Trudne początki

Zbudowanie od podstaw archiwum IPN, zgromadzenie w nim prawie 90 kilometrów akt wraz z ich równoczesnym udostępnianiem, to przedsięwzięcie organizacyjne bez precedensu w najnowszych dziejach polskich archiwów. Co oznacza 90 kilometrów? Wyobraźcie sobie Państwo 90 km książek, ustawionych jedna za drugą, stykających się grzbietami...

Image

NOWE INICJATYWY: portal "Archiwum Pełne Pamięci"

Archiwum IPN, poczuwając się do odpowiedzialności za dokumentowanie losów Polaków, świadków i uczestników historii, doświadczonych w wyniku wydarzeń lat 1917-1990 uruchomiło projekt „Archiwum Pełne Pamięci” (http://archiwumpamieci.pl). Jest on częścią szerszej kampanii mającej na celu uświadomienie osobom posiadającym w prywatnych zbiorach ciekawe dokumenty, fotografie, wspomnienia i relacje o możliwości ich przekazania do Archiwum IPN.
(zobacz zwiastun spotu)

Image

NOWE INICJATYWY: portal "Trzecia pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski w dokumentach zasobu IPN"

8 czerwca 2017 r., w 30. rocznicę rozpoczęcia trzeciej pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski Archiwum IPN uruchomiło tematyczny portal internetowy. Na stronie http://www.trzeciapielgrzymka.ipn.gov.pl znajdą Państwo skany dokumentów, fotografie, filmy, mapy i inne interesujące pamiątki ostatniej podróży papieża Jana Pawła II do Polski Ludowej.
(zobacz zwiastun portalu)

Image
Image

Informator o zasobie archiwalnym IPN całościowo opisuje zgromadzone w Instytucie archiwalia

