – prowadził postępowania karne w sprawie przestępstw przeciwko istotnym interesom politycznym i gospodarczym PRL oraz zapewniał specjalistyczną obsługę prawną jednostek operacyjnych. W szczególności przyjmował zawiadomienia o przestępstwach, prowadził czynności sprawdzające, wszczynał i prowadził postępowania przygotowawcze, inspirował wystąpienia do instytucji i zakładów pracy w przypadku nieprawidłowości kwalifikujących się do postępowania administracyjnego lub dyscyplinarnego, współdziałał z jednostkami operacyjnymi i koordynował czynności procesowe z operacyjnymi. Ogólnie rzecz ujmując, Wydział Śledczy był odpowiedzialny za realizację zadań SB w zakresie zapobiegania, rozpoznawania i wykrywania (poprzez ściganie karne) sprawców przestępstw przypisanych do zwalczania tej służbie. W okresie 1975-1990 Wydziałem Śledczym kierowali: ppłk Jerzy Szarkowski (1975-1976); ppłk Marian Żygadło (1977-1988). Samodzielna Sekcja „A” – zapewniała KWMO/WUSW łączność szyfrową i kodową z jednostkami i komórkami organizacyjnymi podległymi MSW i innym resortom. Prowadziła szkolenia dla funkcjonariuszy jednostek terenowych w województwie siedleckim. Ponadto w początkowym okresie miała zapewnić pomoc organizacyjno-techniczną oraz koordynować działalność komórek szyfrowych i kodujących przy tworzących się organach administracyjnych województwa siedleckiego. Ponadto Samodzielna Sekcja „A” zobowiązana była do zorganizowania tajnego miejsca przechowania sprzętu i dokumentacji szyfrowej na wypadek bezpośredniego zagrożenia państwa i w czasie wojny. W ramach planów mobilizacji resortu na wypadek wojny Samodzielna Sekcja „A” WUSW w Siedlcach (analogicznie jak we wszystkich WUSW) miała być przemianowana na Wydział i wzmocniona kadrowo, ponadto komórki szyfrowe miały być tworzone w rejonowych urzędach spraw wewnętrznych. Sekcja W: odpowiadała za perlustrację (kontrolę) korespondencji w WUSW w Siedlcach. Do 1982 Wydział W. Z dniem 16 czerwca 1989 r., na mocy Zarządzenia Organizacyjnego Nr 0116/Org Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 maja 1989 r. i zgodnie z poleceniem Dyrektora Departamentu II MSW Nr ODS-00236/89 z dnia 6 czerwca 1989 r. rozwiązano Sekcję „W” w pełnym składzie etatowym (8 funkcjonariuszy), przekazując 3 etaty do Wydziału II. Ponadto stosownie do w/w decyzji Dyrektora Departamentu II przekazano do Wydziału XV Departamentu II zarządzenia, instrukcje i wytyczne, dokonano przeglądu pozostałej dokumentacji pod kątem przekazania do Wydziału II, a zbędną komisyjnie zniszczono. Do Wydziału II przekazano również osobowe źródła informacji, LK, lokal w pomieszczeniu specjalnym wraz z dokumentacją oraz dokumentację obronną, włączając ją do planu PM-85. Dodatkowo na stan Wydziału II przeszły, po dokonaniu w nich inwentaryzacji, specjalistyczny sprzęt i wyposażenie pomieszczeń. Protokolarne przekazanie nastąpiło w dniu 14 lipca 1989 r. Pracami wydziału przez cały okres jego funkcjonowania kierował ppłk Edward Serwa (1975-1982). Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego – do jego zakresu działania należało prowadzenie prac będących dotychczas w gestii wydziałów „B”, „C”, „T”, „W” oraz zabezpieczenie wspólnego dla wszystkich sekcji zaplecza technicznego w zakresie konserwacji, napraw i ewidencji sprzętu oraz obróbki laboratoryjnej. Wydziałem Zabezpieczenia Operacyjnego kierowali: ppłk Stanisław Matwiejczuk (1983-1989) i ppłk Sławomir Kalisz (1989). Wydział Paszportów – do jego zadań należało prowadzenie wstępnego rozpoznania operacyjnego międzynarodowego ruchu osobowego na terenie Chełma oraz nadzór i kontrola nad realizacją tego zadania przez referaty paszportów; podejmowanie decyzji i wydawanie dokumentów paszportowych uprawniających do przekraczania granicy; prowadzeniem spraw związanych z udzielaniem wiz i wydawaniem dokumentów cudzoziemcom, współpraca z urzędami konsularnymi, organami celnymi i ruchu granicznego w sprawach osób zamieszkujących na terenie województwa, utrzymywanie kontaktów z przedstawicielami biur podróży; prowadzenie ewidencji paszportów oraz rejestracji osób zastrzeżonych, odmawiających powrotu i ich rodzin. Trzeba również pamiętać, że realizując zadania związane z międzynarodowym ruchem osobowym mieszkańców województwa siedleckiego Wydział współdziałał z jednostkami operacyjnymi MO, SB, WSW. Wydział Polityczno-Wychowawczy- prowadził zadania mające na celu indoktrynację funkcjonariuszy WUSW w Siedlcach. Starszy inspektor ds. ochrony przemysłu w zespole stanowisk samodzielnych Wydziału Inspekcji –Stanowisko starszego inspektora ds. ochrony przemysłu zostało zlikwidowane z dniem 1 listopada 1989 r. a zadania realizowane przejął Wydział Ochrony Gospodarki SB. Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa – powołany w miejsce rozwiązanego Wydziału III w listopadzie 1989 r. W projekcie organizacji Wydziału z dnia 6 października 1989 r. szef WUSW w Siedlcach zaproponował stworzenie 13 etatów (w tym 7 starszych inspektorów i 3 inspektorów oraz sekretarz-maszynistki) i powołanie odpowiednio na stanowisko Naczelnika Wydziału - mjr Lecha Sochackiego i zastępcę Naczelnika Wydziału - kpt. Mirosława Janota. Ten sam projekt określał zakres działania komórki, do zdań której należało zapobieganie, rozpoznawanie i wykrywanie zdarzeń stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa w zakresie zagrożeń naruszających konstytucyjne zasady ustrojowe i interesy polityczne. Ponadto rozpoznawanie i neutralizowanie działalności grup i osób naruszających prawa i wolności obywatelskie. Struktura Wydziału Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa WUSW w Siedlcach miała być powieleniem Departamentu Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa (DOKPP), a mianowicie: Sekcja I (odpowiednik Wydziału I i II DOKPP) miała dokonywać analiz i ocen stanu zagrożenia zasad konstytucyjnego ustroju państwa dla potrzeb kierownictwa WUSW. Sekcja II (odpowiednik Wydziału III DOKPP) organizowała pracę operacyjną w zakresie ochrony interesów państwa, konstytucyjnego porządku prawnego i systemu parlamentarnego przed zagrożeniami wynikającymi z działalności partii politycznych (np. PSL, PPS) i organizacji społeczno-zawodowych (np. NSZZ „S” O/Siedlce) oraz rozpoznawała grupy i osoby prowadzące działalność wymierzoną w konstytucyjno-prawny porządek państwa. Sekcja III (odpowiednik Wydziału IV DOKPP) objęła nadzorem działalność grup i osób, naruszających prawa i wolności obywatelskie m. in. w sferze nauki, oświaty, służby zdrowia i międzynarodowej wymianie osobowej. Sekcja IV (odpowiednik Wydziału V DOKPP) z kolei objęła nadzorem działalność grup i osób, naruszających prawa i wolności obywatelskie w sferze kultury i środków masowego przekazu oraz cudzoziemców przebywających czasowo w Polsce. Sekcja V (odpowiednik Wydziału VI DOKPP) miał zająć się ochroną interesów państwa, zagrożonych działalnością stowarzyszeń