Trudne początki

Zbudowanie od podstaw archiwum IPN, zgromadzenie w nim prawie 90 kilometrów akt wraz z ich równoczesnym udostępnianiem, to przedsięwzięcie organizacyjne bez precedensu w najnowszych dziejach polskich archiwów. Co oznacza 90 kilometrów? Wyobraźcie sobie Państwo 90 km książek, ustawionych jedna za drugą, stykających się grzbietami...

Image

NOWE INICJATYWY: portal "Archiwum Pełne Pamięci"

Archiwum IPN, poczuwając się do odpowiedzialności za dokumentowanie losów Polaków, świadków i uczestników historii, doświadczonych w wyniku wydarzeń lat 1917-1990 uruchomiło projekt „Archiwum Pełne Pamięci” (http://archiwumpamieci.pl). Jest on częścią szerszej kampanii mającej na celu uświadomienie osobom posiadającym w prywatnych zbiorach ciekawe dokumenty, fotografie, wspomnienia i relacje o możliwości ich przekazania do Archiwum IPN.
(zobacz zwiastun spotu)

Image

NOWE INICJATYWY: portal "Trzecia pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski w dokumentach zasobu IPN"

8 czerwca 2017 r., w 30. rocznicę rozpoczęcia trzeciej pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski Archiwum IPN uruchomiło tematyczny portal internetowy. Na stronie http://www.trzeciapielgrzymka.ipn.gov.pl znajdą Państwo skany dokumentów, fotografie, filmy, mapy i inne interesujące pamiątki ostatniej podróży papieża Jana Pawła II do Polski Ludowej.
(zobacz zwiastun portalu)

Image
Image

Informator o zasobie archiwalnym IPN całościowo opisuje zgromadzone w Instytucie archiwalia

Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (OAIPN w Gdańsku)
Informacje o archiwum
Kod jednostki: 316
Nazwa jednostki/Akronim nazwy: Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (OAIPN w Gdańsku)
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 18.12.1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U.07.63.424 ze zm.), ustawa z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U.07.63.425 ze zm.)
Tytuł prawny: instytucja publiczna
Forma zarządu: administracja państwowa
Typ zasobu archiwum: archiwum historyczne
Informacje o zasobie: Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (dalej: OAIPN w Gdańsku) uruchomiło działalność 7 lutego 2001 r., przy czym samo gromadzenie zasobu archiwalnego zaczęło 31 lipca 2001 r. Do końca 2011 r. zgromadzono w nim 3514,15 mb materiałów archiwalnych. Proces narastania zasobu archiwalnego przedstawiał się następująco: w 2001 r. – 1144,48 mb, w 2002 r. – 2245,85 mb, w 2003 r. – 4603,45 mb, w 2004 r. – 4646,91 mb, w 2005 r. – 4674,95 mb, w 2006 r. – 3867,72 mb, w 2007 r. – 3242,31 mb, w 2008 r. – 3345,41 mb, w 2009 r. – 3394,24 mb, w 2010 r. – 3472,58 mb. W obrębie oddziaływania gdańskiego Oddziału IPN znalazły się tereny byłych województw: gdańskiego, elbląskiego, słupskiego, koszalińskiego, bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego, pokrywające się z właściwością Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, w skład, którego wchodziły Sądy Okręgowe w Gdańsku, Słupsku, Elblągu, Bydgoszczy, Włocławku i Koszalinie. W 2005 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 2003 r. w sprawie utworzenia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie. Tym samym tereny, będące we właściwości terytorialnej Sądu Okręgowego w Koszalinie, znalazły się w strefie oddziaływania nowo utworzonego Oddziału IPN w Szczecinie. Z gdańskiego zasobu archiwalnego wyodrębniono wówczas 827,79 mb akt i przekazano do Szczecina. Ponadto w latach 2002-2007 pracownicy pionu archiwalnego dokonywali przeglądu akt niejawnych b. WUSW w Bydgoszczy, Toruniu i Włocławku, które po zdjęciu klauzul niejawności, sukcesywnie przekazywano do magazynów Delegatury IPN w Bydgoszczy. W sumie przekazanych zostało 574,80 mb akt. Na zasób archiwalny OAIPN w Gdańsku składają się materiały archiwalne przejęte z: Delegatury Urzędu Ochrony Państwa, następnie jego sukcesora - Delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Gdańsku, komend policji województwa pomorskiego oraz komend policji z terenu b. województwa elbląskiego, Szkoły Policji w Słupsku, okręgowych i rejonowych sądów i prokuratur apelacji gdańskiej, prokuratur i sądów garnizonowych w Gdyni i Elblągu, Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni, Archiwum Wojsk Lądowych w Toruniu, Oddziału Żandarmerii Wojskowej w Elblągu, aresztów śledczych i zakładów karnych w województwie pomorskim oraz z terenu b. województwa elbląskiego, Morskiego Oddziału Straży Granicznej, Archiwum Państwowego w Gdańsku, Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Miejskiego w Słupsku, Wojskowych Komend Uzupełnień w województwie pomorskim oraz w Elblągu, a także akta otrzymane od osób prywatnych w postaci darów i kolekcji prywatnych. OAIPN w Gdańsku dysponuje zasobem kartotecznym liczącym 148,20 mb. W latach 2001–2007 ogólny stan kartoteki wynosił 220,01 mb. W związku z utworzeniem Oddziału IPN w Szczecinie, zasób kartoteczny byłego Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Koszalinie został wyodrębniony i przekazany do właściwej jednostki terytorialnej. Również kartoteki przekazane przez Delegaturę Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Bydgoszczy, po zdjęciu zastrzeżeń, zostały przetransportowane do magazynów Delegatury w Bydgoszczy. Pierwszymi materiałami przejętymi do zasobu archiwalnego OAIPN w Gdańsku były akta zgromadzone przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku. Wśród nich znajdują się ankiety zebrane przez pracowników Komisji w latach sześćdziesiątych, zawierające relacje świadków o aresztowaniach, obozach pracy i zagłady, egzekucjach i deportacjach ludności na Pomorzu w czasie II wojny światowej. Oraz akta osobowe i karty ewidencyjne członków NSDAP w Wejherowie, fotografie dotyczące kampanii wrześniowej w Polsce i okupacji niemieckiej. Unikatowy materiał ewidencyjny stanowi kartoteka adresowa mieszkańców Tczewa z lat 1939-1945 mająca postać metalowych blaszek. Z Okręgowej Komisji przejęto także akta wytworzone przez Sądy