Charakterystyka archiwalna podzespołu
Przyporządkowanie w archiwum Instytutu
Dział archiwum: Cywilne organy bezpieczeństwa państwa
Nazwa zespołu (zbioru) archiwalnego: Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Suwałkach [1975] 1983-1990
Podzespół: Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Suwałkach 1983-1990
Daty dokumentów w podzespole
Data początkowa: 1983
Data końcowa: 1990
Informacje o podzespole
Zasięg terytorialny oddziaływania: Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Suwałkach zasięgiem działania obejmował terytorium województwa suwalskiego utworzonego w dniu 1 czerwca 1975 r. z byłych powiatów augustowskiego, ełckiego, gołdapskiego, oleckiego, sejneńskiego i suwalskiego – wchodzących wcześniej w skład woj. białostockiego, oraz byłych powiatów giżyckiego, orzyskiego, piskiego i węgorzewskiego z woj. olsztyńskiego. Pod względem administracyjnym województwo dzieliło się na 14 miast (Suwałki, Augustów, Biała Piska, Ełk, Giżycko, Gołdap, Lipsk, Mikołajki, Olecko, Orzysz, Pisz, Ruciane Nida, Ryn i Węgorzewo) i 42 gminy, w tym 6 obejmujących miasto i gminę.
Charakterystyka archiwalna: Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Suwałkach został powołany do życia w wyniku realizacji zapisów Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie podległych mu organów (Dz.U. Nr 38, poz. 173) oraz Zarządzenia Organizacyjnego nr 0153/Org MSW Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 lipca 1983 r. Zgodnie z nimi dotychczasowe komendy wojewódzkie MO przemianowano na wojewódzkie urzędy spraw wewnętrznych, zaś komisariaty MO na miejskie i rejonowe urzędy spraw wewnętrznych. Stanowiska komendantów zastąpiono funkcją szefów urzędów. Obszar ich kompetencji został określony w Zarządzeniu nr 03/84 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 stycznia 1984 r. w sprawie zakresu działania wojewódzkiego urzędu spraw wewnętrznych. Zmiana nomenklatury kadry kierowniczej objęła również jednostki organizacyjne niższego szczebla. Wojewódzkiemu Urzędowi Spraw Wewnętrznych w Suwałkach podlegały Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych w Augustowie, Ełku, Giżycku, Gołdapi, Olecku, Piszu, Sejnach, Suwałkach i Węgorzewie. RUSW w Augustowie nadzorował Posterunki MO w Bargłowie, Lipsku, Nowince, Płaskiej i Sztabinie; RUSW w Ełku Posterunki MO w Kalinowie, Prostkach, Starych Juchach i Komisariat Kolejowy MO w Ełku; RUSW w Giżycku Posterunki MO w Miłkach, Rynie i Wydminach; RUSW w Gołdapi Posterunki MO w Baniach Mazurskich i Dubeninkach; RUSW w Olecku Posterunki MO w Kowalach Oleckich, Świętajnie i Wieliczkach; RUSW w Piszu Posterunki MO w Białej Piskiej, Mikołajkach, Orzyszu i Rucianem Nidzie; RUSW w Sejnach Posterunki MO w Gibach, Krasnopolu i Puńsku; RUSW w Suwałkach Posterunki MO w Bakałarzewie, Filipowie, Jeleniewie, Raczkach, Rutce-Tartak, Szypliszkach i Wiżajnach oraz Komisariat Kolejowy MO w Suwałkach; RUSW w Węgorzewie Posterunki MO w Budrach, Kruklankach i Pozezdrzu. Struktura Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych składała się z wydziałów, dzielących się na sekcje oraz inspektoratów i samodzielnych sekcji realizujących określone zdania. Szef WUSW płk Franciszek Kaczmarek wraz z zastępcami: ds. SB – płk Wiesław Kołodziejski, od 1984 r. ppłk Jan Zawadzki, ds. MO – płk Julian Czajka, ds. administracyjno gospodarczych - ppłk Grzegorz Wasilewski i ds. polityczno-wychowawczych – kpt. Aleksy Łozowski tworzyli Kierownictwo urzędu. Pracą wydziałów kierowali naczelnicy, za pracę sekcji odpowiadali kierownicy. Zadania pionu milicji obywatelskiej realizowały: Wydział Dochodzeniowo-Śledczy, Wydział do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi, Wydział Finansowy, Wydział Gospodarki Materiałowo-Technicznej, Wydział Inspekcji, Wydział Inwestycji i Remontów, Wydział Kadr, Wydział Kryminalistyki, Wydział Kryminalny, Wydział Łączności, Wydział Ogólny, Wydział Polityczno-Wychowawczy, Wydział Prewencji, Wydział Ruchu Drogowego, Wydział Szkolenia, Wydział Wojewódzkie Stanowisko Kierowania, Wydział Zdrowia i Spraw Socjalnych oraz batalion manewrowy. Zadania pionu służby bezpieczeństwa wykonywały wydziały: Zastępca Szefa WUSW ds. SB, Inspektorat Analityczno-Informacyjny Z-cy Komendanta ds. SB – zajmujący się opracowywaniem planów pracy i sprawozdań z ich realizacji, Wydział II – zajmujący się zabezpieczeniem kontrwywiadowczym, Wydział III – zajmujący się zwalczaniem