regionalnych i krajowych oraz mniejszości narodowych. Sekcja VI (odpowiednik Wydziału VII DOKPP) miała za zadanie ochraniać konstytucyjno-prawne warunki funkcjonowania instytucji państwowych (np. WUSW i RUSW) i zrzeszeń społeczno-zawodowych o szczególnym znaczeniu. Sekcja VII (odpowiednik Wydziału VIII DOKPP) wg projektu miał zajmować się zwalczaniem wszelkich form terroryzmu (np. nielegalnego wyrobu i sprzedaży broni, zabójstwa na tle politycznym. Pracami wydziału kierował mjr Lech Sochacki (1989-1990). Wydział Ochrony Gospodarki – utworzony na bazie rozwiązanych Wydziałów V i VI. Zakresem działania objął ochronę przed penetracją gospodarki przez obce służby, naruszenie przepisów w postępowaniu z wiadomościami stanowiącymi tajemnicę państwową, poważne zakłócenia w funkcjonowaniu infrastruktury gospodarczej państwa, badanie nastrojów niezadowolenia pracowników zakładów pracy o podłożu politycznym i ekonomiczno-socjalnym. Struktura Wydziału Ochrony Gospodarki WUSW w Siedlcach miała być powieleniem Departamentu Ochrony Gospodarki MSW. Sekcja I miała dokonywać analizy i oceny stanu zagrożeń w gospodarce, przygotowywać informacje dla kierownictwa WUSW. Sekcja V (odpowiednik Wydziałów IV, V i IX Departamentu Ochrony Gospodarki) miał zapobiegać próbom penetracji instytucji gospodarczych przez przedstawicieli innych państw. Do jej zadań należało również zapobieganie ujawnianiu danych o stanie gospodarki, w tym finansów państwa, stanowiących tajemnice państwową, ujawnianie przestępstw aferowych na szkodę skarbu państwa. Jednocześnie miał odpowiadać za ochronę zakładów sektora górnictwa, energetyki i atomistyki. Sekcja VII (odpowiednik Wydziałów VI i VII) miała zapewniać ochronę systemu transportu kolejowego, funkcjonowania rynku wewnętrznego. Sekcja IX (odpowiednik Wydziałów VIII i IX) miała odpowiadać za ochronę sektora gospodarki żywnościowej, rolnej, leśnej oraz środowiska naturalnego. Naczelnikiem wydziału był mjr Stanisław Pogoda (1989-1990). Wydział Studiów i Analiz – powołany został w 1989 r. w miejsce zlikwidowanego Wydziału IV. Głównym celem działania wydział było operacyjne zabezpieczenie działalności ruchów społeczno-politycznych. Struktura organizacyjna Wydziału Studiów i Analiz WUSW w Siedlcach miała być odwzorowaniem struktur i zakresu działania Departamentu Studiów i Analiz MSW i powinna wyglądać następująco: Grupa I (odpowiednik Wydziałów I i II DSiA MSW) – gromadzenie, systematyzacja informacji wpływających z Wydziałów: II, OKPP i OG WUSW i opracowywanie analiz i ocen wydziału, prowadzenie spraw mobilizacyjno-obronnych. Grupa II (odpowiednik Wydziału III DSiA MSW) – ochrona masowych ruchów społecznych przed ich wykorzystywaniem do działań destrukcyjnych, w tym również przed infiltracją przez ośrodki zagraniczne. Grupa III – (odpowiednik Wydziałów: IV, V i VI DSiA MSW) –opracowanie analiz i ocen i prognoz dotyczących wszelkiego aktom terroru i sabotażu, analizowanie i ocena zjawisk w związku z konfliktami na tle wyznaniowym i światopoglądowym. Terenowe ogniwa SB: Jak wspomniano wcześniej 1983 r. odtworzono struktury terenowe SB, umiejscawiając je w byłych miastach powiatowych sprzed reformy 1975 r. SB RUSW w Garwolinie: Struktury SB w Komisariacie MO w Garwolinie powstały w kwietniu 1983 r. Pracami SB kierował zastępca kierownika komisariatu ds. SB (po 1 sierpnia 1983 r. zastępca szefa RUSW ds. SB) ppłk Stanisław Kozłowski (1983-1990). SB RUSW w Łukowie: Struktury SB w Komendzie Miejskiej MO w Łukowie powstały również w kwietniu 1983 r. Na stanowisko zastępcy komendanta ds. SB, a później szefa ds. SB powołany został mjr Mieczysław Jabłoński (1983-1990). SB RUSW w Mińsku Mazowieckim: Struktury SB w Komendzie Miejskiej MO w Mińsku Mazowieckim powstały także w kwietniu 1983 r. Na stanowisko zastępcy komendanta ds. SB, a później szefa ds. SB powołany został ppłk Wiesław Golcew (1983-1990). SB RUSW w Sokołowie Podlaskim: Struktury SB w Komisariacie MO w Sokołowie Podlaskim powstały w kwietniu 1983 r. Na stanowisko zastępcy komendanta ds. SB, a później szefa ds. SB powołany został mjr kpt. Zygmunt Paska (1983-1985), którego zastąpił kpt. Bronisław Proskura (1985-1990). SB RUSW Węgrowie: Struktury SB w Komisariacie MO w Węgrowie, podobnie jak pozostałe, powstały również w kwietniu 1983 r. Na stanowisko zastępcy komendanta ds. SB, a później szefa ds. SB powołany został kpt. Jerzy Zawistowski (1983-1990). Dzieje zespołu archiwalnego: Nazwa jaką przyjęto, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Siedlcachj, jest zgodna z ostatnią stosowaną w praktyce. Do końca lipca 1983 r. terenowa jednostka resortu spraw wewnętrznych z Siedlec funkcjonowała jako Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej. Zmiana w nazewnictwie nastąpiła na mocy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów (Dz. U. Nr 38, poz. 172). Przez cały okres funkcjonowania Komendy, a następnie Urzędu, nie zmieniły się jednak ich struktury: pionowa (system podległości i zwierzchnictwa) i pozioma (podział na wydziały sekcje, inspektoraty, samodzielne stanowiska). KWMO/WUSW w Siedlcach podlegał w zakresie działań milicyjnych Komendzie Głównej MO, a w zakresie poczynań pionu bezpieczeństwa – kierownictwu Służby Bezpieczeństwa. Pełnił natomiast rolę zwierzchnika nad komendą miejską w Siedlcach oraz komisariatami w Garwolinie, Łukowie, Mińsku Mazowieckim, Sokołowie Podlaskim i Węgrowie, które w 1983 r. zostały przekształcone w rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. Daty krańcowe stanowią lata 1983-1990. Problematyka akt dotyczy województwa siedleckiego w granicach z 1975 r. Wszystkie serie i podserie akt w zespole są zdekompletowane i posiadają poważne luki. Istotne braki występują również w dokumentacji zdawczo-odbiorczej przekazywania akt do archiwum. Zespół WUSW w Siedlcach to zespół prosty, zamknięty i fragmentaryczny. Prosty, bo wytworzony przez jednego odrębnego ustrojowo twórcę, którego kompetencje i organizacja nie ulegały większym zmianom powodującym sukcesje materiałów. Fakt zarchiwizowania się w omawianym zespole materiałów wytworzonych przez rejonowe urzędy spraw wewnętrznych był efektem systemu obiegu akt spraw i nie wynikał z istnienia w ramach WUSW kilku niezależnych i równorzędnych kancelarii. Akta jednostek podległych nie stanowiły również oddzielnych zespołów w zasobie i ewidencji archiwum bialskopodlaskiej jednostki. W ramach Wydziału „C” KWMO, a od 1982 r. Sekcji „C” Wydziału Zabezpieczenia Operacyjnego KWMO/WUSW w Siedlcach funkcjonowało archiwum, które gromadziło akta spraw zakończonych. Przejmowanie akt regulowały obowiązujące w resorcie spraw wewnętrznych instrukcje archiwalne. Najpierw Zarządzenie nr 034/74 MSW z dnia 10 V 1974 r. w sprawie postępowania z aktami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych, znowelizowane Zarządzeniem nr 030/79 MSW z dnia 2 VII 1979 r. Kolejnym normatywem