Grodzkie, Okręgowe, Powiatowe, Wojewódzkie i Apelacyjne oraz odpowiednie prokuratury, dotyczące spraw o uznanie za zmarłego, akta spraw rehabilitacyjnych oraz akta spraw osób oskarżonych o współpracę z okupantem niemieckim i przynależność do niemieckich organizacji politycznych. Z Delegatury Urzędu Ochrony Państwa, następnie jego sukcesora - Delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Gdańsku, zostały przejęte akta Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego, Urzędów ds. Bezpieczeństwa Publicznego i jednostek organizacyjnych Służby Bezpieczeństwa, a także Milicji Obywatelskiej do 1954 r. Przejęte materiały to przede wszystkim akta operacyjne z teczkami personalnymi i teczkami pracy tajnych współpracowników, dokumenty lokali i mieszkań kontaktowych, akta spraw operacyjnych, akta kontrolno-śledcze, akta spraw obiektowych oraz akta osobowe funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa. Do zasobu archiwalnego trafiły także akta administracyjne, wśród których można wyróżnić: miesięczne, kwartalne i roczne sprawozdania z działalności operacyjnej wojewódzkich i powiatowych urzędów bezpieczeństwa, protokoły z kontroli poszczególnych wydziałów i sekcji, rozkazy, zarządzenia i instrukcje, pomoce kancelaryjne ukazujące organizację i działalność organów bezpieczeństwa. Wśród materiałów archiwalnych przekazanych przez jednostki Policji są akta osobowe byłych funkcjonariuszy i pracowników cywilnych Urzędu Bezpieczeństwa/Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, członków ORMO, których dopełnieniem są kartoteki. Dużą część zespołu archiwalnego akt milicji stanowią materiały administracyjne obejmujące rozkazy personalne i organizacyjne, pomoce kancelaryjne, rejestry śledztw i dochodzeń oraz zbiory akt normatywnych, m.in. rozporządzenia, uchwały, decyzje, pisma okólne, wytyczne, rozkazy organizacyjne, rejestry. Przejęto również akta dotyczące Grudnia 1970 r., stanu wojennego, operacji „Zorza II”, zabezpieczania świąt państwowych, referendów i wyborów do sejmu i rad narodowych oraz zwalczania opozycji demokratycznej. Część materiałów przekazanych przez jednostki Policji to materiały audiowizualne nagrane na taśmach różnego typu (8 mm, 16 mm, Sony, Sanyo, VHS). Jednak najliczniejszą grupę materiałów przekazanych przez komendy Policji stanowią akta paszportowe. Archiwum Morskiego Oddziału Straży Granicznej przekazało niewielki zbiór akt osobowych cudzoziemców starających się o przyznanie obywatelstwa polskiego. Z archiwów Służby Więziennej przejęto głównie akta penitencjarne osób represjonowanych z motywów politycznych, w tym osób osadzonych na mocy dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego w Ośrodkach Odosobnienia w Strzebielinku i Kwidzynie w latach 1981-1983, skorowidze aresztowanych oraz akta personalne funkcjonariuszy służby więziennej. Zasób archiwalny OAIPN w Gdańsku tworzą również materiały wytworzone przez cywilne organy wymiaru sprawiedliwości. Wśród dokumentów, przejętych z sądów i prokuratur, dominują akta spraw karnych Wojskowego Sądu Rejonowego w Gdańsku dotyczące działaczy i żołnierzy antykomunistycznego ruchu oporu, którzy w czasach stalinowskich byli skazywani na wieloletnie więzienie, a nierzadko także na śmierć. Na uwagę zasługują także akta spraw z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, dotyczące działaczy opozycji skazanych za nielegalną działalność polityczną oraz udział w strajkach. Z Prokuratury Okręgowej w Gdańsku udało się przejąć akta sprawy karnej przeciwko szefom WUSW w Gdańsku: płk. Jana Sosnowskiego oraz płk. Zenona Ringa, odpowiedzialnym za niszczenie materiałów archiwalnych w latach 1989 – 1990. Przejęte zostały także materiały archiwalne wytworzone przez wojskowy wymiar sprawiedliwości, reprezentowany głównie przez Prokuraturę i Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni. W tej grupie przeważają akta spraw rozpatrywanych na mocy dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym, akta spraw politycznych, dotyczące kierowania organizacjami politycznymi, redagowania i kolportowania nielegalnych wydawnictw, organizowania strajków i wystąpień ulicznych. Wśród materiałów archiwalnych, przejętych z Archiwum Państwowego w Gdańsku, znajdują się dokumenty wytworzone przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku i Prokuraturę Wojskowego Sądu Rejonowego w Gdańsku, które przejęto na zasadzie użyczenia, wynikającej z podpisanej w dniu 16 kwietnia 2002 r. umowy pomiędzy Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych a Prezesem Instytutu Pamięci Narodowej. Wojskowe Komendy Uzupełnień przekazały akta osobowe i karty ewidencyjne żołnierzy wojskowych jednostek bezpieczeństwa, żołnierzy skierowanych w ramach represji do karnych jednostek wojskowych oraz żołnierzy urodzonych do 1930 r. Niewielką część zasobu tworzą materiały i pamiątki rodzinne przekazane przez osoby prywatne jako dary. Są to zapiski, relacje ze spotkań i narad, fotografie, transparenty, ulotki, plakaty, znaczki pocztowe, czasopisma i literatura bezdebitowa. Wyjątkowe znaczenie posiadają matryce do bicia medali, medale i pieczątki NSZZ "S".
