Subseries

Gabinet Ministra

Gabinet Ministra Spraw Wewnętrznych był jednostką powołaną w grudniu 1956 r. w wyniku reorganizacji MSW i przejęcia przez nie kompetencji Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego, co w tej jednostce dokonało się poprzez połączenie struktur dotychczas funkcjonującego Gabinetu Ministra Spraw Wewnętrznych i aktywów organizacyjnych i personalnych likwidowanego Gabinetu Przewodniczącego Kds.BP. GM przez cały okres funkcjonowania MSW podlegał bezpośredniemu nadzorowi ministra spraw wewnętrznych. Kompetencje GM miały charakter administracyjny oraz informacyjno-analityczny, częściowo dowódczy – mimo ścisłego związku większości czynności GM z pracą pionów Służby Bezpieczeństwa i zaszeregowania pracowników jako funkcjonariuszy SB, sam Gabinet nie prowadził pracy operacyjnej; do najważniejszych zadań GM należała obsługa czynności ministra spraw wewnętrznych, Kolegium MSW i Kolegium MSW ds. Bezpieczeństwa, wiceministrów (od 1981 r. również szefów powołanych w MSW Służb), tj. w szczególności prowadzenie ich sekretariatów, dystrybucji i kontroli wykonywania w jednostkach MSW aktów normatywnych (w tym zarządzeń ministra spraw wewnętrznych), zaleceń NIK, opracowywanie materiałów i dokumentów kierowanych do innych struktur rządowych i PZPR, opracowywanie zasad zarządzania dokumentacją niejawną w MSW, opiniowanie wniosków o zezwolenie na radiostację UKF i dopuszczenie do prac tajnych (do przejęcia tych ostatnich funkcji przez Biuro „C” MSW), opracowywanie projektów normatywów MSW i uzgadnianie ich treści z innymi jednostkami MSW, opracowywanie i uzgadnianie projektów aktów prawnych dotyczących MSW, rozpatrywanie skarg na czynności MSW i podległych mu jednostek, informowanie o działalności MSW oraz monitorowanie i analizowanie doniesień prasowych i radiowych dot. MSW, opracowywanie wszelkich możliwych analiz i informacji odnośnie działalności MSW oraz uzyskanych przez resort informacji o sytuacji wewnętrznej w kraju, prowadzenie Centralnego Stanowiska Kierowania MSW (CE-ES-KA), wymiana informacji z instytucjami spraw wewnętrznych i służbami bezpieczeństwa krajów socjalistycznych. W szczególności najistotniejszymi funkcjami GM było bezpośrednia organizacja pracy ministra i jego zastępców, egzekwowanie wykonywania w MSW i podległych jednostkach norm prawnych oraz wewnętrznych aktów normatywnych resortu, oraz przede wszystkim opracowywanie biuletynów informacyjnych, w tym „Informacji Dziennych MSW”, a także analiz informacji uzyskanych drogą operacyjną, przeznaczonych dla szefostwa MSW oraz ścisłego kierownictwa PZPR i rządu. Początkowo struktura GM była niemal identyczna jak przed listopadem 1956 r., Gabinet składał się z Kierownictwa oraz Wydziałów: Prezydialnego, Prawnego, Skarg i Zażaleń, Sprawozdawczego, Kancelarii Jawnej, Kancelarii Tajnej i Hali Maszyn, utworzono dodatkowy Wydział Ogólny, w którego kompetencjach była obsługa informacyjna i administracyjna wszystkich kwestii związanych z kierowaniem i pracą operacyjną pionów MSW wchodzących w skład Służby Bezpieczeństwa, ponadto w 1957 r. w skład GM wchodził Inspektorat ds. Bezpieczeństwa. Reorganizowana w 1958, 1961 i 1962 r. struktura GM składała się z Kierownictwa, Wydziałów: Prezydialnego, „O” (uprzednio Wydziału Ogólnego, tj. zajmującego się sprawami pracy operacyjnej departamentów i biur wchodzących w skład SB i odpowiednich terenowych jednostek SB), Prawnego, Skarg i Zażaleń (w 1961 r. przemianowanego na Wydział Skarg i Wniosków), Kancelarii Ogólnej (w 1961 r. przemianowanej na Kancelarię, w 1963 r. na Kancelarię Główną), Hali Maszyn (w 1961 r. włączonej do Kancelarii), Sekretariatu Technicznego Komisji Postępu Technicznego MSW (przekształconego w 1964 r. w Sekretariat Rady Naukowo-Technicznej MSW), Centralnej Biblioteki Specjalnej (wyodrębnionej w 1959, w 1963 r. przeniesionej do Departamentu Kadr i Szkolenia), Samodzielnego Referatu Prasowego (wyodrębnionego w 1959 r.), Wydziału Zagranicznego (wyodrębnionego w 1961 r.). W 1964 r. w skład GM wszedł Techniczny Ośrodek Centralnego Stanowiska Kierowania, pełniący rolę dyżurnego stanowiska operacyjnego MSW. W wyniku reorganizacji w 1965 r. GM składał się z Kierownictwa, Wydziału I Prezydialnego, Wydziału II Prawnego, Wydziału III Skarg i Wniosków, Wydziału IV Służby Bezpieczeństwa, Wydział V Prasowego; kolejna reorganizacja w 1967 r. (bez zmian w regulaminie organizacyjnym GM, przeprowadzona poprzez zmianę etatu jednostki) ustaliła strukturę GM złożoną z Kierownictwa, Inspektoratu Kierownictwa Gabinetu, Wydziałów: Prezydialnego, Normatywno-Prawnego, Skarg i Wniosków, Prasowego, Informacji i Sprawozdawczości (Informacyjno-Sprawozdawczego). Archiwalia GM składane były zgodnie z ogólnymi przepisami archiwalnymi MSW w Wydziale II i Wydziale IV Biura „C” MSW, jako akta administracyjne (od 1985 r. w zależności od przedmiotu akt jako materiały administracyjne i obronne), wraz z całą spuścizną MSW znalazły się następnie w CA MSWiA oraz archiwum UOP, następnie przekazano je do BUiAD IPN. Akta i dokumenty proweniencji GM (zwłaszcza korespondencja, normatywy i projekty normatywów MSW) znajdują się również w spuściźnie innych struktur MSW (w szczególności dotyczy to Informacji Dziennych MSW oraz dokumentacji pionów administracyjnych i operacyjnych MSW).