regulującym sposób postępowania z materiałami administracyjnymi było Zarządzenie nr 049/85 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 lipca 1985 r. w sprawie organizacji i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi w resorcie spraw wewnętrznych. Zespół WUSW w Siedlcach jest zamknięty, gdyż został przejęty po zakończeniu działalności twórcy zespołu. W zespole zachowały się materiały administracyjne wytworzone w Wydziale II, Wydziale III, Wydziale IV, Wydziale III”A”/V, Wydziale VI, Wydziale Śledczym, Wydziale Zabezpieczenia Operacyjnego, Wydziale Ochrony Gospodarki, Wydziale Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa, Wydziale Studiów i Analiz oraz Inspektoracie Ochrony Funkcjonariuszy. W WUSW w Siedlcach obowiązywały zasady pracy kancelaryjnej zgodne z instrukcją kancelaryjną wprowadzoną dla jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych. Na wpływającym piśmie (lub kopercie) odciskano pieczęć wpływu (prezentę), w obrębie której wpisywano datę wpływu, numer sprawy i ilość załączników. Prezenty wszystkich komórek organizacyjnych WUSW w Siedlcach miały ten sam wygląd. Na wszystkich była wpisana nazwa jednostki: Woj. Urząd Spraw Wewn. w Siedlcach. Przekazywanie korespondencji w obiegu wewnętrznym odbywało się za pośrednictwem sekretariatów lub kancelarii ogólnej. Ich odbiór następował po pokwitowaniu w książce doręczeń przesyłek miejscowych lub w dzienniku podawczym. Akta spraw będących w toku załatwiania przechowywał funkcjonariusz realizujący sprawę (referent). Akta WUSW w Siedlcach po przekazaniu do archiwum były wykorzystywane do celów operacyjnych. Stąd wynikała potrzeba szybkiego ich wyszukiwania, a co za tym idzie stworzenia odpowiednich pomocy ewidencyjnych i oznaczenia materiałów sygnaturą archiwalną. W MSW obowiązywała trójczłonowa sygnatura archiwalna złożona z kolejnego numeru spisu akt (inwentarza) łamanego przez pozycję (liczbę porządkową) danego spisu (inwentarza) łamanego przez odpowiedni symbol akt (cyfrę rzymską). Występowały jednak różnice w budowie sygnatur poszczególnych rodzajów materiałów archiwalnych. Przy oznaczaniu materiałów operacyjnych nie pojawiał się człon drugi, a przy sygnowaniu materiałów administracyjnych nie obowiązywał człon trzeci. Materiały operacyjne były ewidencjonowane w inwentarzach (dziennikach) archiwalnych prowadzonych oddzielnie dla każdego symbolu akt: I – akta osobowych źródeł informacji SB, dysponentów lokali kontaktowych, mieszkań konspiracyjnych, kandydatów na osobowe źródła informacji, dysponentów lk, mk (w przypadku kandydatów symbol powinien być dodatkowo złamany/uzupełniony literą „k” – np. I/k, I-k), II – akta rozpracowań operacyjnych SB, III - akta postępowań przygotowawczych SB, IV – akta spraw obiektowo-zagadnieniowych SB. Podobne sygnatury, wzbogacone o wyróżnik literowy, otrzymywały także materiały pozostałych pionów MSW: I-m, II-m, III-m, IV-m dla dokumentacji MO, I-w, II-w, III-w, IV-w dla akt Zwiadu WOP, Szefostwa WSW MON, WSW jednostek podległych MSW. Analogicznie do materiałów operacyjnych postępowano z przejętymi do archiwum aktami osobowymi funkcjonariuszy, żołnierzy zawodowych i pracowników cywilnych resortu. Prowadzono inwentarze dla następujących symboli akt: V – akta funkcjonariuszy SB, VI – akta funkcjonariuszy MO, VII – akta pracowników cywilnych resortu spraw wewnętrznych, VIII – akta żołnierzy zawodowych resortu spraw wewnętrznych. Wpływające do