Przewodniki i informatory (publikacje o jednostce): J. Pazda, Charakterystyka zasobu archiwum Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku jako zbioru źródeł pierwotnych [w:] Wartość naukowa i stan opracowania zasobu archiwalnego Instytutu Pamięci Narodowej, pod red. R. Kościańskiego, R. Leśkiewicza, Poznań-Warszawa 2010; R. Chrzanowski, A. Nadarzyńska, Materiały audiowizualne zgromadzone w archiwum Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 2, Warszawa 2009; Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej (stan na dzień 31 grudnia 2008 roku), pod red. Jerzego Bednarka i Rafała Leśkiewicza, Warszawa 2009, s. 516- 561; A. Nadarzyńska, Kampania polska 1939 r. w materiałach archiwalnych Oddziału gdańskiego IPN [w:] Relacje polsko-rumuńskie w historii i kulturze. Materiały z sympozjum, Suczawa 2010; D. Burczyk, Metody opracowania i rekonstrukcji zespołu archiwalnego: Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku (1946-1955), Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 3, Warszawa 2010; M. Kruk, Niszczenie materiałów archiwalnych w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Gdańsku w latach 1989-1990, Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, tom 4, Warszawa 2011; M. Kruk, Areszt Śledczy w dokumentach zgromadzonych w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku [w:] Więzienie w Gdańsku w systemach represji XX wieku: w stulecie więzienia przy ul. Kurkowej, Przegląd Więziennictwa Polskiego, nr 46, Warszawa - Gdańsk 2005.
Udostępnianie dokumentów
Godziny otwarcia czytelni: poniedziałek - środa, piątek 8.15-15.45; czwartek 8.15-18.45
Czytelnia czynna godzin tygodniowo: 40
Przerwy i ograniczenia czasu udostępniania: w lipcu i sierpniu czytelnia czynna w godzinach 8.15-15.45
Liczba miejsc: 17
Ułatwienia dla niepełnosprawnych: Tak
Dojazd: Około 500 m od przystaku SKM Gdańsk-Zaspa, ok. 200 m od przystanku tramwajowego "Wojska Polskiego", tramwaje nr 5, 6, 9, 11, 12
Zasady udostępniania: Na podstawie ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 425 z późn. zm.), IPN realizuje następujące typy wniosków: (1) o udostępnienie do wglądu dokumentów; (2) o udostępnienie dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa; (3) o udostępnienie dokumentów na potrzeby prowadzenia badań naukowych oraz publikacji materiału prasowego; (4) o udostępnienie dokumentów w celu wykonywania zadań ustawowych; (5) o udostępnienie do wglądu kopii akt spraw lustracyjnych; (6) o udostępnienie informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa dotyczących osób pełniących funkcje publiczne; (7) o wydanie zaświadczenia stwierdzającego, czy dane osobowe wnioskodawcy są tożsame z danymi osobowymi, które znajdują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5 ustawy o IPN, oraz innych osób, udostępnionym w Instytucie Pamięci od dnia 26 listopada 2004 r. Udostępnienie wybranych kolekcji, zespołów i zbiorów archiwalnych warunkują również dwustronne umowy zawierane pomiędzy IPN i instytucjami współpracującymi, w szczególności zagranicznymi, oraz osobami prywatnymi (dot. kolekcji, zbiorów oraz archiwów prywatnych i rodzinnych). Nie udostępnia się materiałów w złym stanie technicznym oraz materiałów poddanych czynnościom cyfryzacji.
Usługi konserwatorskie i reprograficzne
Konserwacja archiwaliów – pracownia: Nie
Reprografia: Tak
Fotokopie: Nie
Mikrofilmy: Nie
Fotografie aparatem własnym: Nie
Digitalizacja: Tak
Kontakt
Miejscowość: Polska, woj. pomorskie, Gdańsk
Kod pocztowy: PL 80-266
Ulica: ul. Grunwaldzka 216
Strona WWW: http://www.ipn.gov.pl
Telefony: 58 511 92 11
Fax: 58 511 92 12
E-Mail: oddzial.gdansk@ipn.gov.pl
Osoba kierująca jednostką
Funkcja p.o. Naczelnika
Imię i nazwisko: Justyna Pazda
Data powołania: 2016
E-Mail: oddzial.gdansk@ipn.gov.pl
Telefon: 58 511 92 11
Fax: 58 511 92 12
 
Deklaracja dostępności strony