działalności antypaństwowej w środowiskach kultury, nauki szkolnictwa i mniejszości narodowych oraz zabezpieczeniem operacyjnym gospodarki, Wydział IV – realizujący zadania związane z Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi, Wydział V - zajmujący się ochroną gospodarki, Wydział Śledczy, Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego – zajmujący się obserwacją zewnętrzną, wywiadem środowiskowym, ewidencją operacyjną i archiwum oraz stosowaniem techniki operacyjnej, Wydział Paszportów oraz Samodzielna Sekcja „A” nadająca i odczytująca wiadomości szyfrowe. W toku swej działalności WUSW w Suwałkach, a szczególnie pion służby bezpieczeństwa, przechodził liczne reorganizacje. Decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 grudnia 1983 r. w sprawie przekazania wydziałów łączności pod bezpośredni nadzór zastępców szefów wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych ds. SB do pionu Służby Bezpieczeństwa został włączony Wydział Łączności. Zgodnie z Zarządzeniem Organizacyjnym nr 0130/Org. Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 grudnia 1984 r. powołano Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy zajmujący się wyjaśnianiem spraw funkcjonariuszy podejrzewanych o naruszanie przepisów, popełnianie przestępstw lub przejawiających postawy mogące szkodzić resortowi spraw wewnętrznych i interesom państwa. W wyniku zapoczątkowanej Decyzją nr 0068/84 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 listopada 1984 r. reorganizacji Departamentu IV MSW, Zarządzeniem organizacyjnym nr 02/SU/85 z dn. 28 stycznia 1985 r. Szef WUSW w Suwałkach dokonał podziału dotychczasowego Wydział IV na Samodzielne Sekcje: IV - zajmującą się kościołami i związkami wyznaniowymi, oraz VI zabezpieczającą przemysł rolno-spożywczy. Obie sekcje w przeciągu następnego roku zostały podniesione do rangi Wydziałów. Zarządzeniem Szefa WUSW nr 020/89 z dnia 14 czerwca 1989 r., wydanym na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 marca 1989 r. o reorganizacji działań resortu spraw wewnętrznych w zakresie operacyjnej kontroli obrotu pocztowego, zlikwidowano sekcję „W” Wydziału Zabezpieczenia Operacyjnego. Poważne zmiany w strukturze pionu służby bezpieczeństwa nastąpiły po wyborach 4 czerwca 1989 r. Z dniem 1 listopada 1989 r. zlikwidowano dotychczas funkcjonujące wydziały operacyjne, za wyjątkiem Wydziału II, powołując na ich miejsce nowe. Z Wydziału III utworzono Wydział Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa. Wydziały V i VI przekształcono w Wydział Ochrony Gospodarki. Inspektorat Analityczno-Informacyjny i Wydział IV utworzyły Wydział Studiów i Analiz. Zarządzenie Organizacyjne nr 95 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 listopada 1989 r. rozwiązało Wydziały Szkolenia i Polityczno-Wychowawcze powołując w ich miejsce Wydział Szkolenia i Wychowania. Z dniem 15 grudnia 1989 r. rozwiązano Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego, a wchodzące w jego skład sekcje „B”, „C” i „T” podporządkowano jako grupy terenowe odpowiednim wydziałom WUSW w Białymstoku. W styczniu 1990 r. w miejsce stanowiska starszego inspektora przy zastępcy szefa ds. SB zajmującego się kwestiami wywiadu, działalności obcych służb specjalnych i ośrodków wspierających działalność opozycyjną powołano Inspektorat I. W lutym 1990 r. likwidacji uległ Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. Działalność wszystkich struktur milicji obywatelskiej i służby bezpieczeństwa w ramach wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych zakończyły ustawy z dn. 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. Nr 30 poz. 179) i o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz.U. Nr 30 poz. 180). Prace pionu milicyjnego kontynuowała Komenda Wojewódzka Policji w Suwałkach. Zarządzenie nr 043/90 Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 10 maja 1990 r. w sprawie zaprzestania działalności SB w miejsce zlikwidowanej SB powołało Urząd Ochrony Państwa zorganizowany w ramach 14 delegatur. Teren województwa suwalskiego znalazł się w obszarze działalności Delegatury UOP w Białymstoku. Formalnie koniec działalności SB nastąpił 31 lipca 1990 r. Wyjątkiem był Wydział Paszportów, który zgodnie z ustawą o Policji miał funkcjonować do czasu przekazania ich kompetencji urzędom wojewódzkim, co dokonało się ustawą z dn. 29 listopada 1990 r. o paszportach (Dz. U. nr 2, poz. 5).