archiwum materiały administracyjne pozostawały w zasadzie w niezmienionym układzie opartym na spisach zdawczo-odbiorczych. Ze względu na proweniencję i wartość źródłową w materiałach poszczególnych serii można wyróżnić: 1) akta własne wytworzone przez komórki organizacyjne WUSW w Siedlcach, posiadające znaczenie podstawowe, 2) materiały nadesłane przez MSW oraz podległe WUSW jednostki z terenu województwa siedleckiego o charakterze uzupełniającym, 3) dokumentację proweniencji nieresortowej, przesłaną do wiadomości i wykorzystania, o charakterze pomocniczym. Na pozostawienie w zespole materiałów obcych, mających luźny związek treściowy z produkcją kancelaryjną wytwórcy akt, miał z kolei wpływ obieg informacji w ówczesnym systemie politycznym, który zakładał współpracę MSW (i jednostek podległych) z PZPR, organizacjami politycznymi, instytucjami społeczno-gospodarczymi, urzędami administracji państwowej itp. Akta WUSW w Siedlcach są przechowywane jako poszyty, w teczkach wiązanych przesznurowanych tasiemką, a część ze względu na ich formę fizyczną luzem (księgi, repertoria, dzienniki, skorowidze). Materiały zachowały się w stanie dobrym, a pewna ich część jeszcze przed 1990 r. została zmikrofilmowana. Zawartość podzespołu: W podzespole akt WUSW w Siedlcach zachowały się akta w następującym układzie rzeczowym: Materiały operacyjne: I Teczki personalne i pracy osobowych źródeł informacji (tajnych współpracowników, kontaktów operacyjnych, konsultantów SB, tajnych współpracowników WSW i Zwiadu WOP), teczki personalne dysponentów lokali kontaktowych, kandydatów na osobowe źródła informacji i dysponentów lokali kontaktowych; II Akta spraw operacyjnego sprawdzenia i operacyjnego rozpracowania odnoszących się do osób, środowisk i wydarzeń, kwestionariusze ewidencyjne dotyczące osób; III Akta postępowań przygotowawczych Wydziału Śledczego prowadzonych przeciwko osobom i środowiskom; IV Akta spraw obiektowych odnoszących się do zakładów pracy, organizacji, wydarzeń. Materiały administracyjne: Zarządzenia, decyzje, rozkazy, instrukcje, wytyczne, MSW, komendanta wojewódzkiego/szefa WUSW w Siedlcach; biuletyny informacyjne WUSW w Siedlcach; wykazy etatów poszczególnych wydziałów WUSW i rejonowych urzędów; dzienniki podawcze i korespondencyjne wraz ze skorowidzami, dzienniki wykonanych dokumentów, rejestry przesyłek miejscowych kancelarii i sekretariatów wydziałów, dzienniki zrządzeń i przepisów służbowych; książki ewidencji stempli, rejestry teczek dokumentów tajnych; plany oraz sprawozdania opisowe i statystyczne wydziałów WUSW i rejonowych urzędów; protokoły i spisy zdawczo-odbiorcze akt przekazanych do archiwum, protokoły brakowania i zniszczenia dokumentacji niearchiwalnej; rozliczenia funduszu „O”; okresowe oceny stanu bezpieczeństwa województwa siedleckiego, charakterystyki kontrwywiadowcze; informacje dotyczące dekanatu siedleckiego; dokumentacja dotycząca międzynarodowego ruchu osobowego; dokumentacja postępowań związanych z dopuszczeniem do prac obronnych stanowiących tajemnicę państwową (tzw. „mob”); korespondencja wydziałów WUSW i rejonowych urzędów w wyżej wymienionych zagadnieniach. Materiały obronne: Dokumentacja planów obronnych, zarządzenia, decyzje i wytyczne Szefa WUSW w Siedlcach, mapy, instrukcje i korespondencja wydziałów WUSW związana z przygotowaniem do działań w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego na terenie województwa siedleckiego.